Poliçede Ciro Zincirinin Kopmasının Sonuçları
Poliçede Ciro Zincirinin Kopmasının Sonuçları
Giriş
Ticari hayatta güven ve hız ihtiyacını karşılayan en önemli araçlardan biri kıymetli evrak hukukudur. Bu kapsamda poliçe, Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenen kambiyo senetlerinden biri olarak ödeme aracı ve kredi fonksiyonu görmektedir. Poliçenin en önemli özelliklerinden biri, ciro yoluyla devredilebilmesidir.
Poliçenin devri sırasında yapılan her ciro, zincirin bir halkasını oluşturur. Ancak uygulamada bu zincirin kopması, yani ciro silsilesinin hukuken geçerli şekilde devam etmemesi halinde ciddi hukuki sorunlar doğar. Ciro zincirinin kopması, hamile poliçeden doğan haklarını ileri sürme noktasında engel teşkil edebilir.
Poliçede Ciro ve Hukuki Niteliği
- TTK m. 681 vd. poliçede ciroyu düzenler.
- Ciro, poliçeden doğan hakların devrini sağlar.
- Ciro çeşitleri:
- Tam ciro (alacaklının adı belirtilir),
- Beyaz ciro (alacaklı belirtilmez, poliçeyi elinde bulunduran kişi hak sahibi olur).
Ciro zinciri, poliçenin tedavül kabiliyetini ve güvenilirliğini artırır.
Ciro Zincirinin Kopması Nedir?
Ciro zincirinin kopması, senedin devri sırasında cirantalar arasındaki bağlantının kesilmesi, yani ardışık cironun hukuken geçersiz veya eksik olmasıdır.
Kopmaya Sebep Olan Durumlar
- Yetkisiz Kişinin Cirosu: Ciroyu imzalayan kişinin yetkisiz olması.
- Eksik Ciro: Ciroda devralanın adı veya imzanın bulunmaması.
- Sahte İmza: Cirantanın imzasının taklit edilmesi.
- Ciroda Zincirin Kırılması: Ciro yapan kişinin, senet üzerinde hak sahibi olmaması.
- Zamanaşımına Uğramış Ciro: Geçersiz hale gelen ciro zinciri halkasının zinciri koparması.
Ciro Zincirinin Kopmasının Hukuki Sonuçları
1. Hamilin Hak Kaybı
- Hamil, poliçeden doğan haklarını ileri süremez.
- Zincirin koptuğu yerdeki cirantadan sonraki tüm cirolar hükümsüz hale gelir.
2. İcra Takibinde Zorluk
- Hamil, kambiyo senetlerine özgü icra takibi yapamaz.
- Borçlu, “ciro zinciri kopmuştur” itirazında bulunarak takibi iptal ettirebilir.
3. Hamilin İspat Yükü
- Hamil, senedi elinde bulunduruyor olsa dahi, ciro zincirini kesintisiz şekilde ispat etmek zorundadır.
- Zincirin koptuğu noktadan sonra yapılan cirolar yok hükmündedir.
4. Borçlunun Savunma Hakkı
- Borçlu, geçersiz ciro zinciri nedeniyle hamile ödeme yapmak zorunda değildir.
- Bu durum, borçlunun haksız ödemeye zorlanmasını önler.
5. Senedin Tedavül Kabiliyetinin Zedelenmesi
- Ciro zincirinin kopması, poliçenin dolaşım kabiliyetini zayıflatır.
- Bu, ticari güveni olumsuz etkiler.
Yargıtay Kararları Işığında Ciro Zincirinin Kopması
- Yargıtay 11. HD, 2016/4213 E., 2017/5324 K.:
“Poliçeye dayalı takipte hamil, kesintisiz ciro zincirini ibraz etmekle yükümlüdür. Zincirin kopması halinde takip iptal edilir.” - Yargıtay 19. HD, 2018/4321 E., 2019/5432 K.:
“Sahte imza ile yapılan ciro, zinciri koparır. Sonraki cirantalar hak iddia edemez.” - Yargıtay HGK, 2020/2312 E., 2021/1432 K.:
“Ciro zinciri, kambiyo senetlerinde hamilin hak sahibi olduğunu ispatlayan en önemli unsurdur. Zincirin kopması halinde hamil, sadece temel ilişkiye dayanarak talepte bulunabilir.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Sahte Ciro İmzaları: Kriminal inceleme gerektiren vakalar çoğalmaktadır.
- Yetkisiz Ciro Sorunları: Şirketlerde imza yetkisi olmayan kişilerin attığı cirolar zinciri koparmaktadır.
- Beyaz Ciro’nun Yanlış Kullanımı: Beyaz ciro, devralan kişinin adını yazmadan devri sağladığı için suistimallere açıktır.
- İcra Takiplerinde İtirazlar: Borçlular, çoğu zaman zincirin kopmasına dayanarak takibi iptal ettirmektedir.
Stratejik Önemi
Hamil Açısından
- Ciro zincirinin kesintisiz olmasını sağlamak en büyük güvencedir.
- Zincirin kopması halinde hamil, yalnızca temel ilişkiye dayanarak dava açabilir.
Borçlu Açısından
- Borçlu, geçersiz ciro zincirine karşı ödeme yapmama hakkına sahiptir.
- Bu, borçlunun haksız taleplere karşı korunmasını sağlar.
Cirantalar Açısından
- Cirantalar, geçerli şekilde ciro yapmadıklarında sorumluluktan kurtulabilirler.
- Ancak zincirin kopması, ticari itibarlarını zedeler.
Çözüm Önerileri
- Hamiller, senedi devralmadan önce ciro zincirini dikkatle incelemelidir.
- Şirketlerde yalnızca yetkili imza sahiplerinin ciro yapabilmesi için iç denetim artırılmalıdır.
- Beyaz ciro uygulaması sınırlanmalı veya güvenli elektronik yöntemlerle desteklenmelidir.
- Yargıtay içtihatlarının istikrarı artırılmalı, uygulamada öngörülebilirlik sağlanmalıdır.
Sonuç
Poliçede ciro zincirinin kopması, hamil açısından en büyük risklerden biridir. Zincirin kopması halinde hamil, poliçeden doğan haklarını kaybeder ve yalnızca temel ilişkiye dayanmak zorunda kalır.
Yargıtay kararları da açıkça ortaya koymaktadır ki, ciro zinciri hamilin hak sahipliğini ispatlayan en önemli araçtır. Bu nedenle ciro zincirinin kesintisizliğini sağlamak, hem ticari güvenin hem de alacakların tahsili açısından kritik önemdedir.
Sonuç olarak, tarafların hak kaybına uğramaması için poliçede ciro zinciri titizlikle takip edilmeli, senet devralınmadan önce mutlaka kontrol edilmelidir.
About Post Author
