Bozmaya Karşı Direnme Kararı (CMK m. 307/4)

1. Giriş

Ceza muhakemesinde temyiz incelemesi sonucunda Yargıtay’ın verdiği kararlar, ilk derece mahkemesi ve istinaf mahkemeleri açısından bağlayıcıdır. Ancak “bozmaya karşı direnme” kavramı çoğu zaman karıştırılmaktadır. Özellikle HMK’da yer alan direnme (Hukuk Genel Kurulu’na götürme) ile ceza muhakemesindeki uygulama birbirinden farklıdır.

CMK m. 307/4, doğrudan “aleyhe değiştirme yasağı”nı düzenler. Bu hüküm, ceza yargılamasında bozmaya karşı direnme kararı verilmesini engelleyen en önemli dayanaklardan biridir.

2. Ceza Yargılamasında Direnme Mümkün mü?

• CMK’ya göre: Ceza yargılamasında yerel mahkemelerin Yargıtay’ın bozma kararına direnme yetkisi yoktur.

• Yerel mahkeme, Yargıtay’ın bozma kararına uymak zorundadır. Bu, ceza muhakemesinde bağlayıcılık ilkesinin bir sonucudur.

• Direnme kurumu sadece hukuk yargılamasında (HMK) mevcuttur.

3. CMK m. 307/4 – Aleyhe Değiştirme Yasağı

CMK m. 307/4’te şu düzenleme yer alır:

“Yalnız sanık veya onun lehine Cumhuriyet savcısı tarafından temyiz edilmişse, hüküm sanık aleyhine bozulamaz.”

Bunun anlamı:

• Eğer yalnız sanık lehine temyiz başvurusu yapılmışsa, Yargıtay aleyhe bozma kararı veremez.

• Mahkeme, bozma kararına uyduğunda da sanığın daha ağır bir ceza alması mümkün değildir.

• Böylece, ceza yargılamasında direnme mekanizması yerine aleyhe bozma yasağı ile sanığın korunması sağlanmıştır.

4. Bozma Kararının Yerel Mahkeme Açısından Sonuçları

• Yerel mahkeme, bozma kararını aynen uygulamak zorundadır.

• Direnme kararı verirse, bu karar usulen geçersiz olur ve tekrar Yargıtay tarafından bozulur.

• Uygulamada bazı mahkemelerin direnme görüntüsü veren kararlar verdiği olsa da, Yargıtay bu tür kararları usulden bozarak bozma gerekçesine uyma zorunluluğunu hatırlatır.

5. Hukuk Yargılaması ile Karşılaştırma

• HMK’da: Yerel mahkeme Yargıtay’ın bozmasına karşı direnebilir, dosya Hukuk Genel Kurulu’na gider.

• CMK’da: Yerel mahkemenin direnme imkânı yoktur; bozma kararı bağlayıcıdır.

• Bu farklılık, ceza muhakemesinde sanık haklarını koruma ve yargılamanın hızını artırma amacıyla getirilmiştir.

6. Yargıtay İçtihatları

• Yargıtay Ceza Genel Kurulu defalarca, ceza yargılamasında direnme kararının mümkün olmadığını vurgulamıştır.

• Örnek: Yerel mahkemenin bozma sonrası aynı kararı ısrarla vermesi, usule aykırı görülmüş ve dosya tekrar bozulmuştur.

7. Sonuç

• Ceza muhakemesinde bozmaya karşı direnme yoktur.

• CMK m. 307/4, aleyhe bozma yasağı ile sanığı korur.

• Yargıtay’ın bozma kararı, yerel mahkeme açısından kesin bağlayıcıdır.

• Hukuk yargılamasında mevcut olan direnme kurumu, ceza yargılamasında uygulanmaz.

                                                                                                                                                  Ada Ceren KENDİGELEN