Senet İcraya Konulduğunda Borçlu Hangi İtiraz Haklarını Kullanabilir?
Giriş
Senetler, ticari hayatın en kritik kıymetli evraklarından biridir. Alacaklıya borcun ödeneceğini garanti eden senetler, vadesinde ödenmediğinde icra yoluyla tahsil edilir. Ancak senet icraya konulduğunda, borçlu çeşitli itiraz haklarını kullanarak kendisini koruyabilir.
Bu makalede, senet icrası sürecinde borçlunun hakları, itiraz yolları, hukuki çerçevesi ve kurgusal örneklerle detaylı bir şekilde açıklanacaktır.
1. Senet İcrasına Konulduğunda Süreç
-
Alacaklı, senedi icra dairesine sunar.
-
İcra dairesi, borçluya ödeme emri tebliğ eder.
-
Borçlu, ödeme emrine karşı itiraz haklarını kullanabilir.
-
İtirazın sonuçlarına göre icra takibi durur veya devam eder.
Bu süreçte borçlunun haklarını bilmesi ve zamanında itiraz etmesi önemlidir; aksi takdirde senet üzerinden icra takibi devam eder ve borçlu ciddi mali ve hukuki sonuçlarla karşılaşabilir.
2. Borçlunun İtiraz Hakları
2.1. Haksız Alacak İtirazı
Borçlu, senedin kendisine ait olmadığını veya alacak miktarının yanlış olduğunu iddia edebilir.
Uygulama Örneği:
-
Borçlu, senet üzerinde yazan 100.000 TL’nin aslında 70.000 TL olduğunu belgelerle kanıtlayabilir.
-
İcra dairesi, alacaklıdan ve borçludan belge ve delil talep ederek itirazı değerlendirir.
Kurgusal Senaryo:
“DEF İnşaat Ltd., XYZ Malzeme A.Ş.’den 100.000 TL’lik senet almıştır. DEF İnşaat Ltd., senedin 30.000 TL’sinin daha önce mahsup edildiğini ve ödenmiş olduğunu belirterek itiraz etmiş ve mahkeme bu kısmı haklı bularak icra takibini kısmen durdurmuştur.”
2.2. Şartlı Borç İtirazı
Borçlu, borcun belirli bir şartın yerine getirilmesine bağlı olduğunu iddia edebilir.
Örnek:
-
Mal teslimi yapılmadan veya iş tamamlanmadan senet ödenmezse, borçlu ödeme yapmayabilir.
-
Bu durumda icra takibi durdurulabilir veya mahkeme, borcun şartlara bağlı kısmının ödenmesini talep edebilir.
Kurgusal Senaryo:
“ABC Tekstil A.Ş., tedarikçi DEF Kumaş Ltd.’ye 50.000 TL’lik senet vermiştir. Senet vadesinde icraya konulmuş ancak ABC Tekstil, mal tesliminin eksik olduğunu iddia ederek şartlı borç itirazında bulunmuştur. Mahkeme, mal teslimi yapılmayan kısmın tahsilini durdurmuş, yalnızca teslim edilen mallar için icra yolunu açmıştır.”
2.3. Borcun Ödenmiş Olması İtirazı
Borçlu, senet bedelinin önceden ödendiğini veya mahsup edildiğini iddia edebilir.
Örnek:
-
Borçlu, dekont, banka transferi veya noter onaylı ödeme belgeleri sunarak borcun ödendiğini kanıtlar.
-
İcra dairesi, belgeleri inceleyip icra takibini durdurur.
Kurgusal Senaryo:
“GHI Gıda Ltd., senet icrasına konu edildiğinde, ödemeyi banka üzerinden yapmış ve dekont ile bunu belgelemiştir. Mahkeme, borcun ödendiğini kabul ederek icra takibini iptal etmiştir.”
2.4. Zamanaşımı İtirazı
Senetlerin icra takibine konu olabilmesi için belirli zamanaşımı süreleri vardır.
Uygulama:
-
Ticari senetler için zamanaşımı süresi genellikle 10 yıldır, ancak vade tarihinden itibaren 3 yıl içinde icra takibi başlatılmalıdır.
-
Borçlu, zamanaşımını gerekçe göstererek icra takibini durdurabilir.
Kurgusal Senaryo:
“JKL Mobilya Ltd., 2015 yılında aldığı senet için 2025’te icra takibi başlatıldığını fark etmiştir. Borçlu, zamanaşımının dolduğunu ileri sürerek itiraz etmiş ve mahkeme, icra takibini zamanaşımı nedeniyle iptal etmiştir.”
2.5. Usulsüzlük İtirazı
Borçlu, icra takibinde usul kurallarına uyulmadığını iddia edebilir.
Örnek:
-
Ödeme emrinin yanlış veya eksik tebliğ edilmesi
-
Belgelerin hatalı düzenlenmesi veya eksik olması
Kurgusal Senaryo:
“MNO İnşaat Ltd., icra dairesinden gelen ödeme emrinde adının yanlış yazıldığını fark etmiştir. Borçlu, usulsüz tebliğ itirazında bulunmuş ve mahkeme, eksik ve hatalı tebliğ edilen kısmı düzelterek icra takibini durdurmuştur.”
3. Kurgusal Detaylı Senaryo
“PQR Elektronik Ltd., tedarikçi STU Teknoloji A.Ş.’den 120.000 TL tutarında senet almıştır. Vadesinde senet ödenmediği için STU Teknoloji icra takibi başlatmıştır.
PQR Elektronik Ltd. ise aşağıdaki itiraz haklarını kullanmıştır:
-
Haksız alacak: Senette yazan 120.000 TL’nin 90.000 TL olduğunu belgeledi.
-
Borcun ödenmiş olması: 20.000 TL’lik kısmı banka transferi ile ödendi.
-
Usulsüzlük: Ödeme emrinin yanlış adrese gönderildiğini kanıtladı.
Mahkeme, itirazların bir kısmını haklı bulmuş ve icra takibini kısmen durdurmuştur. Bu durum, borçlunun itiraz haklarını etkin şekilde kullanmasının hukuki süreci nasıl etkileyebileceğini göstermektedir.”
4. Pratik Öneriler
-
Ödeme Emrini Dikkatle Kontrol Edin: Tebliğ edilen belgeleri eksiksiz inceleyin.
-
Belgelerle Destekleyin: Ödeme kanıtı, mahsup belgeleri ve sözleşme dokümanları kritik öneme sahiptir.
-
Zamanaşımını Kontrol Edin: İcra takibinin yasal süreler içinde başlatıldığını doğrulayın.
-
Usulsüzlükleri Tespit Edin: Eksik veya hatalı tebliğ durumlarını belgeleyin.
-
Hukuki Danışmanlık: İcra ve itiraz süreci karmaşık olabilir; uzman danışmanlık hak kaybını önler.
-
İtiraz Haklarını Zamanında Kullanın: Geç kullanıldığında hak kaybı riski vardır.
5. Sonuç
Senet icraya konulduğunda borçlu, haksız alacak, şartlı borç, ödenmiş borç, zamanaşımı ve usulsüzlük gibi itiraz haklarını kullanabilir.
Kurgusal örnekler, borçlunun haklarını zamanında ve belgelerle destekleyerek kullanmasının, icra takibini sınırladığını ve hukuki güvence sağladığını göstermektedir. Ticari hayatın güvenliği ve borçların doğru yönetimi için senet icrası sürecinde borçlunun haklarını bilmesi kritik öneme sahiptir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
