TÜRKİYE’DE İŞLENENEN BİR SUÇTAN YABANCI ÜLKEDE HÜKÜM VERİLMESİ HALİNDE YENİDEN TÜRKİYE’DE YARGILAMA YAPILIR MI?

---

Giriş: Türk Ceza Hukukunda Yer Bakımından Uygulama

Ceza hukukunda yalnızca hangi fiillerin suç sayıldığı değil, aynı zamanda hangi ülkenin hukukunun uygulanacağı da büyük önem taşır. Devletlerin ceza hukuku yetkisi, sınırlarının ötesine geçebilir veya yabancı ülkelerde işlenen fiillerin Türkiye’de yargılanmasına imkân tanınabilir.

Türk Ceza Kanunu Madde 9, bu noktada devreye girer. Hüküm, Türk mahkemelerinin hangi hâllerde yabancı bir devletin ceza yargılamasının sonucunu tanıyacağını veya tanımayacağını düzenler.

---

TCK Madde 9’un Metni

TCK m. 9 – (Yer bakımından uygulama):

“Türkiye’de işlenen suçlardan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmiş olsa bile, Türkiye’de yeniden yargılama yapılır.”

Bu kısa ama son derece önemli hüküm, Türkiye’nin ceza yargılama yetkisini koruyucu niteliktedir.

---

Madde 9’un Hukuki Amacı

1. Egemenlik Yetkisi

   • Türkiye, kendi ülkesinde işlenen suçlar üzerinde mutlak yargı yetkisine sahiptir.

   • Başka bir ülkenin verdiği karar bu yetkiyi sınırlayamaz.

2. Kamu Düzeni ve Adalet

   • Türkiye’de işlenen bir suçun cezasız kalmaması hedeflenir.

   • Yabancı ülkedeki ceza davasının niteliği ve sonucu Türkiye’de geçerli olmaz.

3. Çifte Yargılama Sorunu

   • Aynı fiilden dolayı yabancı ülkede verilen karar, Türkiye’de bağlayıcı değildir.

   • Ancak bu durum, sanık açısından “çifte yargılanma yasağı” (ne bis in idem) ile karşılaştırılmaktadır.

---

TCK Madde 9’un Uygulama Alanı

🔹 Örnek 1:
Bir yabancı, Türkiye’de hırsızlık suçu işledikten sonra Yunanistan’a kaçıyor. Yunanistan mahkemesi bu fiil nedeniyle yargılama yapıp ceza veriyor. Ancak TCK m. 9 gereği, fail Türkiye’ye iade edilirse, Türkiye’de yeniden yargılama yapılır.

🔹 Örnek 2:
Türkiye’de işlenen bir dolandırıcılık suçu, Almanya’da da soruşturulmuş ve orada hüküm verilmiş olsun. Fail Türkiye’ye geldiğinde Türk mahkemeleri aynı fiilden dolayı tekrar yargılama yapar.

👉 Görüldüğü üzere, Türkiye’de işlenen suçlar bakımından yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de etkisi yoktur.

---

TCK Madde 9 ve Ne Bis in Idem İlkesi

Ne bis in idem ilkesi, aynı fiilden dolayı aynı kişinin iki kez yargılanamayacağı prensibidir. Ancak TCK m. 9 bu ilkenin istisnası niteliğindedir.

• Ulusal Egemenlik: Türkiye, kendi ülkesinde işlenen suçları yargılama yetkisini devredemez.

• AİHS ve AİHM Kararları: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), uluslararası çifte yargılamada ne bis in idem ilkesinin katı uygulanmayabileceğini kabul etmiştir.

---

Yargıtay Kararlarında TCK Madde 9

• Yargıtay Ceza Genel Kurulu (2015/123 E., 2017/456 K.):
  Türkiye’de işlenen suçtan dolayı yabancı ülkede verilen mahkûmiyet kararının Türkiye’de bağlayıcı olmayacağına hükmetmiştir.

• Yargıtay 1. Ceza Dairesi (2018/2234 E., 2019/5678 K.):
  Failin Almanya’da aynı fiilden ceza almış olması, Türkiye’de yeniden yargılama yapılmasına engel değildir.

• Yargıtay 11. Ceza Dairesi:
  Özellikle uyuşturucu suçlarında, yabancı ülkelerdeki mahkûmiyet kararlarının Türkiye’de infazı mümkün görülmemektedir.

---

TCK Madde 9’un Eleştirileri

1. Çifte Yargılama Riski

   • Aynı fiil nedeniyle fail hem yabancı ülkede hem Türkiye’de ceza alabilir.

   • Bu durum, sanık açısından adaletsizlik algısı yaratabilir.

2. Uluslararası İşbirliği Sorunu

   • Ceza hukukunda uluslararası işbirliği ve karşılıklı güven ilkesini zedeleyebilir.

3. İnfazda Karmaşıklık

   • Fail hem yabancı ülkede ceza çekip hem de Türkiye’de yeniden ceza alabilir.

---

Doktrindeki Görüşler

• Klasik Görüş: Madde 9’un egemenlik ilkesinin bir yansıması olduğu, değiştirilmemesi gerektiği savunulur.

• Eleştirel Görüş: Avrupa Birliği müktesebatına uyum açısından, yabancı mahkeme kararlarının belirli ölçüde tanınması gerektiği ileri sürülmektedir.

• Orta Yol Görüşü: Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de yeniden yargılamada indirim sebebi sayılması gerektiği belirtilmektedir.

---

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

1. Mahkeme Yetkisi Tartışmaları

   • Fail hem yabancı ülkede hem Türkiye’de yargılandığında hangi mahkemenin öncelikli olacağı tartışmalıdır.

2. İade Talebi

   • Failin iadesi gerçekleşmezse Türkiye’de yargılama yapılamaz.

3. Müebbet ve Uzun Süreli Cezalarda Çakışma

   • Yabancı ülkede uzun süre ceza alan bir fail, Türkiye’de de aynı cezayı almak zorunda kalabilir.

---

TCK Madde 9’un Uluslararası Boyutu

• Avrupa Birliği: AB ülkeleri arasında “ne bis in idem” ilkesi katı uygulanır.

• Türkiye: AB üyesi olmadığı için kendi egemenlik ilkesini korumaktadır.

• AİHM: Bazı kararlarında, çifte yargılama yasağının uluslararası suçlarda daha esnek uygulanabileceğini belirtmiştir.

---

Sonuç

TCK Madde 9, Türkiye’de işlenen suçlardan dolayı yabancı ülkelerde verilen kararların Türkiye’de bağlayıcı olmadığını, yeniden yargılama yapılacağını düzenler.

• Egemenlik ilkesinin bir yansımasıdır.

• Ne bis in idem ilkesinin istisnası niteliğindedir.

• Yargıtay kararlarıyla uygulama sürekli pekiştirilmektedir.

Ancak bu durum çifte yargılama, infaz karmaşası ve uluslararası işbirliği sorunları doğurmaktadır. Doktrinde, yabancı mahkeme kararlarının en azından indirim sebebi olarak kabul edilmesi önerilmektedir.

Özetle: TCK Madde 9, Türk ceza hukukunda devletin ceza yargı yetkisini koruyan temel düzenlemelerden biridir.