Tekerrür Kurumu: Türk Ceza Hukukunda Tekerrür ve Uygulaması

Giriş

Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) önemli bir kurum olan tekerrür, daha önce kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı bulunan kişinin yeniden suç işlemesi halinde devreye giren bir müessesedir. Tekerrür, yalnızca yeni suçun cezalandırılmasını değil, aynı zamanda failin suç işleme eğilimini ve toplum için oluşturduğu tehlikeyi göz önünde bulundurarak daha ağır sonuçlar doğurur.

TCK tekerrür hükümleri, suçun bireysel ve toplumsal boyutunu birlikte değerlendirir. Çünkü bir kimsenin suç işleme konusunda “ısrarlı” olması, klasik ceza adalet sisteminin ötesinde ek yaptırımlar gerektirir. Bu nedenle tekerrür, ceza hukukunun hem önleyici hem de caydırıcı fonksiyonunu güçlendiren bir kurumdur.

Bu makalede, tekerrür nedir, hangi şartlarda uygulanır, Yargıtay kararları ile nasıl şekillenir ve uluslararası hukukla ilişkisi nedir sorularını ele alacağız.

1. Tekerrür Nedir?

Tekerrür, kelime anlamı olarak “tekrar etme, yenilenme” demektir. Ceza hukukunda ise, bir hükümlünün kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararına rağmen yeniden suç işlemesi durumunu ifade eder.

TCK’da tekerrür, özel bir infaz rejimi olarak düzenlenmiştir. Yani fail yeni suçtan dolayı ceza alır, ancak önceki sabıkası nedeniyle daha ağır infaz koşullarına tabi tutulur.

2. Tekerrürün Yasal Dayanağı

Tekerrür hükümleri TCK m. 58’de düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre:

Daha önce işlediği bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm olan kişi, cezasını infaz ettikten sonra yeniden suç işlerse tekerrür hükümleri uygulanır.
Tekerrür halinde fail, yeni suçtan aldığı cezanın yanında denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulur.
Tekerrür hükümleri, hem kasıtlı suçlar hem de bazı taksirli suçlar bakımından gündeme gelebilir.

Ayrıca TCK m. 58/6 hükmü, tekerrürün uygulanmasında önceki mahkûmiyetin adli sicilden silinmemiş olmasını şart koşar.

3. Tekerrürün Şartları

3.1. Önceki Mahkûmiyetin Kesinleşmiş Olması

Tekerrür hükümleri, ancak fail hakkında verilmiş kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı varsa uygulanabilir. Henüz temyiz aşamasında olan veya ertelenmiş bir hüküm tekerrüre esas olmaz.

3.2. Yeni Suçun İşlenmiş Olması

Failin, önceki mahkûmiyetten sonra yeni bir suç işlemesi gerekir. Suçun türü ve ağırlığı, tekerrürün niteliğini belirler.

3.3. Adli Sicil Kaydının Bulunması

Önceki suçun adli sicil kaydında yer alması gerekir. Hükümlülük silinmişse, tekerrür uygulanmaz.

3.4. TCK’daki Süre Şartı

İlk cezanın infazından itibaren belirli bir süre geçmeden işlenen suçlar tekerrüre sebep olur. Bu süre TCK’da genellikle 5 yıl olarak belirlenmiştir.

4. Tekerrürün Sonuçları

Tekerrür, doğrudan ceza artırımına yol açmaz. Ancak özel infaz rejimi ve denetimli serbestlik uygulamaları bakımından ağır sonuçlar doğurur:

Fail, yeni suçtan aldığı cezasını çektikten sonra belirli süre denetimli serbestlik tedbiri altında tutulur.
Failin koşullu salıverilme süresi uzar.
Özellikle organize suçlarda, tekerrür hükümleri daha katı biçimde uygulanır.

5. Tekerrür ve Müebbet Hapis

Tekerrür hükümleri müebbet hapis cezaları bakımından da önemlidir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm bir kişi tekrar suç işlerse, infaz koşulları çok daha ağırlaşır.

