KARADAĞDA YATIRIM HUKUKU VE YABANCI YATIRIMCILARIN KORUNMASI

Giriş: Karadağ’da Yatırım Hukukunun Önemi

Balkanlar’ın yükselen ekonomilerinden Karadağ (Montenegro), 2006’da bağımsızlığını kazanmasından bu yana yatırım ortamını yabancı sermayeye açan ülkelerden biridir. Küçük yüzölçümüne ve nüfusa rağmen, stratejik coğrafi konumu, Adriyatik kıyısındaki turizm potansiyeli, enerji kaynakları ve Avrupa Birliği adaylık süreci sayesinde uluslararası yatırımcıların ilgisini çekmektedir.

Karadağ’da yatırım yapmak isteyen yabancılar için en kritik konulardan biri de hukuki güvencedir. Çünkü yatırımın sürdürülebilir olması, ancak güçlü bir yatırım hukuku ve devletin yabancı yatırımcıları koruma iradesiyle mümkündür.

Bu makalede, Karadağ’da yatırım hukukunun temel ilkeleri, yabancı yatırımcıların sahip olduğu haklar, hukuki güvenceler, uluslararası anlaşmalar, vergi teşvikleri ve yatırımcı koruma mekanizmaları ele alınacaktır.

---

Karadağ Yatırım Hukukunun Temel Çerçevesi

Karadağ’da yatırım hukuku, şu temel yasalara ve düzenlemelere dayanır:

• Karadağ Anayasası → Mülkiyet hakkı ve yabancı yatırımcıların eşit muamele görme hakkını güvence altına alır.

• Yatırımların Teşviki ve Korunması Kanunu → Yabancı yatırımcıların haklarını düzenler.

• Şirketler Kanunu → Yabancıların şirket kurma, ortak olma ve faaliyet yürütme haklarını belirler.

• Vergi Kanunları → Kurumlar vergisi, KDV ve diğer yükümlülükler.

• Uluslararası Anlaşmalar → Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ve ikili yatırım anlaşmaları.

---

Yabancı Yatırımcıların Hakları

Karadağ hukukuna göre yabancı yatırımcılar, yerli yatırımcılarla aynı haklara sahiptir. Temel haklar şunlardır:

1. Mülkiyet Hakkı

   • Yabancılar, Karadağ’da mülk edinebilir.

   • Tek istisna: tarım arazileri, ancak şirket kurarak edinilebilir.

2. Eşit Muamele İlkesi

   • Yabancı yatırımcılar, yerli yatırımcılarla aynı hukuki çerçeveye tabidir.

3. Sermaye Transferi Hakkı

   • Yatırımcılar, elde ettikleri kârı ve sermayeyi serbestçe yurt dışına transfer edebilir.

4. Şirket Kurma ve Ortak Olma Hakkı

   • Yabancılar, 1 € sermaye ile limited şirket kurabilir.

5. Vergi Teşviklerinden Yararlanma Hakkı

   • Yabancılar da yerli yatırımcılarla aynı teşviklerden yararlanır.

---

Yabancı Yatırımcıların Korunması

Karadağ hukuk sistemi, yabancı yatırımcıların haklarını ulusal ve uluslararası düzeyde korumaktadır.

1. Anayasal Güvence

• Anayasa, mülkiyet hakkını temel hak olarak tanımlar.

• Devletin mülke müdahalesi yalnızca kamu yararı için mümkündür ve adil tazminat zorunludur.

2. Yatırımcı – Devlet Uyuşmazlıkları

• Yatırımcı ile devlet arasında uyuşmazlık çıkarsa, Karadağ mahkemeleri veya uluslararası tahkim yoluyla çözüm aranabilir.

• Karadağ, ICSID (Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Merkezi) üyesidir.

3. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları

• Karadağ, Türkiye dahil 40’tan fazla ülkeyle anlaşma imzalamıştır.

• Bu sayede yatırımcı aynı kazanç üzerinden iki kez vergi ödemez.

