İnsanlığa Karşı İşlenen Suçlar: Hukuki Boyutları, Unsurları ve Yargısal Uygulamalar
1. Giriş
İnsanlığa karşı suçlar, uluslararası ceza hukukunun en ağır ihlalleri arasında yer almaktadır. Bu suçlar, bireysel haklara yönelmekten öte, topluma, insanlık değerlerine ve uluslararası barışa karşı işlenen fiillerdir. Türk Ceza Kanunu m.77 ve 78, bu suçlara ilişkin düzenlemeleri içermekte, ayrıca Roma Statüsü (Uluslararası Ceza Mahkemesi) ve BM sözleşmeleri ile paralellik arz etmektedir.
2. İnsanlığa Karşı Suçların Unsurları
İnsanlığa karşı suçun oluşabilmesi için:
-
Yaygınlık: Fiillerin toplumun büyük bir kesimine yönelmesi gerekir.
-
Sistematiklik: Önceden planlanmış ve organize bir şekilde yürütülmelidir.
-
Sivil halka yönelmiş olma: Askeri hedef değil, siviller doğrudan hedef alınır.
-
Devlet veya örgüt desteği: Fail, genellikle kamu gücünü kullanan otoriteler ya da örgütlü yapılar içindedir.
TCK m.77’de de “siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle toplumun bir kesimine karşı sistematik saldırı” şartı aranmıştır.
3. Türk Hukukunda İnsanlığa Karşı Suçlar (TCK m.77-78)
3.1. TCK m.77 Düzenlemesi
-
İnsanlığa karşı suçları işleyenler hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası öngörülmüştür.
-
Fiiller arasında kasten öldürme, işkence, eziyet, köleleştirme, zorla çalıştırma, sürgün etme, cinsel saldırı gibi davranışlar yer alır.
-
Zamanaşımı uygulanmaz (TCK m.77/4).
3.2. TCK m.78 Düzenlemesi – Evrensellik İlkesi
-
Failin Türk vatandaşı veya yabancı olması fark etmez.
-
Eğer fail Türkiye’de bulunuyorsa, Türkiye bu suçu yargılama yetkisine sahiptir.
-
Bu durum, evrensel yargı yetkisinin açık bir tezahürüdür.
4. Uluslararası Hukukta İnsanlığa Karşı Suçlar
4.1. Roma Statüsü (1998)
-
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) insanlığa karşı suçları 11 başlık altında toplamıştır.
-
Suçun tanımında “sivil halka yönelik yaygın veya sistematik saldırılar” vurgusu yapılır.
4.2. BM Sözleşmeleri
-
1948 Soykırım Sözleşmesi: Soykırım, insanlığa karşı suçların en ağır formudur.
-
1984 İşkenceye Karşı Sözleşme: Sistematik işkence yasaklanmıştır.
-
1949 Cenevre Sözleşmeleri: Silahlı çatışmalarda sivillere yönelik saldırılar düzenlenmiştir.
5. İnsanlığa Karşı Suçların Türleri
5.1. Kasten Öldürme
Siyasi, etnik veya dini nedenlerle toplumun bir kesiminin yok edilmesi.
➡️ Örnek: Srebrenitsa Katliamı (1995).
5.2. İşkence ve Eziyet
Devlet eliyle sistematik işkenceler, gözaltında kötü muamele.
5.3. Köleleştirme ve Zorla Çalıştırma
İnsan ticareti, zorla çalıştırma, cinsel kölelik.
5.4. Sürgün ve Zorla Göç Ettirme
Halkın zorla yerinden edilmesi.
➡️ TCK’da “sürgün” ayrıca insanlığa karşı suç kapsamında düzenlenmiştir.
5.5. Cinsel Suçlar
Zorla hamile bırakma, sistematik tecavüz.
➡️ Roma Statüsü’nde ayrı bir başlık olarak düzenlenmiştir.
5.6. Zorla Kaybetme
Kişilerin zorla alıkonulup kaybedilmesi, ailelerine haber verilmemesi.
6. Yargıtay ve Uluslararası Mahkeme Kararları
-
Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 2017/4820 E., 2018/2345 K. kararında, köy boşaltmalar ve sistematik saldırıların TCK m.77 kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır.
-
ICTY (Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi), Srebrenitsa olaylarında kitlesel katliamları insanlığa karşı suç olarak kabul etmiştir.
-
Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTR), soykırım ve cinsel saldırıları insanlığa karşı suç saymıştır.
7. İnsanlığa Karşı Suçlarda Zamanaşımı
TCK m.77/4 ve uluslararası hukukta bu suçlar için zamanaşımı işlemez.
➡️ Failin üzerinden yıllar geçse bile yargılanması mümkündür.
8. İnsanlığa Karşı Suç ile Diğer Suçların Farkı
-
Bireysel suçlardan farklıdır, topluma yöneliktir.
-
Evrensel yargı yetkisi vardır.
-
Zamanaşımı yoktur.
-
Fail hangi ülkede olursa olsun, yargılama yapılabilir.
9. Sonuç ve Değerlendirme
İnsanlığa karşı suçlar, sadece mağdurları değil insanlığın ortak vicdanını ilgilendiren fiillerdir. Türk hukuku ile uluslararası hukuk paralel şekilde bu suçları en ağır yaptırımlarla cezalandırmaktadır. Zamanaşımı işlememesi, evrensel yargı yetkisi ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, bu suçların ağırlığını göstermektedir.
About Post Author
