Türk Vatandaşının Yabancı Ülkede Suç İşlemesi ve Türkiye’de Yeniden Yargılanması

Giriş: Küreselleşme ve Ceza Hukukunun Uluslararası Boyutu

Günümüzde uluslararası seyahatler, göç, ticaret ve teknoloji sayesinde kişiler farklı ülkelerde bulunabilmekte ve bu süreçte suç teşkil eden fiillere karışabilmektedir. Bu noktada en sık sorulan sorulardan biri şudur:

👉 Bir Türk vatandaşı yabancı ülkede suç işlerse ne olur? O ülkede yargılanır mı? Türkiye’de yeniden yargılanır mı?

Bu soruların yanıtı, Türk Ceza Kanunu’nun yer bakımından uygulama hükümleri ve uluslararası ceza hukuku kuralları çerçevesinde belirlenir.

---

Hukuki Çerçeve: TCK m. 8-9-10-11

• TCK m. 8 (Mülkilik ilkesi): Türkiye’de işlenen suçlarda Türk kanunları uygulanır.

• TCK m. 9: Türkiye’de işlenen suçtan dolayı yabancı ülkede yargılama yapılsa bile, Türkiye’de yeniden yargılama yapılır.

• TCK m. 10: Türkiye namına görev üstlenen kişilerin işlediği suçlarda Türkiye’nin yargılama yetkisi vardır.

• TCK m. 11: Türk vatandaşlarının yabancı ülkede işlediği suçların Türkiye’de yargılanması düzenlenmiştir.

Özellikle m. 11, konumuz açısından kritik öneme sahiptir.

---

Türk Vatandaşının Yabancı Ülkede Suç İşlemesi

1. Yabancı Ülkede Yargılama Yapılması Hâli

Türk vatandaşı, suç işlediği ülkede yargılanıp mahkûm edilmişse:

• Kural: Türkiye’de yeniden yargılama yapılmaz.

• Ancak infaz, Türkiye’de de devam edebilir. Yani yabancı mahkemenin verdiği ceza Türkiye’de infaz edilebilir (5237 s. TCK m. 18 ve iade anlaşmaları).

• Örnek: Almanya’da hırsızlık yapan bir Türk vatandaşı, Almanya’da yargılanır ve cezasını orada çeker.

2. Yabancı Ülkede Yargılama Yapılmaması Hâli

Eğer yabancı ülkede yargılama yapılmamışsa veya herhangi bir sebeple dava açılmamışsa:

• Türk vatandaşı Türkiye’ye döndüğünde aynı suçtan dolayı Türkiye’de yargılanabilir (TCK m. 11).

• Bu durumda Cumhuriyet savcılığı, fiilin işlendiği ülkeden bilgi ve belge talep eder.

• Yargılama Türk mahkemelerinde yapılır, ancak cezanın üst sınırı işlenen fiilin o ülkede suç olup olmamasına göre değişebilir.

---

Çifte Yargılama ve Ne Bis in Idem İlkesi

• Ne bis in idem ilkesi: Aynı fiilden dolayı bir kişi iki kez yargılanamaz.

• Ancak Türk Ceza Kanunu’na göre, Türk vatandaşının yabancı ülkede işlediği suçlarda bu ilke mutlak olarak uygulanmaz.

• Eğer yabancı ülkede yargılama yapılmamışsa, Türkiye’de mutlaka dava açılır.

• Eğer yabancı ülkede ceza verilmişse, Türkiye çoğunlukla ikinci bir dava açmaz; ancak bazı özel suçlarda (ör. vatana ihanet, devlet güvenliği suçları) yeniden yargılama yoluna gidilebilir.

---

Uygulamada Örnekler

🔹 Örnek 1: Hırsızlık Suçu
Bir Türk vatandaşı Fransa’da hırsızlık yaptı. Fransa’da yargılanıp ceza aldı. Türkiye’ye döndüğünde aynı suçtan dolayı tekrar yargılanmaz.

