KARADAĞDA ÇİFTE VATANDAŞLIK VE ULUSLARARASI ÖZEL HUKUK BOYUTLARI

Giriş: Çifte Vatandaşlık ve Karadağ’ın Yatırımcılar İçin Önemi

Çifte vatandaşlık, bireyin aynı anda birden fazla ülkenin vatandaşı olması anlamına gelir. Küreselleşme çağında iş, eğitim, seyahat ve yatırım kolaylıkları nedeniyle birçok kişi çifte vatandaşlık elde etmek istemektedir.

Karadağ (Montenegro), Balkanlar’ın küçük ama stratejik ülkelerinden biri olarak, son yıllarda yabancıların yoğun ilgisini çekmektedir. Hem Avrupa Birliği adaylık süreci hem de düşük vergili yatırım ortamı sayesinde, özellikle Türk yatırımcılar için cazip hale gelmiştir.

Ancak çifte vatandaşlık konusunda Karadağ’ın mevzuatı, uluslararası özel hukuk kurallarıyla birlikte değerlendirilmelidir. Bu makalede, Karadağ’da çifte vatandaşlık şartları, Türkiye ile ilişkiler, uluslararası özel hukuk boyutları, avantajlar ve sorunlar detaylı olarak incelenecektir.

---

Karadağ Vatandaşlık Hukuku ve Çifte Vatandaşlık

1. Genel Çerçeve

Karadağ Vatandaşlık Kanunu’na göre, kural olarak çifte vatandaşlık kabul edilmez. Yani Karadağ vatandaşlığına geçen kişilerin mevcut vatandaşlıklarından çıkması gerekir.

Ancak bazı istisnalar vardır:

• Uluslararası Anlaşmalar: Karadağ, bazı ülkelerle yaptığı anlaşmalarla çifte vatandaşlığı kabul etmektedir.

• Özel Kararlar: Cumhurbaşkanı, istisnai durumlarda çifte vatandaşlığa izin verebilir.

• Soybağı Yoluyla: Karadağ kökenli yabancıların vatandaşlık alırken mevcut vatandaşlıklarını korumaları mümkündür.

2. Karadağ’ın Türkiye ile İlişkisi

Karadağ ile Türkiye arasında çifte vatandaşlığı doğrudan tanıyan bir anlaşma yoktur. Ancak Türkiye, kendi vatandaşlık hukukuna göre çifte vatandaşlığa izin verdiğinden, Türk vatandaşları Karadağ vatandaşlığını alsalar bile Türk vatandaşlığını koruyabilirler.

---

Çifte Vatandaşlık Yolları

1. Doğum Yoluyla

• Karadağ’da doğan çocuk, anne veya babası Karadağ vatandaşı ise vatandaşlık kazanır.

• Yabancı ebeveynlerden doğan çocuklar için çifte vatandaşlık istisnai olarak mümkündür.

2. Evlilik Yoluyla

• Karadağ vatandaşı ile evlenen yabancılar, 3 yıl evlilik ve 5 yıl ikamet sonrası vatandaşlık başvurusu yapabilir.

• Çifte vatandaşlık burada da genel kural olarak kabul edilmez; ancak Türk hukukunun esnekliği sayesinde Türk vatandaşlığı korunabilir.

3. İkamet Yoluyla

• Karadağ’da 10 yıl ikamet eden yabancılar vatandaşlığa başvurabilir.

• Bu durumda Karadağ, mevcut vatandaşlıktan çıkmayı şart koşabilir.

4. Yatırım Yoluyla

• Daha önce Karadağ’da yatırım karşılığı vatandaşlık programı vardı (2019–2021), ancak 2022’den sonra kaldırıldı.

• Yeni bir yatırım programı henüz yürürlüğe girmemiştir.

---

Uluslararası Özel Hukuk Boyutları

Çifte vatandaşlık, sadece iç hukuk değil, aynı zamanda uluslararası özel hukuk açısından da önemli sorunlar doğurur.

1. Vatandaşlığın Tanınması

• Türkiye, Karadağ vatandaşlığını tanır.

• Karadağ ise, ikinci vatandaşlık genellikle tanımaz; ancak Türk vatandaşlığını kaybetme zorunluluğu getirmez.

2. Çifte Vatandaşlık ve Askerlik

• Türk vatandaşları için askerlik yükümlülüğü devam eder.

• Karadağ vatandaşlığında da benzer yükümlülükler olabilir.

• Uluslararası özel hukukta bu sorun genellikle ikili anlaşmalarla çözülür.

