Kaçak Mal Taşıyan Araçlara El Koyma ve Araç Sahibinin Hakları
1. Giriş
Kaçakçılık suçlarında yalnızca kaçak mal değil, malın taşınmasında kullanılan araçlar da suçun konusuna dahil olabilmektedir. Bu nedenle, ceza yargılamalarında sıkça rastlanan sorunlardan biri de araçlara el konulması ve müsadere edilmesidir.
Türkiye’de bu konu esas olarak:
-
5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu
-
TCK m.54-55 (müsadere hükümleri)
-
CMK m.123-131 (el koyma hükümleri)
çerçevesinde düzenlenmiştir.
2. Araçlara El Koymanın Hukuki Niteliği
2.1. El Koyma Tedbiri
-
Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre el koyma, yargılama sürecinde eşyanın muhafaza altına alınmasıdır.
-
Amaç, delillerin korunması ve müsadere ihtimalinin güvence altına alınmasıdır.
-
Geçici bir tedbirdir.
2.2. Müsadere (Zoralım)
-
TCK m.54’e göre suçta kullanılan eşyanın nihai olarak devlet mülkiyetine geçirilmesidir.
-
Kesinleşmiş mahkeme kararıyla uygulanır.
-
Araçların müsaderesi, malın değerinin yüksekliği nedeniyle sıklıkla tartışma konusu olmaktadır.
3. Araç Sahibinin Hukuki Durumu
3.1. İyi Niyetin Korunması (KMK m.13)
-
Araç, suçta kullanılmasına rağmen, eğer araç sahibinin bilgisi ve kastı yoksa müsadere edilemez.
-
Bu durumda araç sahibine iade yapılır.
3.2. İyi Niyetin İspat Yükü
-
Araç sahibi, kaçak malın taşındığını bilmediğini veya bilmesinin mümkün olmadığını ortaya koymak zorundadır.
-
Mahkemeler, araç sahibinin sosyal ve ekonomik ilişkilerine, şoförle olan bağlantısına, aracın kullanım şekline bakarak iyi niyeti değerlendirir.
3.3. Şirket Araçları ve İşverenin Sorumluluğu
-
Şirket adına kayıtlı araçlarla yapılan taşımacılıkta, işverenin denetim yükümlülüğü önemlidir.
-
Şoförün bağımsız hareket etmesi halinde şirket sahibinin iyi niyeti kabul edilebilir.
-
Ancak devamlılık arz eden kaçakçılık faaliyetinde işverenin bilgisi var kabul edilerek müsadere kararı verilebilir.
4. Yargıtay Kararlarıyla Uygulama
🔹 YCGK, 2018/112 K.
Kiraya verilen aracın, kiracısı tarafından kaçakçılıkta kullanıldığı, malikinin ise durumdan haberdar olmadığı anlaşıldığından, aracın müsaderesi hukuka aykırı bulunmuştur.
🔹 Yargıtay 7. CD, 2018/4589 K.
Şirket kamyonuyla kaçak akaryakıt taşındığı, fakat şirket sahibinin doğrudan olaya karışmadığı tespit edilmiştir. Yargıtay, iyi niyetli malik yönünden müsadere kararını bozmuştur.
🔹 Yargıtay 19. CD, 2020/2312 K.
Araçla defalarca kaçak eşya taşındığı ve malikin bu durumu bilecek konumda olduğu gerekçesiyle, iyi niyet savunması reddedilmiş ve müsadere kararı onanmıştır.
5. El Konulan Araçların İadesi Süreci
-
Soruşturma aşamasında: Araç sahibinin başvurusu üzerine, savcılık aracın iadesine karar verebilir.
-
Kovuşturma aşamasında: Mahkeme, delil olarak saklanmasına gerek yoksa, iyi niyetli malik lehine iade kararı verebilir.
-
El koyma kararına itiraz: CMK m.268’e göre Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulabilir.
-
Müsadere kararına karşı: İstinaf ve temyiz yoluna gidilebilir.
6. Devletin El Koyduğu Araçlarla İlgili Uygulamaları
-
Yediemin otoparklarına çekilmesi (araç uzun süre atıl kalabilir).
-
Yargılama sonunda müsadere kararı verilirse, araç devlet mülkiyetine geçer.
-
Devlet bu araçları:
-
Kamu kurumlarına tahsis edebilir,
-
İhale yoluyla satışa çıkarabilir.
-
7. Araç Sahibinin Korunması İçin Öneriler
-
Araç kiralamalarında mutlaka yazılı sözleşme yapılmalı, kullanım amacı belirtilmelidir.
-
Ticari araçlarda, şoförlerin taşımakta olduğu yük düzenli kontrol edilmelidir.
-
Araç sahibinin iyi niyetini ispatlayabilmesi için, teslim-tesellüm belgeleri, sözleşmeler, sevk irsaliyeleri muhafaza edilmelidir.
8. SEO Anahtar Kelimeler
kaçak mal taşıyan araç, araç müsaderesi, araç el koyma kararı, araç sahibinin hakları, 5607 sayılı kanun müsadere, iyi niyetli araç sahibi, Yargıtay müsadere kararları, kaçakçılıkta araç iadesi, ceza hukuku araç el koyma
9. Sonuç
Kaçakçılık suçlarında araçların müsaderesi, ceza hukukunun en tartışmalı yaptırımlarından biridir. Araç sahibinin iyi niyetli olup olmaması, müsadere kararlarının kaderini belirleyen temel ölçüttür.
Yargıtay’ın içtihatları, iyi niyetli maliklerin korunması yönünde gelişmiş olsa da, her olayın somut koşullarına göre ayrı değerlendirilmesi gerekir. Araç sahipleri, hukuki riskleri önceden bilmeli ve özellikle ticari taşımacılık faaliyetlerinde gerekli denetimleri yapmalıdır.
About Post Author
