Yetkisiz Kişilerce Yapılan Estetik İşlemlerin Hukuki Sonuçları

1. Giriş

Son yıllarda estetik ve güzellik sektöründe hızlı bir büyüme yaşanmakta ve buna paralel olarak çeşitli güzellik merkezleri, estetik klinikleri ve kuaför/kozmetik salonları farklı hizmetler sunmaktadır. Ancak bu hizmetlerin bazıları tıbbi müdahale niteliğinde olup, yalnızca hekimler tarafından yapılabilecek işlemler arasında yer almaktadır. Özellikle botoks, dolgu, PRP, lazerle cilt yenileme, kimyasal peeling gibi uygulamalar, Sağlık Bakanlığı mevzuatına göre tıbbi işlem kapsamında değerlendirilir.

Ne var ki, uygulamada bu tür işlemler çoğu zaman yetkisiz kişiler tarafından, gerekli tıbbi eğitim ve yetkinliğe sahip olunmaksızın yapılmakta ve bu durum hem ciddi sağlık riskleri hem de hukuki sorumluluklar doğurmaktadır. Bu yazıda, yetkisiz kişilerce yapılan estetik işlemlerin hukuki boyutları, cezai yaptırımları, idari sonuçları ve mağdurun başvurabileceği yollar ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

2. Hukuki Dayanak

Yetkisiz kişilerin tıbbi müdahale yapmasını yasaklayan ve yaptırıma bağlayan temel mevzuat hükümleri şunlardır:

1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun
- Madde 1: Türkiye’de tababet icrası (hekimlik) yalnızca diploma sahibi hekimler tarafından yapılabilir.
- Madde 3 ve devamı: Hekim olmayan kişilerin teşhis, tedavi ve tıbbi işlem yapması yasaktır.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)
- Madde 193: Yetkisiz tababet veya diş hekimliği suçu; 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası.
- Madde 89: Taksirle yaralama (örneğin yanlış işlem sonucu yanık, sinir hasarı).
- Madde 86: Kasten yaralama (bazı durumlarda olası kast değerlendirmesi).
- Madde 85: Taksirle ölüme neden olma (ağır komplikasyonlarda).
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
- Madde 13: Ayıplı hizmetten sorumluluk.
- Madde 11: Tüketicinin seçimlik hakları.
Sağlık Bakanlığı Yönetmelikleri
- Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik: Tıbbi estetik uygulamalar yalnızca hekim gözetiminde yapılabilir.
- Güzellik Salonları ve Benzeri Yerler Hakkında Yönetmelik: Güzellik merkezleri tıbbi müdahale yapamaz.

3. Yetkisiz Müdahalenin Hukuki Nitelendirilmesi

3.1. Tıbbi Müdahale Niteliğinde Olan İşlemler

Botoks ve dolgu uygulamaları
PRP (Platelet Rich Plasma) tedavisi
Lazerle cilt gençleştirme veya lekesizleştirme
Kimyasal peeling
Mezoterapi

Bu işlemler cilt altına veya cilt dokusuna tıbbi müdahale niteliğindedir. Dolayısıyla sadece hekim diplomasına sahip kişiler tarafından yapılabilir.

3.2. Yetkisiz Kişi Tanımı

Tıp fakültesi mezunu olmayan kişiler
Hekim diploması olup da gerekli uzmanlık ve yetkilendirme belgesi bulunmayan kişiler
Hekim olmayan güzellik uzmanları, estetisyenler, kuaförler

4. Cezai Sorumluluk

4.1. Yetkisiz Tababet Suçu (TCK m. 193)

Yetkisiz olarak tıbbi müdahalede bulunmak suçtur.
Yaptırım: 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası.

4.2. Yaralama Suçları

Taksirle yaralama (TCK m. 89): Örn. yanlış lazer dozu ile cilt yanığı.
Kasten yaralama (TCK m. 86): Bilinçli risk alarak işlem yapılması.
Taksirle ölüme neden olma (TCK m. 85): Anestezi komplikasyonu, alerjik reaksiyon sonucu ölüm.

