El Atmanın Önlenmesi Davası (Müdahalenin Men’i)
1. Giriş – El Atmanın Önlenmesi Nedir?
El atmanın önlenmesi davası, mülkiyet hakkına yapılan haksız müdahalelerin ortadan kaldırılması ve müdahalenin tekrarının önlenmesi amacıyla açılan bir taşınmaz davasıdır.
Hukuk literatüründe “müdahalenin men’i” olarak adlandırılır ve taşınmaz malikinin en temel koruma araçlarından biridir.
📌 Örnek:
-
Komşu arsa sahibinin sizin arsaya duvar yapması
-
Kiracının sözleşme bitmesine rağmen taşınmazı boşaltmaması
-
Belediyenin izinsiz olarak arsayı otopark olarak kullanması
2. Hukuki Dayanaklar
El atmanın önlenmesi davalarının hukuki zemini Türk Medeni Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile çizilmiştir:
-
TMK m. 683/1: Malik, malını kullanma, yararlanma ve tasarruf etme yetkisine sahiptir.
-
TMK m. 683/2: Malik, haksız olarak yapılan her türlü müdahalenin önlenmesini isteyebilir.
-
HMK m. 2: Taşınmazın aynına ilişkin davalar Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülür.
-
HMK m. 12: Yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
3. El Atma Kavramı ve Türleri
El atma iki ana kategoride incelenir:
3.1. Fiili El Atma
-
Tanımı: Taşınmazın fiziksel olarak işgal edilmesi veya kullanımının engellenmesi.
-
Örnekler:
-
Arsaya izinsiz araç park edilmesi
-
Sınır aşan çit, duvar, bina inşası
-
Tarlaya izinsiz ekim yapılması
-
3.2. Hukuki El Atma
-
Tanımı: Taşınmazın hukuki yetki olmaksızın kullanılması veya tasarruf edilmesi.
-
Örnekler:
-
Geçersiz kira sözleşmesine dayanarak kullanım
-
İrtifak hakkı olmaksızın taşınmazı kullanmak
-
Süresi bitmiş tahsis veya kullanım izinlerine rağmen taşınmazda kalmak
-
4. Dava Şartları
El atmanın önlenmesi davasının kabulü için şu şartlar gerekir:
-
Davacının Malik Olması
-
Tapu kaydı veya kesinleşmiş mahkeme kararıyla ispatlanmalı.
-
-
Haksız Müdahale
-
Davalının müdahalesi hukuka uygun bir nedene dayanmamalı.
-
-
Müdahalenin Devam Etmesi veya Tekrarlama İhtimali
-
Müdahale bitmiş olsa bile tekrar etme ihtimali varsa dava açılabilir.
-
-
Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre
-
Müdahalenin önlenmesi davalarında zamanaşımı söz konusu değildir; devam eden bir müdahale süresiz olarak dava edilebilir.
-
5. Görevli ve Yetkili Mahkeme
-
Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
-
Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi (HMK m. 12)
-
Usul: Dava dilekçesinde müdahalenin niteliği, deliller, keşif ve bilirkişi talepleri açıkça belirtilmelidir.
6. Dava Süreci
6.1. Dava Açılışı
-
Müdahalenin tespiti ve önlenmesi talebiyle dava açılır.
-
Deliller: Tapu kaydı, fotoğraf, drone görüntüsü, tanık beyanı.
6.2. Keşif ve Bilirkişi İncelemesi
-
Sınır ihtilaflarında kadastro bilirkişileri ve harita mühendisleri görevlendirilir.
-
Fiziki işgaller fotoğraf ve ölçümlerle kayıt altına alınır.
6.3. Karar ve Uygulama
-
Mahkeme, müdahalenin kaldırılmasına, tekrarının önlenmesine ve gerekirse yıkıma karar verebilir.
-
Kararın icrası icra müdürlüğü aracılığıyla yapılır.
7. Yargıtay Kararlarıyla Uygulama
7.1. Sınır Aşımı – Yapı Yıkımı
Yargıtay 8. HD, 2019/4523 E., 2020/6124 K.
-
Olay: Davalı komşu, davacı arsasının sınırını aşarak beton duvar yapmıştır.
-
Karar: Sınır ihlali bilirkişi raporuyla tespit edilmiş, duvarın yıkılmasına ve müdahalenin önlenmesine karar verilmiştir.
-
Önemi: Komşu hakkı sınır ötesine geçemez; yapı yıkımı mümkündür.
7.2. Araç Parkı Yoluyla El Atma
Yargıtay 1. HD, 2018/5124 E., 2019/2145 K.
-
Olay: Davalı, davacı arsasına sürekli araç park etmiştir.
-
Karar: Sürekli park etme mülkiyet hakkına tecavüz niteliğinde olup müdahalenin men’ine karar verilmiştir.
-
Önemi: Kısa süreli ancak tekrarlayan kullanımlar da el atma sayılır.
7.3. Malik Olmayanın Açtığı Dava
Yargıtay HGK, 2017/14-205 E., 2019/479 K.
-
Olay: Davacı malik değil, uzun süreli zilyet olarak taşınmazı kullanmaktadır.
-
Karar: El atmanın önlenmesi davası ancak malik tarafından açılabilir; zilyet farklı dava türüne başvurmalıdır.
-
Önemi: Malik olma şartı mutlak bir dava şartıdır.
7.4. Kamulaştırmasız El Atma Ayrımı
Yargıtay 5. HD, 2021/1132 E., 2021/5215 K.
-
Olay: Belediye, kamulaştırma yapmadan taşınmaza yol genişletme çalışması yapmıştır.
-
Karar: Bu durum kamulaştırmasız el atma sayılır, ayrı dava açılması gerekir.
-
Önemi: Müdahalenin türü doğru dava türünü belirler.
8. Özel Hukuki Durumlar
-
İrtifak Hakları: Geçerli bir irtifak hakkına dayalı kullanım el atma sayılmaz.
-
Geçit Hakkı: Mahkemece tanınmış geçit hakkı varsa malik buna katlanmak zorundadır.
-
Kamu Hizmetleri: Yasal dayanağı olan kamu hizmetleri müdahale sayılmaz, ancak yetkisiz uygulamalar dava konusu olabilir.
9. Uygulama Örneği – Örnek Dilekçe
📌 Kısa Dava Dilekçesi Örneği:
DAVACI: [Ad Soyad]
DAVALI: [Ad Soyad]
KONU: Mülkiyet hakkına yapılan haksız müdahalenin önlenmesi talebi.
AÇIKLAMALAR:
Davacı … ili … ilçesi … mahallesi … ada … parselde kayıtlı taşınmazın malikidir.
Davalı, izinsiz olarak taşınmazın … bölümünü kullanmakta ve araç park etmektedir.
Müdahalenin kaldırılması ve tekrarının önlenmesi gerekmektedir.
DELİLLER: Tapu kaydı, keşif, bilirkişi raporu, fotoğraf, tanık beyanı.
SONUÇ VE TALEP: Müdahalenin men’ine ve yargılama giderlerinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini saygıyla talep ederim.
10. Sonuç
El atmanın önlenmesi davası, mülkiyet hakkının en güçlü hukuki koruma yollarından biridir. Yargıtay içtihatları bu davaların çerçevesini net olarak çizer. Malikler, haksız müdahale karşısında zaman kaybetmeden dava açmalı ve haklarını güvence altına almalıdır.
About Post Author
