KARADAĞ’DA İCRA İFLAS HUKUKU: YABANCI YATIRIMCILARIN ALACAKLARININ TAHSİLİ

Giriş: Yatırımcılar İçin Karadağ’da Alacak Tahsilinin Önemi

Balkanlar’ın hızla gelişen ülkelerinden Karadağ (Montenegro), düşük vergi avantajları, yatırım kolaylıkları ve AB adaylık süreciyle yabancı sermayeyi çeken bir ülke haline gelmiştir. Ancak ticaretin olduğu her yerde olduğu gibi, alacakların ödenmemesi, şirketlerin iflası ve borçluların yükümlülüklerini yerine getirmemesi sorunları Karadağ’da da yaşanmaktadır.

Bu nedenle, yabancı yatırımcıların Karadağ’da faaliyet gösterirken bilmesi gereken en kritik konulardan biri, icra ve iflas hukukunun işleyişi ve alacakların güvence altına alınmasıdır.

Türkiye’den Karadağ’a yatırım yapan şirketler açısından da, bir borçlu şirketin ödeme yapmaması halinde hangi yolların izleneceği, iflas durumunda nasıl alacaklarını tahsil edebilecekleri, hangi hukuki güvencelere sahip oldukları stratejik öneme sahiptir.

---

Karadağ’da İcra Hukukunun Tarihsel Gelişimi

Karadağ’ın icra ve iflas sistemi, tarihsel olarak Yugoslavya Hukuk Sistemi’ne dayanır.

• 1990’lardan itibaren bağımsız düzenlemeler yapılmıştır.

• 2002’de ilk modern İcra ve Güvence Kanunu çıkarılmıştır.

• 2006’da Karadağ bağımsızlığını kazandıktan sonra, AB uyum süreci kapsamında icra-iflas mevzuatı yeniden düzenlenmiştir.

• 2015 ve 2020 yıllarında yapılan reformlarla, yabancı yatırımcıların korunması için yeni hükümler getirilmiştir.

Bu tarihsel süreç, Karadağ’ın icra-iflas sistemini Avrupa Birliği standartlarına yakınlaştırmıştır.

---

Karadağ’da İcra Hukuku Çerçevesi

İcra Edilebilir Belgeler

Karadağ hukukuna göre icra takibine konu olabilecek belgeler şunlardır:

• Mahkeme kararları

• Tahkim kararları

• Noter tasdikli borç senetleri

• Çek, bono ve poliçe gibi kambiyo senetleri

• Banka kredi sözleşmeleri

• İcra kabiliyeti olan kamu alacakları

İcra Takip Yolları

1. Mahkeme İcra Takibi

   • Alacaklı, mahkemeye başvurarak icra emri çıkarılmasını ister.

   • Kararın kesinleşmesiyle haciz işlemleri başlar.

2. Doğrudan İcra (Direct Enforcement)

   • Banka teminatları, çek ve senetler için hızlı yol.

   • Mahkeme kararı beklenmeden icra yapılabilir.

3. İhtiyati Haciz

   • Alacaklı, borçlunun mallarını kaçırmasını önlemek için dava öncesinde geçici haciz kararı aldırabilir.

---

İcra Süreci: Adım Adım

1. Başvuru

   • Alacaklı, icra dairesine veya mahkemeye başvurur.

2. İnceleme

   • Mahkeme, alacağın icra edilebilirliğini denetler.

3. İcra Emri

   • Borçluya ödeme için süre tanınır.

4. Haciz

   • Süre dolarsa borçlunun taşınır ve taşınmaz mallarına haciz konur.

5. Satış ve Tahsil

   • Haczedilen mallar satılır, alacaklıya ödeme yapılır.

---

Karadağ’da İflas Hukuku

İflas Sebepleri

• Borçlunun ödeme güçlüğüne düşmesi

• Pasiflerin aktiflerden fazla olması

• Mahkeme kararı

İflas Türleri

1. Gönüllü İflas → Borçlu kendi talebiyle başvurur.

2. Zorunlu İflas → Alacaklıların talebiyle açılır.

İflas Süreci

1. Başvuru ve ilan

2. İflas idaresinin atanması

3. Alacaklılar toplantısı

4. Malvarlığının tespiti

5. Alacakların sıra cetveline göre ödenmesi

---

İflasta Alacakların Sırası

1. İşçi alacakları

2. Kamu alacakları (vergi, sigorta primleri)

3. Teminatlı alacaklar (ipotek, rehin)

4. Diğer ticari alacaklar

5. Faiz ve cezai şartlar

---

Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

Karadağ’da yabancı mahkeme kararlarının tanınması mümkündür.

