Hollanda’da Boşanma Süreci ve Mal Paylaşımı – 2025 Kapsamlı Rehber

1. Giriş

Hollanda, aile hukuku alanında gelişmiş ve sistematik bir yapıya sahip ülkelerden biridir. Boşanma süreci, Burgerlijk Wetboek (BW) yani Hollanda Medeni Kanunu’nun 1. Kitabı’nda (“Personen- en familierecht”) düzenlenmiştir.
Boşanma, yalnızca evlilik bağının resmi olarak sona ermesi değil; mal rejiminin tasfiyesi, çocukların velayeti, nafaka ve mülkiyet ilişkilerinin yeniden düzenlenmesini de kapsayan çok yönlü bir hukuki süreçtir.

Bu makalede; boşanma sebepleri, dava ve anlaşma usulleri, mal paylaşımı, çocuk velayeti, nafaka, yabancıların boşanması ve uluslararası tanıma-tenfiz prosedürleri gibi konular ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Ayrıca, Hollanda ve Türkiye uygulamaları karşılaştırılarak pratik örnekler sunulacaktır.

---

2. Hukuki Dayanaklar

Hollanda’da boşanma süreçleri şu mevzuatlara dayanır:

1. Burgerlijk Wetboek (BW) – Medeni Kanun

   • Kitap 1: Aile Hukuku (Personen- en familierecht)

   • Özellikle Madde 150–283 arası boşanma ve ayrılık hükümleri

2. Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering – Hukuk Muhakemeleri Usul Kanunu

   • Madde 261 ve devamı (Boşanma usulü)

3. Internationale regelingen

   • Brüksel II Ter Tüzüğü (EU 2019/1111) – Uluslararası yetki, tanıma ve tenfiz

   • Lahey Çocuk Kaçırma Sözleşmesi

4. ECLI:NL yargı kararları (Hoge Raad der Nederlanden – Hollanda Yüksek Mahkemesi)

---

3. Boşanma Sebepleri

Hollanda hukukunda boşanma için kusur sisteminden ziyade evliliğin onarılamaz biçimde bozulması (duurzame ontwrichting van het huwelijk) esas alınır.

• Duurzame ontwrichting: Tarafların artık evliliği sürdürme imkânının kalmadığı, evlilik bağının fiilen sona erdiği durumdur.

• İspat için “kusur” şart değildir; taraflardan birinin beyanı yeterlidir (ECLI:NL:HR:1990:ZC4189).

---

4. Boşanma Türleri

4.1. Anlaşmalı Boşanma (Echtscheiding met wederzijds goedvinden)

• Taraflar; boşanma, mal paylaşımı, çocuk velayeti ve nafaka konularında uzlaşır.

• Tek dilekçe ile aile mahkemesine başvurulur.

• Ortalama 4–6 haftada sonuçlanır.

4.2. Çekişmeli Boşanma (Echtscheiding op tegenspraak)

• Anlaşma sağlanamazsa, dava yoluna gidilir.

• Süreç 6 ay ile 1,5 yıl arasında sürebilir.

---

5. Boşanma Süreci Adım Adım

5.1. Avukat Zorunluluğu

• Hollanda’da boşanma davası açmak için advocaat (avukat) zorunludur.

5.2. Dava Açılması (Verzoekschrift)

• Aile mahkemesine başvuru yapılır.

• Dilekçede boşanma sebebi, çocuk düzenlemeleri, mal paylaşım talepleri yer alır.

5.3. Geçici Önlemler (Voorlopige Voorzieningen)

• Evde kimin kalacağı

• Geçici nafaka

• Çocukların geçici velayeti

5.4. Mahkeme Kararı ve Nüfus Kaydı

• Karar kesinleşince BRP (Bevolkingsregister)’e işlenir.

• Karar tarihi, boşanmanın hukuken gerçekleştiği tarihtir.

---

6. Mal Rejimleri

6.1. 1 Ocak 2018 Öncesi

• Tam mal ortaklığı (algehele gemeenschap van goederen)
  Tüm mallar (evlilik öncesi edinilenler dahil) ortak sayılır.

6.2. 1 Ocak 2018 Sonrası

• Sınırlı mal ortaklığı (beperkte gemeenschap van goederen)
  Evlilik öncesi mallar kişisel kalır; evlilik sırasında edinilen mallar ortak olur.

6.3. Evlilik Sözleşmesi (Huwelijkse Voorwaarden)

• Taraflar, noter huzurunda mal rejimini değiştirebilir.

---

7. Mal Paylaşımı

7.1. Gayrimenkuller

• Kadaster kayıtları esas alınır.

• Evin satılması veya bir eşin diğerine devralması mümkündür.

7.2. Banka ve Yatırım Hesapları

• Evlilik sırasında edinilenler paylaşılır.

• Bireysel emeklilik fonları da (pensioenrechten) dikkate alınır.

7.3. Şirket Ortaklıkları

• Evlilik sırasında edinilmişse ortak mal sayılabilir.

---

8. Borçların Paylaşımı

• Ortak borçlar eşit bölünür.

• Kişisel borçlardan yalnızca borçlu eş sorumludur.

---

9. Çocukların Durumu

9.1. Velayet (Ouderlijk Gezag)

• Ortak velayet esastır.

• Mahkeme çocuğun üstün yararı gerektirirse tek velayet verebilir.

9.2. Çocuk Nafakası (Kinderalimentatie)

• Tremarapport formülü ile hesaplanır.

• Gelir, gider ve yaşam standardı dikkate alınır.

---

10. Eş Nafakası (Partneralimentatie)

• Boşanma sonrası geçimini sağlayamayacak eşe ödenir.

• 2020 sonrası en fazla 5 yıl (istisnalar hariç).

---

11. Yabancıların Boşanması

• Taraflardan biri Hollanda’da ikamet ediyorsa Hollanda mahkemeleri yetkilidir.

• Türk vatandaşlarının boşanma kararları Türkiye’de tanıma-tenfiz ile geçerli olur.

---

12. Vergi ve Mali Sonuçlar

• Mal paylaşımında doğabilecek vergiler (ör. overdrachtsbelasting)

• Bazı durumlarda vergi muafiyetleri

---

13. Alternatif Uyuşmazlık Çözümleri

• Arabuluculuk (mediation)

• Uzlaştırma (bemiddeling)

---

14. Riskler ve Tavsiyeler

• Malvarlığı tespiti yapılmalı.

• Evlilik sözleşmesi ile haklar korunmalı.

• Çekişmeli davalarda uzman desteği alınmalı.

---

15. Sonuç

Hollanda’da boşanma süreci şeffaf ve sistematik olsa da, özellikle mal paylaşımı ve çocuk hakları konularında detaylı hukuki bilgi ve profesyonel destek gerektirir. Yanlış stratejiler ciddi hak kayıplarına yol açabilir.