KARADAĞ’DA SÖZLEŞMEDEN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARI NASIL AÇILIR?

Giriş: Tazminat Davalarının Karadağ’da Önemi

Ticari ilişkilerde sözleşmeler, tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenleyen temel araçlardır. Ancak sözleşmeye aykırılık (ifa etmeme, geç ifa, ayıplı ifa vb.) durumlarında zarar gören taraf, tazminat davası açma hakkına sahiptir.

Karadağ (Montenegro), AB uyum süreci kapsamında Borçlar Kanunu’nu modernleştirmiş ve yabancı yatırımcıların da güvenle dava açabileceği bir sistem kurmuştur. Bu nedenle, Karadağ’da yatırım yapan şirketler için sözleşmeden doğan tazminat davalarının işleyişi hayati önem taşır.

---

Karadağ Borçlar Hukukunda Sözleşmeye Aykırılık

Sözleşmeye Aykırılık Türleri

1. Hiç İfa Etmeme → Taraf borcunu yerine getirmez.

2. Geç İfa → Borç zamanında yerine getirilmez.

3. Ayıplı İfa → Sözleşmeye uygun olmayan mal/hizmet sunulur.

4. Kısmi İfa → Borcun yalnızca bir kısmı yerine getirilir.

Sorumluluk Koşulları

• Geçerli bir sözleşmenin varlığı

• Borcun ihlali

• Zararın doğması

• Kusur (kast, ihmal)

• İlliyet bağı

---

Karadağ’da Tazminat Davası Açma Süreci

1. Ön Şartlar

• Geçerli bir sözleşme

• Zarara uğrayan tarafın zararını ispat etmesi

• Uyuşmazlığın dostane yollarla çözülmemiş olması

2. Yetkili Mahkemeler

• Podgorica Ticaret Mahkemesi → Ticari sözleşmeler

• Yerel Mahkemeler → Kira, tüketici sözleşmeleri

• İdare Mahkemesi → Kamu sözleşmelerinden doğan zararlar

3. Dava Açma Süresi

• Genel zamanaşımı: 3 yıl

• Ticari sözleşmelerde: 5 yıl

• Haksız fiil ile birleşen sözleşme ihlallerinde: 10 yıl

4. Dava Açma Aşamaları

1. Dava Dilekçesi hazırlanır (Karadağca olması zorunlu).

2. Mahkemeye sunulur ve harç ödenir.

3. Ön inceleme yapılır.

4. Taraflar dinlenir, deliller sunulur.

5. Mahkeme karar verir.

---

Tazminat Türleri

1. Maddi Tazminat

   • Doğrudan zararlar (ör. ödenmeyen bedel).

   • Dolaylı zararlar (ör. iş kaybı, gelir kaybı).

2. Manevi Tazminat

   • Karadağ hukukunda sınırlıdır; genellikle kişilik hakları ihlali durumunda verilir.

3. Sözleşmesel Cezai Şart

   • Taraflar sözleşmeye ceza maddesi koyabilir.

   • Mahkeme bunu geçerli sayar.

---

Yabancıların Tazminat Davalarında Hakları

Karadağ’da yabancılar, yerli kişilerle aynı haklara sahiptir.

• Dava açma hakkı

• İcra takibi yapabilme

• Tahkim yoluna başvurma

• Uluslararası sözleşmelerden yararlanma

Uluslararası Koruma Mekanizmaları

• New York Tahkim Sözleşmesi → Tahkim kararlarının icrası

• ICSID Üyeliği → Yatırımcı – devlet uyuşmazlıkları

• Türkiye – Karadağ BIT Anlaşması → Yatırımcıların korunması

---

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

• Mahkeme süreçlerinin uzunluğu

• Sözleşmelerde açık hüküm bulunmaması

• Yerel dilde dava zorunluluğu

• Yetersiz teminat alınması

---

Stratejik Öneriler

• Sözleşmelere tahkim şartı eklenmeli.

• Çift dilli sözleşmeler yapılmalı.

• Tazminatın hesaplanma yöntemi açıkça yazılmalı.

• Teminat (ipotek, banka garantisi) alınmalı.

---

Türkiye – Karadağ Karşılaştırmalı Tablo

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Yabancılar Karadağ’da tazminat davası açabilir mi?
Evet, yerli kişilerle aynı haklara sahiptir.

2. Zamanaşımı süresi ne kadardır?
Genelde 3 yıl, ticari sözleşmelerde 5 yıldır.

3. Tahkim kararları icra edilebilir mi?
Evet, Karadağ New York Sözleşmesi üyesidir.

4. Ceza şartı geçerli midir?
Evet, sözleşmede açıkça yer alırsa mahkemeler uygular.

5. Manevi tazminat talep edilebilir mi?
Evet, ancak sınırlı koşullarda.

6. Dava hangi dilde açılır?
Karadağca. Çeviri zorunludur.

7. Türk şirketleri için ek haklar var mı?
Evet, BIT anlaşması ve çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması.

8. Mahkeme süreçleri ne kadar sürer?
1–3 yıl arasında.

9. Tazminatın hesabı nasıl yapılır?
Doğrudan ve dolaylı zarar dikkate alınır.

10. İcra yolu açık mı?
Evet, mahkeme kararları icra dairesinde uygulanır.

---

Sonuç: Karadağ’da Sözleşmeden Kaynaklanan Tazminat Davaları

Karadağ’da sözleşmeye aykırılık halinde zarar gören taraf, maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

• Yabancılar, yerli kişilerle eşit haklara sahiptir.

• Tahkim kararları tanınır ve icra edilebilir.

• Zamanaşımı süreleri yatırımcı açısından makuldür.

• Stratejik olarak, sözleşmelere tahkim ve teminat şartları eklenmelidir.

Sonuç olarak, Karadağ borçlar hukuku sistemi, yabancı yatırımcıların haklarını güvence altına alan modern ve AB uyumlu bir yapıya sahiptir.