Oturma Hakkı (Sükna Hakkı)

1. Giriş

Oturma hakkı, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş şahsi nitelikte bir irtifak hakkıdır. Bu hak, hak sahibine başkasına ait bir taşınmazda oturma ve kullanma yetkisi verir.
Günlük hayatta sükna hakkı olarak bilinen bu hak, en çok:

Miras bırakanın sağ kalan eşi korumak istemesi,
Bağış yapanın kendi kullanım hakkını saklı tutması,
Aile bireyleri arasında barınma ihtiyacının güvence altına alınması
gibi nedenlerle karşımıza çıkar.

Oturma hakkı, malikin mülkiyet hakkını sınırlayan bir hak olmakla birlikte, hak sahibine kişisel barınma güvenliği sağlar.

2. Hukuki Dayanak

📜 Türk Medeni Kanunu m. 823-825

TMK m. 823: Oturma hakkı tanımı – hak sahibine başkasına ait bir taşınmazda oturma yetkisi verir.
TMK m. 824: Hak sahibinin konutu, aile bireyleri ile kullanabileceği düzenlenir.
TMK m. 825: Hak sahibinin yükümlülükleri, özellikle kullanım giderlerine katlanma yükümlülüğü.

Ayrıca Tapu Kanunu’nun tescil hükümleri de bu hakkın üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesi açısından önemlidir.

3. Oturma Hakkının Özellikleri

Şahsi irtifak hakkıdır: Yalnızca hak sahibine bağlıdır, devredilemez.
Mirasçılara geçmez: Hak sahibinin ölümü ile kendiliğinden sona erer.
Bedelli veya bedelsiz olarak kurulabilir.
Tapuya tescil edilmezse yalnızca şahsi borç ilişkisi doğurur.
Hak, taşınmazın tamamında veya belirli bir bölümünde tanınabilir.
Hak sahibinin kullanımı, hakkın amacına uygun olmalıdır.

4. Oturma Hakkı Türleri

Uygulamada, hakkın kapsamına ve süresine göre farklı türler görülür:

Tam Oturma Hakkı – Taşınmazın tümünde oturma yetkisi.
Kısmi Oturma Hakkı – Belirli bir kat, daire veya odada oturma yetkisi.
Süreli Oturma Hakkı – Belirli bir süre için tanınır, süre bitince sona erer.
Süresiz (Hayat Boyu) Oturma Hakkı – Hak sahibinin yaşamı boyunca geçerli.
Bedelli Oturma Hakkı – Hak sahibi malike düzenli bedel öder.
Bedelsiz Oturma Hakkı – Genellikle bağış veya miras yoluyla tanınır.

5. Oturma Hakkı Nasıl Kurulur?

1. Tarafların Anlaşması

Malik ve hak sahibi hakkın kapsamı, süresi, bedel durumu konusunda anlaşır.
Kapsam: Tam mı kısmi mi?
Süre: Belirli mi belirsiz mi?
Bedel: Ödenecek mi, ödenecekse nasıl?

2. Resmi Senet Düzenlenmesi

Tapu müdürlüğünde resmi senet hazırlanır.
Senette:
- Tarafların kimlik bilgileri
- Taşınmazın tapu bilgileri
- Hakkın kapsamı (tam/kısmi)
- Süresi (yıl veya “ölümüne kadar” gibi)
- Bedel ve ödeme şekli
- Kullanım şartları
  yer alır.

3. Tapuya Tescil

Hakkın üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesi için tapu siciline tescil zorunludur.
Tescil yapılmazsa yalnızca taraflar arasında bağlayıcı olur.

4. Bedel Ödeme (Varsa)

Bedelli oturma hakkı ise taraflarca belirlenen kira benzeri bedel ödenir.

5. Miras veya Vasiyetname ile Kuruluş

Miras bırakan vasiyetname ile oturma hakkı tanıyabilir.
Vasiyetin tenfizi sırasında tapuya tescil edilir.

