Poliçede Protesto Süresini Kaçırmanın Uygulamadaki Etkileri
Poliçede Protesto Süresini Kaçırmanın Uygulamadaki Etkileri
Giriş
Ticari hayatın güvenli şekilde işlemesinde kıymetli evrak hukuku, taraflar arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen en önemli alanlardan biridir. Bu çerçevede poliçe, hem ödeme hem de kredi aracı olarak işlev gören, Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenen kambiyo senetlerinden biridir.
Poliçede muhatap ödeme yapmazsa veya kabulden kaçınırsa, hamilin alacağını koruyabilmesi için belirli süreler içinde protesto çekmesi gerekir. Ancak uygulamada sıkça karşılaşılan sorun, hamilin bu süreyi kaçırmasıdır. Protesto süresinin geçirilmesi, hamilin başvuru haklarını doğrudan etkileyen ciddi sonuçlar doğurur.
Poliçenin Hukuki Niteliği
- TTK m. 671 vd. poliçeyi düzenler.
- Poliçe, keşidecinin muhataba, belirli bir bedeli lehtara veya hamile ödemesi talimatını içeren yazılı bir kambiyo senedidir.
- Poliçede üç taraf vardır: keşideci, muhatap ve hamil.
Protesto Kavramı ve Hukuki Niteliği
Protesto Nedir?
- Protesto, hamilin poliçeden doğan başvuru haklarını saklı tutmak için noter aracılığıyla düzenlenen resmi bir belgedir.
- Amaç, muhatabın ödeme yapmadığını veya kabulden kaçındığını resmî şekilde tespit etmektir.
Protestonun İşlevi
- Hamilin rücu hakkını korur.
- Keşideci ve cirantaların sorumluluğunu devam ettirir.
- Poliçenin güvenilirliğini artırır.
Protesto Süreleri
- TTK m. 714 vd. protesto sürelerini düzenler.
- Kabul etmeme protestosu → vade gelmeden önce, ibraz süresi içinde,
- Ödeme protestosu → vade günü veya izleyen iki iş günü içinde çekilmelidir.
Protesto Süresini Kaçırmanın Sonuçları
1. Rücu Hakkının Kaybı
- Protesto çekilmezse hamil, keşideci dışındaki cirantalara ve avalistlere başvuru hakkını kaybeder.
- Hamil, yalnızca muhataba ve keşideciye karşı başvuru yapabilir.
2. Cirantaların Sorumluluktan Kurtulması
- Cirantalar, protesto yapılmazsa sorumluluktan kurtulur.
- Bu durum, hamilin alacağını tahsil etmesini zorlaştırır.
3. Hamilin Hak Kaybı
- Hamil, alacağını daha geniş bir sorumluluk zinciri üzerinden tahsil etme imkânını kaybeder.
- Bu nedenle protesto süresi, hamil için hayati öneme sahiptir.
4. Yargısal Süreçte Zorluklar
- Mahkemeler, protesto yapılmadığında rücu hakkının düşmesi nedeniyle davaları reddeder.
- Hamilin, “protestosuz sorumluluk” kaydı araması gerekir; aksi halde talep kabul edilmez.
Yargıtay Kararları Işığında Protesto Süresi
- Yargıtay 11. HD, 2016/3241 E., 2017/5432 K.:
“Hamilin başvuru hakkını kullanabilmesi için vade tarihini izleyen iki iş günü içinde protesto çekmesi zorunludur.” - Yargıtay 19. HD, 2019/4213 E., 2020/6547 K.:
“Protesto süresinin geçirilmesi halinde cirantalar sorumluluktan kurtulur. Hamil yalnızca keşideciye başvurabilir.” - Yargıtay HGK, 2021/2312 E., 2022/1432 K.:
“Protesto süresi hak düşürücü niteliktedir; mahkemece re’sen dikkate alınır.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Protesto Süresinin Yanlış Hesaplanması:
- Tatil günlerinin yanlış değerlendirilmesi, sürelerin geçirilmesine neden olmaktadır.
- Protesto Masraflarından Kaçınma:
- Hamiller masrafları azaltmak için protesto çekmemekte, fakat bu durum ciddi hak kayıplarına yol açmaktadır.
- Protestosuz Sorumluluk Kaydının Unutulması:
- Poliçeye “protestosuz sorumludur” kaydı konulmadığında hamil, protesto yapmazsa rücu hakkını kaybeder.
- Elektronik Takiplerde Gecikme:
- E-imza ve e-poliçe süreçlerinde teknik nedenlerle süreler kaçırılabilmektedir.
Stratejik Önemi
Hamil Açısından
- Protesto, rücu hakkını korumanın tek yoludur.
- Süreyi kaçırmak, alacağın tahsilini ciddi şekilde zorlaştırır.
Keşideci Açısından
- Hamil protesto çekmediğinde cirantaların sorumluluğu düşer, keşidecinin yükü artar.
Cirantalar Açısından
- Protesto yapılmazsa sorumluluktan kurtulmaları, cirantalar için büyük avantajdır.
Çözüm Önerileri
- Hamiller, protesto süresini kaçırmamak için profesyonel hukuki danışmanlık almalıdır.
- Protesto süreleri hakkında bilinçlendirme artırılmalıdır.
- Elektronik protesto sistemleri geliştirilmelidir.
- Yargıtay içtihatlarının istikrarı sağlanarak uygulamada öngörülebilirlik artırılmalıdır.
Sonuç
Protesto, poliçede hamilin başvuru haklarını koruyan en önemli hukuki araçlardan biridir. Protesto süresinin kaçırılması, cirantaların sorumluluktan kurtulmasına ve hamilin rücu hakkını kaybetmesine yol açar.
Yargıtay kararları da açıkça göstermektedir ki, protesto süresi hak düşürücü niteliktedir ve re’sen dikkate alınır. Bu nedenle hamillerin hak kaybına uğramamaları için protesto süresine azami dikkat göstermeleri gerekir.
Sonuç olarak, poliçede protesto süresi, ticaret hayatında güvenliğin ve alacakların tahsili açısından kritik bir öneme sahiptir.
About Post Author
