Türkiye Vatandaşı veya Yabancının Yurt Dışına Çıkmasına İmkan Sağlama Suçu (TCK m.79/1-b)
1. Giriş
Küreselleşme ve göç hareketlerinin artmasıyla birlikte yasa dışı göç yolları her geçen gün önem kazanmaktadır. Türkiye’nin hem coğrafi konumu hem de Avrupa’ya geçiş noktası olması, ülkeyi göçmen kaçakçılığı suçlarında sıkça gündeme getirmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 79. maddesinde düzenlenen göçmen kaçakçılığı suçu, yalnızca yabancıların ülkeye sokulmasını değil, aynı zamanda Türkiye’de bulunan yabancıların veya Türk vatandaşlarının yurt dışına çıkarılmasını da kapsamaktadır.
Maddenin 1. fıkrasının (b) bendi, özellikle “Türkiye vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkan sağlama” fiilini cezalandırmaktadır. Bu yazıda, söz konusu suçun unsurları, yaptırımları, yargılama süreci, Yargıtay içtihatları ve uluslararası boyutu ele alınacaktır.
2. Suçun Kanuni Düzenlemesi (TCK m.79/1-b)
“Türkiye vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkan sağlayan kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.”
Bu hükümden anlaşılacağı üzere, kanun koyucu:
-
Kaçak yollarla yurtdışına çıkışı kolaylaştıran kişiyi cezalandırmaktadır.
-
Failin, hem Türk vatandaşları hem de yabancılar bakımından sorumluluğu vardır.
-
Suç, tehlike suçu niteliğindedir; kişinin gerçekten yurtdışına çıkıp çıkmaması önemli değildir, imkan sağlama fiili yeterlidir.
3. Suçun Unsurları
a. Fail
-
Herkes fail olabilir. Failin kamu görevlisi, organizatör ya da sıradan bir kişi olması arasında fark yoktur.
-
Ancak kamu görevlisi (örneğin pasaport polisi) suçu işlerse, bu nitelikli hal sayılır.
b. Mağdur
-
Mağdur, yurt dışına çıkarılmaya çalışılan kişidir. Bu kişi Türk vatandaşı da olabilir, yabancı uyruklu da olabilir.
-
Ancak esas mağdur, devletin sınır güvenliği ve kamu düzenidir.
c. Fiil
-
Yurt dışına çıkışa imkan sağlama fiilinin bulunması gerekir. Bu, fiili bir eylem (sınırdan geçirmeye çalışmak) olabileceği gibi, hukuki bir kolaylaştırma (sahte belge düzenlemek, araç temin etmek) de olabilir.
Örnekler:
-
Yabancıların sahte pasaportla havaalanından çıkarılmasına aracılık etmek.
-
Kaçak yollarla kara sınırında rehberlik yapmak.
-
Kapasitesinin üzerinde göçmen taşıyan botu yurtdışına göndermek.
d. Manevi Unsur
-
Suç yalnızca kasten işlenebilir.
-
Failin, kişinin yasa dışı olarak yurtdışına çıkacağını bilmesi gerekir.
-
Taksirle işlenmesi mümkün değildir.
4. Suçun Yaptırımları
-
3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası,
-
10.000 güne kadar adlî para cezası.
Ayrıca, TCK m.54 uyarınca suçta kullanılan araç, tekne, minibüs, sahte evrak gibi unsurlar müsadere edilir.
5. Nitelikli Haller
TCK m.79/2’ye göre, şu durumlarda ceza yarı oranında artırılır:
-
Suçun tehlikeli koşullar altında işlenmesi (örneğin denizde batma riski olan bir botla kaçış),
-
Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi,
-
Kamu görevlisinin görevi kötüye kullanarak işlemesi.
Örneğin, bir sınır görevlisinin rüşvet karşılığında kaçak geçişlere göz yumması, cezanın ağırlaştırılmasına neden olur.
6. Göçmen Kaçakçılığı ile İlişkisi
TCK m.79’un (a) bendinde yabancının ülkeye sokulması, (b) bendinde ise kişilerin yurtdışına çıkarılması düzenlenmiştir.
-
Her iki durumda da suçun özü, devletin sınır politikasının ihlal edilmesidir.
-
Ancak, (b) bendinde fail, Türkiye topraklarını yasa dışı göç için bir çıkış noktası haline getirmektedir.
7. Yargıtay Kararları
✔ Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2017/5234 E., 2019/789 K.
Sanıkların, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını sahte pasaport düzenleyerek yurtdışına çıkarmaya çalışmaları, TCK m.79/1-b kapsamında göçmen kaçakçılığı olarak kabul edilmiştir. Yargıtay, teşebbüs aşamasında kalsa dahi suçun oluştuğunu vurgulamıştır.
✔ Yargıtay 18. Ceza Dairesi, 2020/3562 E., 2021/4983 K.
Sanığın yabancıları sahte vizeyle yurtdışına çıkarmaya teşebbüs etmesi durumunda da suçun unsurları oluştuğu kabul edilmiş, sanığın mahkumiyeti onanmıştır.
8. Ceza Muhakemesi Süreci
-
Yakalama: Genellikle sınır kapılarında, havaalanlarında veya deniz botlarında yapılır.
-
Tutuklama: Suçun cezası yüksek olduğu için tutuklama sıkça uygulanmaktadır.
-
Yargılama: Ağır Ceza Mahkemeleri görevlidir.
-
Müsadere: Suçta kullanılan taşıt, evrak ve diğer araçlar el konularak devlete geçirilir.
9. Uluslararası Boyut
Türkiye, BM Sınıraşan Örgütlü Suçlar Sözleşmesi (Palermo Sözleşmesi) ve Göçmen Kaçakçılığı Protokolü’ne taraftır. Bu sebeple, uluslararası yükümlülük gereği göçmen kaçakçılığı suçlarıyla etkin mücadele etmek zorundadır.
AB uygulamalarında da, yasa dışı göçün önlenmesi için sınır güvenliği, insan ticaretiyle mücadele ve geri kabul anlaşmaları öne çıkmaktadır.
10. HAGB ve Erteleme
-
TCK m.79/1-b kapsamında öngörülen cezanın alt sınırı 3 yıl olduğundan, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) uygulanamaz.
-
Cezanın ertelenmesi teorik olarak mümkünse de, genellikle mahkemeler kamu düzenini tehdit eden suçlarda ertelemeye yanaşmamaktadır.
11. Değerlendirme ve Sonuç
Türkiye vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkan sağlama suçu, göçmen kaçakçılığının önemli bir ayağını oluşturmaktadır. Bu suçla, sadece sınır güvenliği değil, aynı zamanda göçmenlerin hayat hakkı ve güvenliği de korunmaktadır.
-
Fail, 3 ila 8 yıl hapis ve adli para cezasıyla karşılaşır.
-
Suçun nitelikli hallerinde ceza yarı oranında artırılır.
-
Suçta kullanılan araç ve belgeler müsadere edilir.
-
HAGB uygulanamaz, erteleme ise sınırlı hallerde mümkündür.
Yargıtay kararları da göstermektedir ki, fiilin tamamlanması için kişinin yurtdışına çıkması şart değildir; imkan sağlama teşebbüsü dahi suçun oluşması için yeterlidir.
About Post Author