• Türkiye’deki bir mahkeme kararı Karadağ’da tanınabilir.

• Karadağ’da alınan bir karar da Türkiye’de tenfiz edilebilir.

• Karadağ, New York Tahkim Sözleşmesi üyesidir. Bu sayede tahkim kararları doğrudan icra edilebilir.

---

Tahkim ve Arabuluculuk

• Karadağ, ICSID (Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Merkezi) üyesidir.

• Taraflar, ticari sözleşmelere tahkim şartı koyabilir.

• Karadağ’da ayrıca ticari uyuşmazlıklar için arabuluculuk da kullanılmaktadır.

Bu durum, yabancı yatırımcılar için dava yoluna alternatif güvenli çözümler sunar.

---

Uygulamada Yatırımcıların Karşılaştığı Sorunlar

• Mahkeme süreçleri uzun sürebilir.

• Bürokrasi alacak tahsilini yavaşlatabilir.

• Bazı küçük işletmeler iflas ilan ederek borçtan kurtulmaya çalışabilir.

• Alacaklıların sıra cetvelinde alacağını tam alamama riski vardır.

---

Somut Örnek Senaryo

Örnek:
Bir Türk inşaat şirketi Karadağ’da bir proje yapar. İşveren ödeme yapmaz.

1. Şirket önce ihtiyati haciz kararı aldırır.

2. Daha sonra mahkemeye başvurur, icra emri çıkar.

3. Borçlu ödeme yapmazsa, taşınmazına haciz konur.

4. Borçlu şirket iflas ederse, Türk şirketi alacaklı olarak sıra cetveline girer.

5. Tahkim şartı varsa, karar ICSID aracılığıyla Karadağ’da icra edilir.

---

Türkiye – Karadağ Karşılaştırmalı Tablo

---

Stratejik Öneriler

• Sözleşmelere mutlaka tahkim şartı koyulmalı.

• Alacaklılar, teminat (ipotek, banka garantisi) almalı.

• İhtiyati haciz yoluna sıkça başvurulmalı.

• Uzun vadeli yatırımlarda uluslararası tahkim tercih edilmeli.

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Yabancı yatırımcı Karadağ’da icra takibi yapabilir mi?
Evet, yerli yatırımcıyla eşit haklara sahiptir.

2. Tahkim kararları geçerli mi?
Evet, Karadağ New York Sözleşmesi üyesidir.

3. İflas halinde alacaklar nasıl ödenir?
Sıra cetveli esas alınır; öncelik işçi ve kamu alacaklarındadır.

4. Türk mahkeme kararları tanınır mı?
Evet, karşılıklılık esasına göre mümkündür.

5. İhtiyati haciz var mı?
Evet, dava öncesi malvarlığının kaçırılmasını önlemek için kullanılabilir.

6. İflas süresi ne kadar?
Genelde 1–3 yıl sürer.

7. Kambiyo senetleriyle icra yapılabilir mi?
Evet, doğrudan icra yoluyla mümkündür.

8. Alacaklılar iflasta ne kadarını alır?
Borçlunun malvarlığına bağlıdır; genellikle tam tahsil mümkün olmaz.

9. Çifte vergilendirme sorunu var mı?
Hayır, Türkiye ile anlaşma vardır.

10. Avukat tutmak zorunlu mu?
Evet, yabancı yatırımcılar için avukatla temsil şarttır.

---

Sonuç: Karadağ’da Yabancı Yatırımcılar İçin İcra ve İflas Güvenceleri

Karadağ, modern icra ve iflas mevzuatı, uluslararası tahkim mekanizmaları ve düşük vergi sistemi sayesinde yabancı yatırımcılar için güvenli bir ortam sunmaktadır.

• İcra süreçleri AB standartlarına uyumludur.

• İflas hukuku alacaklıların eşitliğini gözetir.

• Tahkim kararları tanınır ve icra edilir.

• Türkiye ile yapılan anlaşmalar ek güvence sağlar.

Yatırımcıların dikkat etmesi gereken en önemli nokta, sözleşmelerine tahkim şartı ve güçlü teminatlar koymalarıdır.