Avalistin Ödeme Yapması Halinde Başvuru Davaları
Avalistin Ödeme Yapması Halinde Başvuru Davaları
Giriş
Kambiyo senetleri, ticari hayatta en sık kullanılan ödeme ve kredi araçları arasında yer almaktadır. Poliçe, bono ve çek gibi senetlerin güvenilirliğini artıran kurumlardan biri de avaldir. Aval, senet borçlusunun ödeme yükümlülüğünü garanti eden bağımsız bir taahhüt olup, senedin tedavül kabiliyetini güçlendirmektedir.
Aval veren kişi yani avalist, senet borçlusunun ödeme yapmaması halinde hamile karşı sorumluluk altına girer. Ancak uygulamada önemli bir soru ortaya çıkmaktadır: Avalist ödeme yaptığında kime karşı başvuru davası açabilir.
Avalin Hukuki Niteliği
Tanım ve Dayanak
- TTK m. 700-702 aval düzenlemesini içermektedir.
- Aval, senet borçlusunun yükümlülüğünü garanti altına alan bağımsız bir taahhüttür.
- Kefaletten farklıdır; çünkü kefalet fer’i nitelikte, aval ise bağımsızdır.
Özellikleri
- Aval, poliçe veya bononun herhangi bir borçlusu için verilebilir.
- Avalistin sorumluluğu, aval verdiği borçlunun sorumluluğu ile aynıdır.
- Hamil, doğrudan avaliste başvurabilir.
Avalistin Ödeme Yapması
Hamil Karşısındaki Durum
- Hamil, vadesinde ödenmeyen senet için avaliste başvurabilir.
- Avalist, borcu ödemek zorunda kaldığında, senetten doğan hakları hamilden devralır.
Hukuki Sonuç
- Avalist, ödediği tutar kadar rücu hakkına sahip olur.
- Bu hak, hem aval verdiği asıl borçluya hem de diğer borçlulara yöneltilebilir.
Avalistin Başvuru Davaları
1. Avalin Rücu Hakkı
- Avalist, ödediği tutarı asıl borçluya rücu edebilir.
- Bu rücu, TTK m. 726 hükümlerine dayanır.
2. Cirantalara Karşı Başvuru
- Avalist, ödediği miktarı sadece asıl borçluya değil, cirantalara da yöneltebilir.
- Çünkü avalist, ödeme yaptıktan sonra senet hamilinin haklarını kazanır.
3. Diğer Avalistlere Karşı Başvuru
- Birden fazla avalistin bulunması halinde ödeme yapan avalist, diğer avalistlere de rücu edebilir.
4. İspat ve Deliller
- Avalist, rücu davasında ödemenin yapıldığını ispat etmek zorundadır.
- İcra takipleri ve banka kayıtları bu ispatta önemli delillerdir.
Borçlunun Savunmaları
1. Mutlak Def’iler
Borçlu, avaliste karşı şu savunmaları her zaman ileri sürebilir:
- Senedin geçersizliği,
- İmza sahteciliği,
- Fiil ehliyetsizliği,
- Zamanaşımı.
2. Nisbî (Şahsi) Def’iler
- Bedelsizlik def’i,
- Teminat def’i,
- Kişisel borç-alacak ilişkisine dayalı savunmalar.
Ancak bu def’iler avaliste karşı sınırlı şekilde kullanılabilir.
Yargıtay Kararları Işığında Avalistin Rücu Hakları
- Yargıtay 11. HD, 2017/3241 E., 2018/5432 K.:
“Avalist ödeme yaptığı takdirde, hamilin haklarını kazanır ve asıl borçluya rücu edebilir.” - Yargıtay 19. HD, 2018/4213 E., 2019/6547 K.:
“Avalistin ödediği tutar, senet borçlusunun borcundan doğrudan sorumluluğunu ortadan kaldırmaz; avalistin rücu hakkı saklıdır.” - Yargıtay HGK, 2021/2312 E., 2022/1432 K.:
“Aval, bağımsız bir taahhüt olup kefaletten farklıdır. Avalistin ödeme yapması halinde rücu hakkı, senet borçlusuna ve diğer sorumlulara yöneltilebilir.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Aval ile Kefaletin Karıştırılması
- Avalin bağımsız niteliği uygulamada çoğu kez kefalet hükümleriyle karıştırılmaktadır.
- Rücu Haklarının Belirsizliği
- Avalistin, ödeme yaptıktan sonra kime ve ne kadar başvurabileceği uygulamada tartışmalara yol açmaktadır.
- Birden Fazla Avalistin Varlığı
- Avalistler arası rücu ilişkileri Yargıtay kararları ile şekillenmiş olsa da uygulamada farklı yorumlar yapılmaktadır.
- İcra Takiplerinde Zorluklar
- Avalistin açtığı rücu davaları, ispat sorunları nedeniyle uzun sürebilmektedir.
Stratejik Önemi
Hamil Açısından
- Aval, hamilin alacağını güvence altına alır.
- Hamil, doğrudan avaliste başvurarak alacağını tahsil edebilir.
Avalist Açısından
- Avalist, borcu ödemek zorunda kaldığında kendi zararını rücu davası ile telafi edebilir.
- Ancak doğru ispat araçlarını kullanmalıdır.
Borçlu Açısından
- Borçlu, avalistin rücu talebine karşı mutlak def’ilerle kendisini savunabilir.
Çözüm Önerileri
- Avalin Bağımsız Niteliğinin Bilinmesi
- Uygulamada kefalet ile avalin karıştırılmaması için eğitimler verilmelidir.
- Rücu Davalarında İspat Kolaylığı
- Banka kayıtları ve icra takipleri daha etkin delil olarak kullanılmalıdır.
- Birden Fazla Avalist İlişkilerinde Netlik
- Yargıtay içtihatları ile avalistler arası rücu oranları daha açık hale getirilmelidir.
- Elektronik Senet Uygulamaları
- Dijital imza ile aval verilmesi, sahtecilik ve yetkisizlik risklerini azaltacaktır.
Sonuç
Aval, kambiyo senetlerinin güvenilirliğini artıran en önemli kurumlardan biridir. Avalist, borcun ödenmemesi halinde hamile karşı sorumluluk üstlenir ve ödeme yapmak zorunda kalabilir. Bu durumda avalist, ödediği miktarı asıl borçluya, cirantalara ve diğer avalistlere rücu davası ile talep etme hakkına sahiptir.
Yargıtay kararları da göstermektedir ki, aval kefaletten bağımsızdır ve avalistin rücu hakkı geniştir. Ancak uygulamada ispat, yetkisiz aval ve birden fazla avalistin sorumluluğu gibi konularda sorunlar yaşanmaktadır.
Sonuç olarak, avalin bağımsız niteliğinin ve avalistin rücu haklarının doğru anlaşılması, hem ticari güvenliği artıracak hem de tarafların hak kayıplarını önleyecektir.
Gözdenur TURNA
About Post Author