4.3. Belgede Sahtecilik

Hekim gibi tanıtmak için sahte diploma veya belge kullanılması halinde TCK m. 204 (resmî belgede sahtecilik) devreye girer.

5. İdari Yaptırımlar

İşyeri kapatma (belediye veya Sağlık Bakanlığı kararı ile)
İdari para cezaları
Ruhsat iptali
Kayıt dışı çalışmanın vergi cezaları

6. Hukuki (Tazminat) Sorumluluk

6.1. Haksız Fiil (TBK m. 49)

Yetkisiz kişinin müdahalesi sonucu ortaya çıkan zararlar için hem maddi hem manevi tazminat talep edilebilir.

Maddi tazminat kalemleri:

Tedavi giderleri
İş gücü kaybı
Ek tedavi ve estetik operasyon masrafları

Manevi tazminat:

Fiziksel acı ve psikolojik zarar

6.2. Ayıplı Hizmet (TKHK m. 13)

Yetkisiz kişinin sunduğu işlem, ayıplı hizmet niteliğindedir.
Tüketici; bedel iadesi, yeniden hizmet, bedel indirimi veya sözleşmeden dönme haklarını kullanabilir.

7. Yargıtay Uygulaması

Yargıtay 13. HD, 2018/4223 E., 2019/6571 K.: Yetkisiz kişi tarafından yapılan lazer epilasyon sonucu ikinci derece yanık; 20.000 TL manevi tazminata hükmedildi.
Yargıtay 19. CD, 2017/2456 E., 2018/3641 K.: Yetkisiz dolgu uygulaması sonucu yüzde sinir hasarı; taksirle yaralama suçu kabul edildi.
Yargıtay 11. HD, 2015/2324 E., 2016/4311 K.: Tıbbi estetik işlemin güzellik merkezinde yapılması, hizmetin ayıplı olduğu kabul edilerek bedel iadesine hükmedildi.

8. Mağdurun Başvurabileceği Hukuki Yollar

Ceza Soruşturması
- Savcılığa suç duyurusu (TCK m. 193, m. 89)
- Adli rapor ile zararın belgelenmesi
Tazminat Davası
- Asliye Hukuk Mahkemesi’nde maddi ve manevi tazminat davası
- Zararın bilirkişi raporu ile tespiti
Tüketici Hukuku Başvuruları
- Tüketici Hakem Heyeti (parasal sınır altı)
- Tüketici Mahkemesi (sınır üstü)
İdari Başvurular
- İl Sağlık Müdürlüğü’ne şikâyet
- Belediye ruhsat denetimi başvurusu

9. Delil Toplama ve İspat

İşlem öncesi/sonrası fotoğraflar
Fatura/fiş, sözleşme
Mesajlaşma ve sosyal medya kayıtları
Adli tıp raporu
Tanık ifadeleri

10. Sonuç ve Öneriler

Yetkisiz kişiler tarafından yapılan estetik işlemler, hem ciddi sağlık riski hem de çok yönlü hukuki sonuçlar doğurur. Bu tür işlemler:

Ceza hukuku açısından suçtur,
Hukuk yargılamasında tazminat sorumluluğu getirir,
Tüketici hukuku bakımından ayıplı hizmet sayılır,
İdari açıdan işyeri kapatma ve para cezasına neden olur.

Öneriler:

Danışanlar, işlem öncesi uygulayıcının hekim olup olmadığını kontrol etmelidir.
İşlem sonrası zarar oluşursa vakit kaybetmeden deliller toplanmalı ve hukuki yollara başvurulmalıdır.
Güzellik merkezleri, tıbbi müdahale niteliğindeki işlemleri yalnızca yetkili hekimler aracılığıyla sunmalıdır.

Single Blog Title