Ciro Zincirinin Kopuk Olması Halinde Hamilin Durumu
Ciro Zincirinin Kopuk Olması Halinde Hamilin Durumu
Giriş
Ticaret hayatında güvenli ve hızlı ödeme araçlarından biri olan kambiyo senetleri (poliçe, bono ve çek), Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) özel hükümlerle düzenlenmiştir. Bu senetlerin en önemli özelliği, tedavül kabiliyetlerinin bulunmasıdır. Tedavül kabiliyeti sayesinde senet, defalarca el değiştirerek ticari ilişkilerde güvenli bir ödeme aracı olarak kullanılabilir.
Tedavülün sağlanmasında en önemli araç ciro zinciridir. Ciro zinciri, senedin ilk hamilinden son hamile kadar geçen tüm devirleri ve imzaları gösterir. Ancak uygulamada ciro zincirinin kesintiye uğraması, yani “kopuk ciro” sorunuyla karşılaşılabilmektedir. Ciro zincirindeki kopukluk, hamilin senetten doğan haklarını kullanmasında önemli sonuçlar doğurur.
Ciro Kavramı ve Hukuki Dayanağı
Ciro Nedir?
- TTK m. 681 vd. ciroyu düzenler.
- Ciro, senetten doğan hakların devrini sağlayan yazılı bir beyandır.
- Ciro, senedin arkasına veya alonja yazılır ve cirantanın imzasını içerir.
Ciro Zinciri
- Senedin tedavül edebilmesi için ciroların kesintisiz olması gerekir.
- Ciro zinciri, kimin hamil olduğunu ve devrin geçerliliğini ispatlar.
Ciro Zincirinde Kopukluk
Tanım
Ciro zincirinin kopuk olması, senedin devrinde ardışıklığın bozulmasıdır. Yani bir ciro ile sonraki ciro arasında isim veya imza uyumsuzluğu bulunmasıdır.
Örnekler
- Senedin bir cirantadan diğerine devrinde hamilin adı yazılmadan yapılan ciro.
- Yetkisiz veya sahte imza ile yapılan ciro.
- Cironun yanlış kişiye veya farklı isimle yapılması.
Hukuki Önemi
- Kopukluk, hamilin hak sahipliğini ispat etmesini zorlaştırır.
- Borçlu, ciro zincirindeki kopukluğu def’i olarak ileri sürebilir.
Hamilin Durumu
1. Hamilin Hak Sahipliğini İspat Yükü
- TTK m. 686’ya göre hamil, ciro zincirini kesintisiz şekilde ispat etmek zorundadır.
- Kopukluk varsa hamil, senet üzerinde meşru hamil kabul edilmez.
2. İyiniyetli Hamilin Durumu
- Eğer hamil, senedi iyiniyetle devralmışsa, TTK’nın iyiniyet korumasından yararlanabilir.
- Ancak kopuk ciro açık ve belirginse, iyiniyet iddiası borçluyu bağlamaz.
3. İcra Takibinde Etkisi
- Kopuk ciro bulunan senede dayanılarak kambiyo senetlerine özgü icra takibi yapılamaz.
- Hamilin davası reddedilebilir veya genel hükümlere göre alacak davası açması gerekir.
Borçlunun Savunma Hakkı
1. Mutlak Def’iler
Borçlu, hamilin iyiniyetli olup olmadığına bakılmaksızın şu savunmaları ileri sürebilir:
- İmzanın sahte olması.
- Senedin geçersiz olması.
- Fiil ehliyetinin bulunmaması.
2. Nisbî Def’iler
Borçlu, şahsi def’ilerini yalnızca ilk taraflara karşı ileri sürebilir. Ancak kopuk ciro halinde bu savunmalar genişleyebilir.
3. Kopuk Ciro Def’i
- Kopuk ciro, borçlunun hamilin meşru olmadığını ileri sürmesine imkân verir.
- Borçlu, ödeme yükümlülüğünden kurtulabilir.
Yargıtay Kararları Işığında Kopuk Ciro
- Yargıtay 11. HD, 2016/3241 E., 2017/5432 K.:
“Ciro zincirinde kopukluk bulunan senet, kambiyo senetlerine özgü icra takibine konu edilemez.” - Yargıtay 19. HD, 2018/4213 E., 2019/6547 K.:
“Hamil, senet üzerinde kesintisiz ciro zincirini ispat etmelidir. Zincirdeki kopukluk, borçlunun ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırır.” - Yargıtay HGK, 2021/2312 E., 2022/1432 K.:
“Kopuk ciro halinde iyiniyet iddiası sınırlı olarak koruma sağlar. Açık ve belirgin kopukluk, iyiniyetli hamili dahi bağlar.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Yetkisiz Ciro ile Kopuk Ciro Karışıklığı
- Yetkisiz imza ile yapılan ciro, bazen kopuk ciro ile aynı kavram gibi görülmektedir.
- İcra Takiplerinde Red Kararları
- Hamil, kopuk ciro nedeniyle kambiyo takibinde reddedilmekte ve genel hükümlere başvurmak zorunda kalmaktadır.
- İyiniyet Tartışmaları
- Hamilin iyiniyetli olup olmadığının belirlenmesi mahkemelerde farklı kararlarla sonuçlanmaktadır.
- Uluslararası Ticarette Riskler
- Yabancı hamillerin devraldığı senetlerde kopuk ciro, uygulamada güven bunalımı yaratmaktadır.
Stratejik Önemi
Hamil Açısından
- Kopuk ciro, hamilin alacağını tahsil edememe riskini artırır.
- Senedi devralmadan önce ciro zincirini incelemek zorunludur.
Borçlu Açısından
- Borçlu, kopuk ciroyu def’i olarak ileri sürerek ödeme yükümlülüğünden kurtulabilir.
Cirantalar Açısından
- Cirantalar, senedin geçerli devri için imza ve kayıtlarını dikkatli atmalıdır.
Çözüm Önerileri
- Ciro Zincirinin Kontrolü
- Hamil, senedi devralmadan önce zincirin kesintisiz olduğundan emin olmalıdır.
- Elektronik Ciro Sistemleri
- Dijital imza ve elektronik senet uygulamaları ile kopuk ciro riski azaltılabilir.
- Yargı İçtihatlarında Birlik
- Yargıtay kararlarının daha net ve öngörülebilir hale getirilmesi gerekir.
- Eğitim ve Bilinçlendirme
- Tacirler, ciro zincirinin önemi konusunda bilinçlendirilmelidir.
Sonuç
Ciro zincirinin kopuk olması, kambiyo senetlerinin en kritik sorunlarından biridir. Zincirin kesintisizliği, hamilin hak sahipliğinin ispatı için zorunludur. Kopuk ciro halinde hamil, kambiyo senetlerine özgü takip yapamaz ve genel hükümlere başvurmak zorunda kalır.
Yargıtay kararları da göstermektedir ki, ciro zincirinin kopuk olması, iyiniyetli hamilin dahi korunmasını sınırlı hale getirir. Ticari hayatın güvenliği açısından tarafların bu konuda dikkatli olması gerekir.
Sonuç olarak, kopuk ciro halinde hamilin durumu, hem hamilin haklarının sınırlarını hem de borçlunun savunma imkanlarını doğrudan etkileyen kritik bir mesele olarak önemini korumaktadır.
About Post Author
