İntifa Hakkının Hukuki Niteliği ve Kullanım Alanları: Türk Hukukunda Teorik Çerçeve ve Uygulamadaki Önemi

---

1. Giriş

Taşınmaz ve taşınır mallar üzerinde tesis edilebilen sınırlı ayni haklardan biri olan intifa hakkı, mülkiyet hakkı kapsamındaki yetkilerin büyük bölümünü başkasına devretme imkânı tanıyan kurumlardan biridir. Türk Medeni Kanunu, intifa hakkını geniş şekilde düzenleyerek, hem kişisel menfaatlerin korunmasını hem de ekonomik ve sosyal ihtiyaçların karşılanmasını hedeflemiştir.

İntifa hakkı, malikin çıplak mülkiyetini elinde bırakırken, kullanma ve yararlanma yetkilerini intifa hakkı sahibine devreder. Bu özelliğiyle hem mülkiyetin bölünmesi hem de ekonomik fayda sağlanması açısından önemlidir.

---

2. İntifa Hakkının Hukuki Dayanakları

2.1. Türk Medeni Kanunu

• TMK m. 794–822: İntifa hakkı ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

• TMK m. 794: İntifa hakkının tanımı.

• TMK m. 795 vd.: İntifa hakkının konusu, kapsamı, sürekliliği.

• TMK m. 822: İntifa hakkının sona ermesi.

2.2. Anayasa

• Anayasa m. 35: Mülkiyet hakkı.

• İntifa hakkı, mülkiyetin bölünmesi suretiyle üçüncü kişilerin menfaatinin korunmasını sağlar.

2.3. Uluslararası Kaynaklar

• İsviçre Medeni Kanunu’nda (ZGB) düzenlenen intifa hakkı, Türk Medeni Kanunu’na ilham kaynağı olmuştur.

• Roma Hukuku’ndaki usus ve fructus ayrımı, intifa hakkının kökenlerini oluşturur.

---

3. İntifa Hakkının Hukuki Niteliği

3.1. Sınırlı Ayni Hak Niteliği

İntifa hakkı, sahibine doğrudan mal üzerinde kullanma ve yararlanma yetkisi tanır. Mutlak hak etkisi taşır ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir.

3.2. Devir Edilemezlik

İntifa hakkı şahsa bağlıdır. Başkasına devredilemez, ancak kullanım hakkı kiralanabilir.

3.3. Süre

• Gerçek kişilerde intifa hakkı en çok hak sahibinin ömrü boyunca devam eder.

• Tüzel kişilerde en fazla 100 yıl ile sınırlıdır.

3.4. Kapsam

• Kullanma (usus)

• Yararlanma (fructus)
  Ancak tasarruf (abusus) yetkisi çıplak mülkiyet sahibinde kalır.

---

4. İntifa Hakkının Kullanım Alanları

4.1. Taşınmazlar Üzerinde

• Tarım arazilerinde kullanım.

• Konut ve işyeri intifa hakkı.

• Arsalar üzerinde intifa hakkı.

4.2. Taşınırlar Üzerinde

• Araçlarda intifa hakkı.

• Sanat eserlerinde kullanım hakkı.

4.3. Haklar Üzerinde

• Hisse senetleri ve tahvillerde intifa hakkı.

• Fikri mülkiyet hakları (örneğin patent veya telif hakkı gelirinden yararlanma).

4.4. Aile Hukukunda

• Mal rejimlerinde intifa hakkı tanınması.

• Miras sözleşmeleri veya vasiyetle intifa hakkının devri.

4.5. Ticari Hayatta

• Şirket ortaklık payları üzerinde intifa hakkı.

• İşletmelerin devamlılığını sağlamak için intifa hakkı kurulması.

---

5. İntifa Hakkının Kuruluşu

5.1. Sözleşme ile

Resmi senet ve tapuya tescil ile.

5.2. Vasiyetname ile

Miras bırakan intifa hakkı tesis edebilir.

5.3. Kanun Yoluyla

Kanun bazı durumlarda intifa hakkını doğrudan tanıyabilir (örneğin aile hukuku bağlamında).

---

6. İntifa Hakkının Sona Ermesi

• İntifa hakkı sahibinin ölümü.

• Tüzel kişilerde 100 yılın dolması.

• Konunun yok olması (örneğin taşınmazın kamulaştırılması).

• Hak sahibinin feragat etmesi.

• Mahkeme kararıyla kaldırılması.

---

7. İntifa Hakkının Avantajları ve Sakıncaları

7.1. Avantajlar

• Ekonomik değer yaratır.

• Taraflar arasında adil denge sağlar.

• Mülkiyet hakkının paylaşımına esneklik getirir.

7.2. Sakıncalar

• Çıplak mülkiyet sahibi ile intifa hakkı sahibi arasında çatışmalar.

• Hakkın uzun süre devam etmesi.

• Kullanımın kötüye kullanılması.

---

8. Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar

• Bedel tartışmaları: İntifa hakkı tesis edilirken ödenecek karşılık.

• Kullanım şekli ihtilafları: Hakkın sınırlarının belirsizliği.

• İşletme intifalarında sorunlar: Ortaklık payları üzerinde intifa hakkı uygulamaları.

---

9. Çözüm Önerileri

• İntifa hakkının kapsamı sözleşmelerde açıkça düzenlenmelidir.

• Taraflar arasında ihtilaf çıkmaması için sınırlar belirlenmelidir.

• Mahkemeler, bilirkişi raporlarına başvurarak hakkın kullanım alanını somutlaştırmalıdır.

---

10. Sonuç

İntifa hakkı, mülkiyet hakkının kullanma ve yararlanma yetkilerinin devrini sağlayarak, modern hukuk düzeninde önemli bir işlev görür. Türk Medeni Kanunu’nun ayrıntılı hükümleri ve doktrindeki değerlendirmeler, bu hakkın hem teorik hem de pratik açıdan önemini ortaya koymaktadır.

İntifa hakkı, taşınmazlardan taşınırlara, haklardan ticari faaliyetlere kadar çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ancak hakkın doğru şekilde kurulması, sınırlarının net çizilmesi ve usul hükümlerine uygun uygulanması, mülkiyet hakkının korunması açısından hayati öneme sahiptir.