6. Yargıtay İçtihatlarında Tekerrür

Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2014/6-62 E., 2014/331 K. kararında, tekerrürün uygulanabilmesi için önceki mahkûmiyetin kesinleşmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2016/3527 E., 2017/1189 K. kararında ise, tekerrür hükümlerinin uygulanmasının hakimin takdirine bağlı olmadığını, kanundan doğan zorunlu bir sonuç olduğunu belirtmiştir.

Yargıtay uygulamaları, tekerrürün cezalandırmada değil, infaz aşamasında ağırlaştırıcı etki doğurduğunu netleştirmiştir.

7. Tekerrür ve İnfaz Hukuku İlişkisi

Tekerrür hükümleri doğrudan infaz hukukunu ilgilendirir:

Koşullu salıverilme oranı yükselir.
Denetim süresi uzar.
Tekerrür hükümlerine tabi olan kişiler, cezaevinde daha uzun süre kalır.

Bu nedenle tekerrür, yalnızca mahkûmiyetin varlığıyla değil, aynı zamanda cezaevi rejimiyle de bağlantılıdır.

8. Tekerrürün Uluslararası Hukuktaki Yeri

Birçok ülke hukukunda tekerrür benzer biçimde düzenlenmiştir.

Alman Ceza Hukuku’nda “Rückfall” olarak bilinen düzenleme, Türk hukukuna benzer şekilde infaz aşamasında etkili olur.
Anglo-Sakson hukuk sisteminde ise “habitual offender laws” adı altında çok daha sert yaptırımlar öngörülür. Örneğin ABD’de üç kez suç işleyenler için ömür boyu hapis cezası uygulanabilir.

9. Tekerrür Kurumuna Yönelik Eleştiriler

Çifte cezalandırma riski: Fail, yeni suçtan ceza aldığı halde ayrıca tekerrür sebebiyle ağır infaz koşullarına tabi tutulur. Bu durum, “aynı fiilden iki kez cezalandırma” ilkesine aykırı bulunduğu gerekçesiyle eleştirilmektedir.
Topluma kazandırma amacına terslik: Ceza hukukunun amacı suçluyu topluma kazandırmaktır. Tekerrür hükümleri ise suçluyu uzun süre toplumdan uzak tutarak yeniden sosyalleşme şansını azaltabilir.
Orantısızlık: Küçük suçlardan ötürü dahi tekerrür hükümlerinin devreye girmesi, bireyin özgürlüğünü orantısız şekilde kısıtlayabilir.

10. Günlük Hayatta Tekerrürün Etkileri

Adli sicil kaydı temizlenmemiş bir kişi, yeniden suç işlerse tekerrür hükümleri devreye girer.
Ehliyet iptali, kamu görevinden çıkarma gibi yan yaptırımlar da tekerrürün dolaylı sonuçları arasında yer alabilir.
İş ve sosyal yaşamda, tekerrür sebebiyle cezaevinde uzun süre kalmak kişinin hayatını köklü biçimde etkiler.

Sonuç

Tekerrür, Türk Ceza Hukuku’nda bireyin suç işleme eğilimini dikkate alan, caydırıcılığı artırmayı hedefleyen bir kurumdur. Failin geçmişteki suçlarıyla gelecekteki davranışları arasında bağ kurarak toplum güvenliğini korumayı amaçlar.

Ancak tekerrür, yalnızca suçluların daha ağır infaz koşullarına tabi tutulması anlamına gelmez; aynı zamanda hukuk güvenliği, insan hakları ve cezanın amacıyla ilgili tartışmalara da yol açar. Yargıtay kararları, tekerrürün kanundan doğan bir zorunluluk olduğunu ortaya koysa da, uluslararası insan hakları standartları bu uygulamanın orantılılık ve yeniden topluma kazandırma ilkeleriyle uyumlu olması gerektiğini vurgulamaktadır.

Sonuç itibarıyla; tekerrür kurumu, ceza hukukunda caydırıcılığı artıran bir araç olmakla birlikte, bireysel hak ve özgürlüklerin korunmasıyla dengelenmelidir.

Single Blog Title