6. Hak Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri

Haklar	Yükümlülükler
Taşınmazda oturma yetkisi	Taşınmazı amacına uygun kullanmak
Aile bireyleri ile birlikte oturma	Kullanım giderlerini ödemek
Malik izni ile kiralama imkânı	Vergi, elektrik, su, doğalgaz gibi masrafları karşılamak
Eşyalarıyla birlikte oturma	Taşınmazın bakımına özen göstermek

7. Oturma Hakkının Sona Ermesi

Belirlenen sürenin dolması
Hak sahibinin ölümü
Hak sahibinin feragati
Tarafların anlaşması
Taşınmazın tamamen yok olması
Mahkeme kararı (kötüye kullanım, uzun süre kullanılmama)

8. Avantaj ve Dezavantajlar

Avantajlar	Dezavantajlar
Hak sahibine barınma güvencesi sağlar	Devredilemez, mirasla geçmez
Bedelsiz olarak da kurulabilir	Malik açısından kullanım kısıtlaması
Tapuya tescil ile hukuki güvence sağlar	Taraflar arasında uzun süreli bağlılık oluşturur
Miras yoluyla güvence sağlar	Kullanım amacına aykırılık ihtilaf doğurabilir

9. Yargıtay Kararları ile Oturma Hakkı

1. Yargıtay 1. HD, 2015/14777 E., 2017/2769 K., 20.03.2017

Olay: Miras bırakan, eşi lehine hayat boyu oturma hakkı tanımış. Mirasçılar, hakkın kaldırılmasını istemiştir.
Hukuki Tartışma: Oturma hakkı hak sahibinin ölümü dışında kaldırılamaz.
Sonuç: Davanın reddine karar verilmiştir.

2. Yargıtay 14. HD, 2016/3622 E., 2016/7819 K., 27.10.2016

Olay: Hak sahibi, hakkını üçüncü kişiye kiralamış, malik izin vermemiştir.
Hukuki Tartışma: Malik izni olmadan kiralama yapılamaz.
Sonuç: Kiralama geçersiz sayılmıştır.

3. Yargıtay 14. HD, 2014/4355 E., 2015/1203 K., 03.02.2015

Olay: Malik, hak sahibinin evi amacı dışında kullandığını ileri sürmüştür.
Hukuki Tartışma: Amaca aykırı kullanım kaldırma sebebidir.
Sonuç: Hakkın kaldırılmasına karar verilmiştir.

4. Yargıtay 1. HD, 2012/10234 E., 2013/5678 K.

Olay: Hak sahibi evi uzun süre kullanmamış.
Hukuki Tartışma: Uzun süre kullanılmayan hak kaldırılabilir.
Sonuç: Oturma hakkı iptal edilmiştir.

10. Uygulama Örnekleri

Miras Güvencesi: Miras bırakan, sağ kalan eşi için hayat boyu oturma hakkı tanır.
Bağışta Kullanım Saklı Tutma: Evini bağışlayan kişi kendi lehine oturma hakkı saklar.
Aile İçi Koruma: Ebeveyn, çocuklarının evinde kendisine oturma hakkı tanır.
Sosyal Yardım Projeleri: Kamu kurumları, sosyal konutlarda belirli süreli oturma hakkı tanıyabilir.

11. Sonuç

Oturma hakkı, hak sahibine yaşam boyu veya belirli süreyle barınma imkânı tanıyan, kişisel nitelikli ve devredilemeyen bir irtifak hakkıdır.
Kuruluşu, tapu müdürlüğünde resmi senet ve tescil ile mümkündür.
Yargıtay kararları, hakkın kişisel niteliğini, tescil zorunluluğunu ve kötüye kullanım hâlinde kaldırılabileceğini açıkça ortaya koymaktadır.
Bu nedenle, oturma hakkı kurulurken hukuki danışmanlık alınması ve sözleşme şartlarının net belirlenmesi büyük önem taşır.

Single Blog Title