4. İkili Yatırım Anlaşmaları (BITs)

• Karadağ, birçok ülkeyle yatırımların karşılıklı korunması anlaşmaları imzalamıştır.

• Bu anlaşmalar, kamulaştırma, el koyma gibi risklere karşı güvence sağlar.

---

Karadağ’da Vergi Hukuku ve Teşvikler

Karadağ, yabancı yatırımcıları cezbeden düşük vergi oranları ile bilinir.

• Kurumlar Vergisi: %9

• KDV: %21 (temel ürünlerde %7 indirimli)

• Gelir Vergisi: %9 – %15

• Temettü Vergisi: %9

• Kira Gelir Vergisi: %9

Yatırımcılar İçin Vergi Avantajları

• Avrupa’daki en düşük kurumlar vergisi oranı.

• Yabancılar için kâr transferinde vergi engeli yok.

• Serbest bölgelerde ek teşvikler.

• Turizm ve enerji yatırımlarında vergi indirimleri.

---

Karadağ’da Yatırımcıların Karşılaşabileceği Hukuki Sorunlar

1. Arazi Edinimi

   • Tarım arazilerinde doğrudan edinim yasağı, şirket kurmayı zorunlu kılıyor.

2. Bürokratik Süreçler

   • Şirket kuruluşu kolay olsa da, ruhsat ve izinlerde bürokrasi yaşanabilir.

3. Yerel Mevzuatın Değişkenliği

   • AB uyum süreci nedeniyle bazı mevzuatlar sık değişebiliyor.

4. Yargı Süreçleri

   • Mahkeme süreçleri zaman alabilir, bu nedenle yatırımcılar genellikle tahkimi tercih ediyor.

---

Türkiye – Karadağ Yatırımcı Hakları Karşılaştırması

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Karadağ’da yabancılar şirket kurabilir mi?
Evet, 1 € sermaye ile limited şirket kurabilirler.

2. Yabancı yatırımcıların mülk edinmesinde sınırlama var mı?
Sadece tarım arazileri doğrudan alınamaz.

3. Yabancı yatırımcıların hakları nasıl korunuyor?
Anayasa, BIT anlaşmaları ve ICSID üyeliği ile korunuyor.

4. Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması var mı?
Evet, Türkiye dahil birçok ülke ile yürürlükte.

5. Karadağ’da yatırım uyuşmazlıkları nasıl çözülüyor?
Mahkemeler veya uluslararası tahkim aracılığıyla çözülüyor.

6. Vergi teşvikleri var mı?
Evet, kurumlar vergisi %9, ayrıca serbest bölgelerde ek avantajlar var.

7. Karadağ’da yatırım yapmanın en büyük riski nedir?
Tarım arazisi kısıtlamaları ve yerel bürokratik süreçler.

8. Karadağ yatırım hukuku AB standartlarına uygun mu?
Evet, AB uyum süreci kapsamında mevzuatlar sürekli güncelleniyor.

9. Yabancı yatırımcılar kârlarını yurt dışına çıkarabilir mi?
Evet, tamamen serbesttir.

10. Karadağ’da yatırımcılar için vatandaşlık imkanı var mı?
Doğrudan yok, ancak uzun vadeli ikamet sonrası vatandaşlık alınabilir.

---

Sonuç: Karadağ’da Yatırım Hukuku Ne Sunuyor?

Karadağ, yabancı yatırımcılar için hukuki güvence, düşük vergi avantajı ve AB uyumlu bir yatırım ortamı sunmaktadır.

• Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla eşit haklara sahiptir.

• Mülkiyet hakkı anayasal güvence altındadır.

• Uluslararası anlaşmalar (BIT, ICSID, çifte vergilendirme) yatırımcıyı korur.

• Vergi oranları Avrupa’nın en düşük seviyelerindedir.

• Oturma izni ve uzun vadede vatandaşlık imkanı vardır.

Özellikle Türk yatırımcılar için Karadağ, hem hukuki güvence hem de Avrupa pazarına açılan kapı niteliğindedir.