3. Miras Hukuku

• Çifte vatandaşlık sahibi kişinin ölümü halinde, miras hukuku karmaşık hale gelebilir.

• Karadağ’da bulunan taşınmazlar Karadağ hukukuna, Türkiye’deki mallar Türk hukukuna tabi olur.

4. Aile Hukuku

• Çifte vatandaşlık sahibi kişilerin boşanma, velayet gibi davalarında hangi ülke hukukunun uygulanacağı, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) hükümleri çerçevesinde belirlenir.

5. Vergi Yükümlülükleri

• Çifte vatandaşlık, çifte vergi yükümlülüğü anlamına gelmez.

• Türkiye ile Karadağ arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması vardır.

---

Çifte Vatandaşlığın Avantajları

• Seyahat Kolaylığı: Karadağ pasaportu ile AB ülkelerine vizesiz seyahat.

• Yatırım Avantajı: Düşük vergi sisteminden yararlanma.

• Eğitim ve Sağlık Hakları: Karadağ vatandaşlarının AB ülkelerinde eğitim fırsatları daha fazladır.

• Mülkiyet Hakları: Gayrimenkul ediniminde kolaylık.

• Çalışma İmkanları: Çifte vatandaşlar hem Türkiye’de hem Karadağ’da çalışma hakkına sahiptir.

---

Çifte Vatandaşlığın Sorunları

• Askerlik Çakışması: İki ülkenin yükümlülükleri arasında sorun çıkabilir.

• Vergi Beyanı Karmaşası: Çifte vergi olmamakla birlikte, iki ülkede de gelir beyanı gerekebilir.

• Hukuki Uyuşmazlıklar: Aile ve miras hukuku alanında çakışmalar yaşanabilir.

• Karadağ’ın Çifte Vatandaşlığa Kısıtlı Yaklaşımı: Her başvuruda kabul edilmeyebilir.

---

Türkiye – Karadağ Çifte Vatandaşlık Karşılaştırması

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Karadağ çifte vatandaşlığı kabul ediyor mu?
Genel olarak hayır, ancak bazı istisnalar vardır.

2. Türk vatandaşları Karadağ vatandaşlığı alabilir mi?
Evet, ancak Karadağ mevcut vatandaşlığı bırakmayı şart koşabilir.

3. Çifte vatandaşlık miras hukukunda sorun çıkarır mı?
Evet, taşınmaz mallar bulunduğu ülkenin hukukuna tabi olur.

4. Karadağ’da çifte vatandaşlıkla ilgili uluslararası anlaşmalar var mı?
Bazı ülkelerle var, ancak Türkiye ile yok.

5. Çifte vatandaşlık vergisel yükümlülük yaratır mı?
Hayır, Türkiye ile Karadağ arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması vardır.

6. Evlilik yoluyla çifte vatandaşlık mümkün mü?
Evet, ancak Karadağ’da genellikle mevcut vatandaşlıktan çıkma şartı aranır.

7. Karadağ pasaportunun avantajları nelerdir?
AB ülkelerine vizesiz seyahat imkanı sunar.

8. Çifte vatandaşlıkta askerlik sorunu nasıl çözülür?
İkili anlaşmalar ve özel düzenlemelerle.

9. Çifte vatandaşlık Türkiye’de tanınıyor mu?
Evet, Türkiye çifte vatandaşlığa izin verir.

10. Karadağ’da çifte vatandaşlık başvurusu zor mu?
Evet, çünkü genelde reddedilir; yalnızca istisnai hallerde mümkündür.

---

Sonuç: Karadağ’da Çifte Vatandaşlık ve Hukuki Boyutları

Karadağ, çifte vatandaşlığa kısıtlı yaklaşsa da, uluslararası özel hukuk ve Türkiye’nin esnek vatandaşlık rejimi sayesinde Türk vatandaşları için iki ülkenin haklarını bir arada kullanma fırsatı doğabilir.

• Karadağ hukukunda tek vatandaşlık esastır,

• Türkiye ise çifte vatandaşlığı serbest bırakmaktadır,

• Bu nedenle Türk vatandaşları Karadağ vatandaşlığı alsa bile Türk vatandaşlığını kaybetmez,

• Uluslararası özel hukuk alanında miras, aile ve askerlik yükümlülükleri dikkatle planlanmalıdır.

Sonuç olarak, Karadağ’da çifte vatandaşlık istisnai bir hak olarak mevcut olsa da, Türkiye ile birlikte düşünüldüğünde stratejik avantajlar sağlayabilir.