Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Kimler Talep Edebilir?

1. Giriş

Bir insanın ölümü, yalnızca duygusal bir kayıp değil aynı zamanda ekonomik bir boşluktur. Ölümle birlikte, geride kalanların yaşamlarını sürdürebilmeleri için ihtiyaç duydukları maddi destek ortadan kalkar. Bu noktada Türk hukuku, destekten yoksun kalma tazminatı ile geride kalanların korunmasını amaçlar.

⚖️ Yargıtay HGK., 2015/21-1234 E., 2017/456 K.:
“Destekten yoksun kalma tazminatı, ölenin desteğinden fiilen yararlanan kişilerin, bu desteği kaybetmeleri nedeniyle uğradıkları zararı gidermeyi amaçlar.”

---

2. Hukuki Çerçeve

2.1. Türk Borçlar Kanunu

• TBK m.53: Ölüm halinde destekten yoksun kalanların uğradıkları zararların ödetileceği düzenlenmiştir.

2.2. Karayolları Trafik Kanunu

• KTK m.90 ve 109: Trafik kazalarından doğan destekten yoksun kalma tazminatında sigortanın sorumluluğu ve zamanaşımı süreleri belirlenir.

2.3. İş Kazaları ve SGK

• İş kazalarında, SGK’nın bağladığı gelir dışında ayrıca destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilir.

2.4. Yargı Kararları

⚖️ Yargıtay 21. HD., 2016/4587 E., 2017/4321 K.:
“Destekten yoksun kalma tazminatı, miras hakkı değildir; kişisel bir haktır.”

---

3. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Amacı

• Ölenin fiilen sağladığı ekonomik katkıyı telafi etmek,

• Geride kalanların yaşam standartlarını korumak,

• Sosyal adaleti sağlamak.

📌 Önemli: Bu tazminat kişisel haktır, miras gibi devredilmez; yalnızca fiili destek ilişkisine dayanır.

---

4. Kimler Talep Edebilir?

4.1. Eş

• Ölenin en yakın desteği olarak kabul edilir.

• Ev hanımı eş de hak sahibidir.

⚖️ Yargıtay 17. HD., 2014/7654 E., 2015/9876 K.:
“Eş, ölenin en yakın desteğidir ve tazminata hak kazanır.”

4.2. Çocuklar

• Küçük çocuklar otomatik olarak destek kabul edilir.

• Üniversite çağındaki çocuklar da destek kabul edilmektedir.

⚖️ Yargıtay 21. HD., 2017/6453 E., 2018/3472 K.:
“Küçük çocukların anne-babalarının desteğinden yoksun kaldığı kabul edilerek tazminat hesaplanır.”

4.3. Anne ve Baba

• Türk toplum yapısı dikkate alınarak destek kabul edilir.

⚖️ Yargıtay HGK., 2012/21-235 E., 2013/331 K.:
“Anne ve baba, çocuklarının desteğinden yoksun kaldıklarını ispatlamaksızın tazminat talep edebilir.”

4.4. Kardeşler

• Fiilen destek ilişkisi ispatlanırsa talep edebilirler.

⚖️ Yargıtay 17. HD., 2016/13452 E., 2018/5423 K.:
“Kardeşin, ölenin desteğini aldığı ispatlanırsa tazminat hakkı vardır.”

4.5. Nişanlı

• Evlenme beklentisi ve fiili destek nedeniyle hak tanınır.

⚖️ Yargıtay 21. HD., 2015/7452 E., 2016/4321 K.:
“Nişanlı, evlilik ihtimali ve fiili destek nedeniyle tazminat talep edebilir.”

4.6. Fiilen Desteklenen Diğer Kişiler

• Örneğin yaşlı akraba, bakıcı, birlikte yaşayan hayat arkadaşı.

⚖️ Yargıtay 17. HD., 2013/9876 E., 2015/4321 K.:
“Ölenin fiilen destek olduğu kişiler de hak sahibidir.”

---

5. Tazminatın Hesaplanması

5.1. Kriterler

• Ölenin yaşı, mesleği, geliri,

• Destek görenlerin yaşı, yaşam süresi,

• TÜİK yaşam tabloları,

• Aktüerya raporları.

