Tüketici Senedinde Kısmi Ödeme Yapıldıysa Bedel Nasıl Düzeltilir, İtiraz Nasıl Yapılır?
Giriş
Tüketici işlemlerinde güvence amacıyla çoğu zaman senet düzenlenmektedir. Özel okul, kurs, güzellik salonu, spor merkezi gibi hizmet sağlayıcılar, tüketiciden ödeme taahhüdü almak için senet imzalatmaktadır. Ancak tüketici, zaman içinde borcunun bir kısmını ödedikten sonra, senedin bedeli üzerinde düzeltme yapılmaması veya alacaklının ödemeleri senede yansıtmaması halinde ciddi mağduriyet yaşayabilmektedir.
Bu makalede; tüketici senedinde kısmi ödeme yapılması durumunda bedelin nasıl düzeltilmesi gerektiği, alacaklının yükümlülükleri, tüketicinin itiraz yolları ve kurgusal bir olay üzerinden uygulama örneği detaylı olarak incelenecektir.
Tüketici Senedinin Hukuki Niteliği
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu uyarınca;
-
Tüketici işlemlerinden doğan senetler yalnızca nama yazılı düzenlenebilir.
-
Emre yazılı senet düzenlenmesi geçersizdir.
-
Bu düzenleme, tüketiciyi ciro zincirine karşı korumak için getirilmiştir.
Tüketici senedi, adi senet niteliğinde olmakla birlikte, TTK hükümlerine değil TKHK hükümlerine tabidir. Bu nedenle tüketici lehine yorum ilkesi her zaman uygulanır.
Kısmi Ödeme Durumunda Bedel Nasıl Düzeltilir?
1. Senet Üzerinde Not
Kısmi ödeme yapıldığında, alacaklı senet üzerinde “… TL ödenmiştir, bakiye … TL” şeklinde açıklama yaparak imza atmalıdır. Bu, en güvenli yöntemdir.
2. Makbuz Düzenleme
Alacaklı, kısmi ödeme karşılığında mutlaka makbuz vermekle yükümlüdür. Makbuzda ödenen miktar, tarih ve kalan borç açıkça belirtilmelidir.
3. İbra Belgesi
Tüketici tüm borcunu kapatmamış olsa bile, ödediği kısmı ibra ettiren bir belge talep edebilir.
4. Senedin Yeniden Düzenlenmesi
Taraflar anlaşırsa, senet iptal edilip kalan borç için yeni bir senet düzenlenebilir. Bu, ileride yaşanacak uyuşmazlıkların önüne geçer.
Alacaklının Yükümlülükleri
-
Ödemeyi inkâr etmemeli, yapılan kısmi ödemeleri senede yansıtmalıdır.
-
Ödemeye rağmen senedi olduğu gibi kullanmaya kalkışırsa haksız takip yapmış olur.
-
Bu durumda tüketici, hem borca itiraz hem de kötü niyet tazminatı talep edebilir.
Tüketicinin İtiraz Yolları
1. İcra Takibinde İtiraz
Eğer alacaklı, kısmi ödemeye rağmen senedi tam bedelle icraya koyarsa, tüketici:
-
Ödeme emrine itiraz ederek, senet bedelinden yaptığı ödemeleri düşebilir.
-
İtirazını icra dairesine süresi içinde yazılı veya sözlü yapmalıdır.
2. Mahkemede Def’i
Tüketici, mahkemede açılan davada kısmi ödeme yaptığını ileri sürebilir. Makbuz, banka dekontu veya tanıkla ispat mümkündür.
3. Haksız Takip Nedeniyle Tazminat
Tüketici, haksız takibe uğrarsa, İcra ve İflas Kanunu gereğince %20’ye kadar kötü niyet tazminatı talep edebilir.
Kurgusal Olay
Olay:
“Tüketici A”, bir spor merkezinden 12.000 TL’lik yıllık üyelik satın almış, karşılığında nama yazılı bir bono imzalamıştır. Tüketici A, 5.000 TL’sini banka üzerinden ödemiştir. Ancak spor merkezi senet üzerinde düzeltme yapmamış ve ödenen miktarı makbuzla da belgelememiştir. Vade geldiğinde spor merkezi, senedin tamamını (12.000 TL) icraya koymuştur.
Hukuki Değerlendirme:
-
Tüketici A, 5.000 TL ödeme yaptığını dekontla ispat edebilir.
-
İcra takibine süresinde itiraz ederek, borcun 7.000 TL’ye düştüğünü ileri sürebilir.
-
Spor merkezi ödenen kısmı yok sayarak haksız takip yaptığından, kötü niyetli kabul edilir.
-
Tüketici A, kötü niyet tazminatı da talep edebilir.
Sonuç:
Tüketici A, 5.000 TL’lik ödemeyi düşürterek borcunu azaltacak, ayrıca kötü niyet tazminatı alma imkânına kavuşacaktır.
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
-
İşletmelerin makbuz vermemesi.
-
Tüketicinin ödemeyi elden yapması ve ispat zorluğu yaşaması.
-
Senedin yeniden düzenlenmemesi ve ödenen kısma rağmen tam bedelle icraya konulması.
-
Tüketicinin haklarını bilmediği için icra takibine süresinde itiraz etmemesi.
Çözüm Önerileri
-
Tüketici ödemelerini mutlaka banka aracılığıyla yapmalıdır.
-
Makbuz alınmalı, mümkünse senet üzerinde ödeme notu yazdırılmalıdır.
-
İcra takibinde sürelere dikkat edilmeli, borca itiraz süresi kaçırılmamalıdır.
-
Avukat desteği alınarak haksız takiplerin önüne geçilmelidir.
Sonuç
Tüketici senetlerinde kısmi ödeme yapılması halinde alacaklı, bu ödemeyi senet üzerine veya makbuzla belgelemek zorundadır. Aksi halde, tüketiciden fazladan tahsilat yapılmaya çalışılır ki bu durum hem TKHK’ya hem de dürüstlük kuralına aykırıdır.
Tüketici, kısmi ödeme yapmasına rağmen senedin tamamı üzerinden takibe uğrarsa;
-
İcra takibine süresinde itiraz ederek,
-
Mahkemede ödeme defi ileri sürerek,
-
Haksız takip nedeniyle tazminat talep ederek haklarını koruyabilir.
Bu nedenle tüketicilerin en önemli güvencesi, ödemelerini belgelemek ve senet üzerinde düzeltme talep etmektir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