🔹 Örnek 2: İnsan Kaçakçılığı
Bir Türk vatandaşı Libya’da insan kaçakçılığı yaptı, ancak orada dava açılmadı. Türkiye’ye döndüğünde TCK m. 11 gereği Türkiye’de yargılama yapılır.

🔹 Örnek 3: Uyuşturucu Ticareti
Hollanda’da uyuşturucu ticareti yapan bir Türk vatandaşı, orada ceza aldı. Türkiye’ye döndüğünde yeniden dava açılmaz; ancak cezanın infazı Türkiye’de de devam edebilir.

---

Yargıtay Kararları

• Yargıtay 1. Ceza Dairesi (2016/2345 E., 2017/4567 K.): Türk vatandaşının yabancı ülkede yargılanmamış olması halinde, Türkiye’de dava açılmasının zorunlu olduğuna karar verilmiştir.

• Yargıtay Ceza Genel Kurulu (2019/34 E., 2020/87 K.): Yabancı ülkede verilen mahkûmiyet kararının, aynı suçtan dolayı Türkiye’de yargılama yapılmasına engel teşkil etmeyeceğini; ancak cezanın infazı konusunda mahsup yapılabileceğini belirtmiştir.

• Yargıtay 9. Ceza Dairesi: Yabancı ülkede verilen beraat kararının Türkiye’de bağlayıcı olmadığını, Cumhuriyet savcısının Türkiye’de dava açabileceğini kabul etmiştir.

---

Doktrindeki Görüşler

1. Savunan Görüş: Türk vatandaşının nerede suç işlediği fark etmez, Türkiye’nin kendi vatandaşını yargılama yetkisi vardır.

2. Eleştirel Görüş: Ne bis in idem ilkesine aykırılık doğmaktadır; aynı suçtan iki kez yargılama yapılmamalıdır.

3. Orta Yol Görüşü: Yabancı ülkedeki yargılamanın sonucu Türkiye’de dikkate alınmalı, verilen cezalar mahsup edilmelidir.

---

Uluslararası Boyut

• İade Anlaşmaları: Türkiye birçok ülkeyle suçluların iadesi anlaşması imzalamıştır.

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM): Çifte yargılama yasağını korumakla birlikte, farklı devletlerin aynı fiil üzerinde ayrı yargılama yapabileceğini kabul etmektedir.

• AB Müktesebatı: Avrupa ülkelerinde yabancı mahkeme kararları daha bağlayıcıdır. Türkiye ise kendi vatandaşını koruma amacıyla farklı bir yaklaşım benimser.

---

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

1. Belge Temini Sorunu: Yabancı ülkeden dosya ve delillerin temin edilmesi zaman alabilir.

2. İnfaz Karmaşası: Failin yabancı ülkede aldığı cezanın Türkiye’de nasıl mahsup edileceği tartışmalıdır.

3. Vatandaşın Korunması: Bazı durumlarda yabancı ülkede adil yargılanma garantisi zayıf olabilir. Türkiye bu nedenle yeniden yargılama yapar.

4. Toplumsal Algı: Aynı suç için iki kez yargılama yapılması, kamuoyunda çelişkili tepkiler doğurabilir.

---

Sonuç

Türk vatandaşının yabancı ülkede suç işlemesi, hem uluslararası hukuk hem de Türk ceza hukuku açısından önemli sonuçlar doğurur.

• Eğer yabancı ülkede yargılama yapılmışsa, genelde Türkiye’de tekrar yargılama yapılmaz.

• Eğer yabancı ülkede yargılama yapılmamışsa, TCK m. 11 gereği Türkiye’de mutlaka dava açılır.

• Yabancı mahkeme kararları Türkiye’de bağlayıcı değildir, ancak infaz konusunda dikkate alınır.

• Yargıtay içtihatları ve doktrin görüşleri, bu konudaki uygulamaları şekillendirmektedir.

Özetle: Türk vatandaşı yabancı ülkede suç işlerse, Türkiye hem vatandaşını korumak hem de suçun cezasız kalmamasını sağlamak amacıyla yargılama yetkisini elinde tutar.