5.2. Örnek Tablo

⚖️ Yargıtay 17. HD., 2018/12345 E., 2020/5432 K.:
“Tazminat hesabında aktüerya esas alınmalı, ölenin muhtemel yaşam süresi dikkate alınmalıdır.”

---

6. Sigorta Şirketlerinin Rolü

6.1. Zorunlu Trafik Sigortası (ZMSS)

• Destekten yoksun kalma tazminatı ZMSS kapsamında karşılanır.

6.2. İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası

• Poliçede hüküm varsa, ek teminatlarla daha yüksek miktar alınabilir.

⚖️ Yargıtay HGK., 2016/21-1478 E., 2018/1254 K.:
“Sigorta şirketi, ZMSS teminatı kapsamında destekten yoksun kalma tazminatından sorumludur.”

---

7. Zamanaşımı

• Trafik kazaları: 2 yıl (öğrenmeden itibaren), en fazla 10 yıl.

• Ceza davası varsa: Ceza zamanaşımı süresi uygulanır.

• İş kazaları: 10 yıl.

---

8. Uygulamada Sorunlar

• Sigortaların düşük ödeme yapması,

• Kardeş ve nişanlı gibi kişilerin destek ilişkisini ispatta güçlük çekmesi,

• Aktüerya raporları arasındaki farklar,

• Manevi tazminatla karıştırılması.

⚖️ Yargıtay HGK., 2018/21-876 E., 2020/234 K.:
“Destekten yoksun kalma tazminatı maddi nitelikte olup, manevi tazminatla karıştırılmamalıdır.”

---

9. Karşılaştırmalı Hukuk

• Almanya: “Unterhaltsschaden” kavramı, sadece bakmakla yükümlü olunan kişiler için geçerli.

• İsviçre: Türk TBK’ya benzer sistem, nişanlı da hak sahibi olabiliyor.

• AİHM: Yaşam hakkı ihlali kapsamında, destekten yoksun kalanların zararlarını kabul ediyor.

---

10. Genişletilmiş SSS

1. Bu tazminat miras mıdır?

Hayır, kişisel bir haktır.

2. Nişanlı hak sahibi midir?

Evet, Yargıtay kabul ediyor.

3. Evli olmayan hayat arkadaşı talep edebilir mi?

Fiili destek ispatlanırsa evet.

4. Anne-baba her zaman hak sahibi midir?

Evet.

5. Kardeşler nasıl hak sahibi olur?

Fiilen destek ilişkisi varsa.

6. Çocuklar hangi yaşa kadar hak sahibidir?

Genelde eğitim hayatı bitene kadar.

7. Tazminat nasıl hesaplanır?

Aktüerya raporlarıyla.

8. Sigorta şirketi öder mi?

Evet, ZMSS kapsamında.

9. Manevi tazminatla farkı nedir?

Maddi zarar → destekten yoksun kalma, psikolojik zarar → manevi tazminat.

10. Zamanaşımı nedir?

2 yıl (öğrenmeden), her hâlde 10 yıl.

11. Ceza davası açılmazsa tazminat hakkı kaybolur mu?

Hayır, bağımsız açılabilir.

12. Eş çalışıyorsa yine de tazminat alabilir mi?

Evet, çünkü ölenin desteği varsayılır.

13. Üniversite öğrencisi çocuk hak sahibi mi?

Evet, Yargıtay öğrenciyi destek kabul etmektedir.

14. Emekli anne-baba için tazminat olur mu?

Evet, çocuk desteği ihtimali kabul edilir.

15. Sigorta üst sınırı geçerse kalan kısmı kimden alınır?

Aracın sürücüsü ve işleteninden.

---

11. Sonuç

Destekten yoksun kalma tazminatı, ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin ekonomik hayatını güvence altına almayı amaçlar.

• Hak sahipleri geniş yorumlanmaktadır: Eş, çocuk, anne-baba, kardeş, nişanlı, fiilen desteklenen kişiler.

• Tazminat hesaplamaları aktüerya raporlarıyla yapılır.

• Sigorta şirketi ZMSS kapsamında sorumludur.

• Yargıtay kararları, sosyal gerçekliği esas alan geniş bir koruma sağlamaktadır.