Bir Fotoğrafın Sosyal Medyada İzni Olmadan Paylaşılması Suç Teşkil Eder mi?
Giriş
Dijital çağın hızla gelişmesiyle birlikte sosyal medya, bireylerin günlük yaşamının ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak sosyal medyanın sunduğu paylaşım kolaylığı, beraberinde ciddi hukuki sorunlar da getirmektedir. Özellikle bir kişinin fotoğrafının izni olmaksızın sosyal medyada paylaşılması, hem kişilik haklarının ihlali hem de bazı durumlarda suç teşkil edebilecek bir eylemdir.
Bu makalede, izinsiz fotoğraf paylaşımının Türk hukuku bakımından doğurduğu hukuki ve cezai sonuçlar, uygulanabilecek mevzuat hükümleri, kurgusal örnek olay ve uygulamadaki riskler detaylı olarak ele alınacaktır.
1. Hukuki Dayanaklar
İzinsiz fotoğraf paylaşımıyla ilgili temel hukuki düzenlemeler, üç ana mevzuatta yer almaktadır:
-
Türk Medeni Kanunu (TMK) – Kişilik haklarının korunması (m. 24-25)
-
Türk Borçlar Kanunu (TBK) – Haksız fiil ve tazminat sorumluluğu (m. 49 vd.)
-
Türk Ceza Kanunu (TCK) – Özel hayatın gizliliğini ihlal (m. 134), kişisel verilerin hukuka aykırı olarak yayılması (m. 136) ve hakaret (m. 125)
-
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) – Eser sahibinin manevi hakları (m. 86 vd.)
-
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) – Görsel verilerin işlenmesine ilişkin açık rıza zorunluluğu
2. Fotoğrafın Hukuki Statüsü ve Kişisel Veri Niteliği
Bir kişinin yüzünün açıkça seçildiği fotoğraflar, hem kişisel veri hem de görsel kayıt niteliği taşır.
-
Kişisel veri olarak: KVKK m.3’e göre “kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi”dir. Yüz görüntüsü, doğrudan kimliği ortaya koyar.
-
Fikir ve Sanat Eseri olarak: Eğer fotoğraf bir sanat eseri niteliğindeyse, FSEK koruması altında olur.
-
Kişilik hakkı olarak: TMK m.24 uyarınca, izinsiz kullanım kişilik hakkına saldırı teşkil eder.
3. İzin Olmaksızın Paylaşımın Hukuki Sonuçları
3.1. Tazminat Sorumluluğu
İzinsiz fotoğraf paylaşımı, maddi ve manevi tazminat sorumluluğu doğurabilir.
-
Maddi tazminat: Kişinin ekonomik zararını karşılamaya yöneliktir (örneğin, bir mankenin fotoğrafı izinsiz reklamda kullanıldığında).
-
Manevi tazminat: Kişinin onur, şeref ve saygınlığının zedelenmesi halinde ödenir.
3.2. Cezai Sorumluluk
Türk Ceza Kanunu’na göre:
-
TCK m.134: Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa etmek, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası gerektirir.
-
TCK m.136: Kişisel verileri hukuka aykırı olarak yayma suçu işlenmiş olur.
-
TCK m.125: Paylaşımla kişinin onuruna saldırı yapılırsa hakaret suçu da gündeme gelebilir.
3.3. KVKK İhlali
Kişisel veriler, açık rıza olmadan işlenemez ve yurt dışına aktarılamaz. Sosyal medya platformları çoğunlukla yurt dışı tabanlı olduğu için, izinsiz paylaşım yurt dışına veri aktarımı anlamına da gelebilir.
4. İstisnai Durumlar
Her izinsiz fotoğraf paylaşımı otomatik olarak hukuka aykırı sayılmaz.
Aşağıdaki durumlarda hukuka uygunluk söz konusu olabilir:
-
Kamu yararı – Haber değeri taşıyan olaylarda basın özgürlüğü kapsamında paylaşım yapılabilir.
-
Açık rıza – Kişinin önceden izin vermesi.
-
Kanuni zorunluluk – Resmî makamların talebi ile yapılan paylaşımlar.
-
Meşru savunma – Delil olarak paylaşım.
5. Kurgusal Örnek Olay
Olay:
B.A., bir iş toplantısında çekilen grup fotoğrafında yer almaktadır. Toplantı bitiminde organizasyonu düzenleyen şirket, fotoğrafı kendi Instagram hesabında paylaşır. B.A.’nın yüzü net şekilde görünmektedir. B.A., bu paylaşım için kendisinden izin alınmadığını belirterek paylaşımın kaldırılmasını ve manevi tazminat talebinde bulunur.
Hukuki Değerlendirme:
-
Fotoğraf, B.A.’nın kimliğini açıkça ortaya koyduğu için kişisel veri niteliğindedir.
-
Şirket, B.A.’nın açık rızasını almadan bu veriyi sosyal medyada yayımlamıştır.
-
KVKK m.12’ye göre veri sorumlusu, hukuka aykırı paylaşımı önlemekle yükümlüdür.
-
TMK m.25 uyarınca kişilik hakkı ihlali söz konusudur ve B.A., manevi tazminat davası açabilir.
-
TCK m.134 bakımından özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun unsurları oluşmamış olabilir, çünkü fotoğraf genel bir toplantı ortamında çekilmiştir; ancak KVKK ve TMK bakımından sorumluluk vardır.
6. Uygulamada Karşılaşılan Riskler
-
Reputasyon kaybı: Şirketin sosyal medya imajı zarar görebilir.
-
Para cezaları: KVKK ihlalleri için Kişisel Verileri Koruma Kurulu idari para cezası verebilir.
-
Ceza soruşturması: TCK kapsamında adli süreç başlatılabilir.
-
Tazminat davaları: Maddi ve manevi tazminat yükümlülüğü.
7. Pratik Öneriler
-
Fotoğraf paylaşmadan önce mutlaka açık rıza formu imzalatılmalı.
-
Çalışan fotoğrafları için iş sözleşmelerine görsel kullanım izni maddesi eklenmeli.
-
Sosyal medya yönetimi için KVKK uyum politikası oluşturulmalı.
-
Paylaşılan fotoğraflar mümkünse bulanıklaştırma veya mozaik ile anonimleştirilmeli.
-
İhlal tespit edildiğinde derhal kaldırma talebi ve veri ihlali bildirimi yapılmalı.
Sonuç
Bir kişinin fotoğrafının sosyal medyada izni olmadan paylaşılması, çoğu durumda hukuka aykırıdır ve hem tazminat hem de cezai yaptırımlar doğurabilir. KVKK, TCK, TMK ve TBK hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, bu tür paylaşımlar öncesinde açık rıza alınması zorunludur. Sosyal medya hızla paylaşım imkânı sunsa da, hukuki sonuçlar yavaş ama etkili şekilde kendini gösterecektir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
