İş Sağlığı ve Güvenliği Raporları Yatırımcıya Ne Söyler?

1. Giriş: Yatırımcının Görmediği Risk, Gerçek Risktir

Yatırımcıların şirket birleşmeleri, satın almalar veya ortaklık yapıları gibi işlemler sırasında gerçekleştirdiği due diligence süreci; finansal belgelerle sınırlı olmayan, çok yönlü bir analiz gerektirir. Bu süreçte göz ardı edilen en kritik alanlardan biri ise İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) mevzuatına uyumdur.

Zira, görünürde sağlam bir üretim hattı veya büyüme potansiyeli olan bir şirket, ihmal edilmiş İSG yükümlülükleri nedeniyle milyonlarca liralık idari para cezaları, tazminatlar, hatta faaliyet durdurma yaptırımları ile karşı karşıya kalabilir.

Bu nedenle, İSG raporları, yatırımcı açısından yalnızca teknik değil; aynı zamanda hukuki ve stratejik bir risk göstergesidir.

---

2. İş Sağlığı ve Güvenliği Raporları Nedir ve Neleri İçerir?

2.1. Tanım ve Hukuki Dayanak

İSG raporları; işyerinin faaliyet alanı, tehlike sınıfı ve işçi sayısına göre hazırlanması zorunlu olan, iş kazası ve meslek hastalığı risklerini tespit eden, gerekli önlemlerin planlandığı belgelerdir.

Temel yasal dayanakları:

• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

• İSG Yönetmelikleri (Risk Değerlendirmesi, Acil Durumlar, Çalışanların Bilgilendirilmesi vb.)

• İş Kazası Bildirimi ve Kayıt Yükümlülükleri

2.2. Rapor Türleri

• Risk Değerlendirme Raporu

• İş Hijyeni Ölçüm Raporları

• Çalışanlara Yönelik Sağlık Gözetim Raporları

• Acil Durum Planları ve Tatbikat Raporları

• İSG Eğitim Katılım Belgeleri

• İş Kazası ve Meslek Hastalığı Kayıtları

• Denetim Tutunakları ve Teftiş Raporları (Çalışma Bakanlığı tarafından yapılan)

---

3. Yatırımcı Açısından İSG Raporlarının İpuçları

3.1. Yasal Yükümlülüklere Uyulup Uyulmadığını Gösterir

Bir şirketin İSG raporlarının eksiksiz, güncel ve denetime uygun şekilde tutulması, yasal yükümlülüklerine sadık olduğunu gösterir. Bu durum yatırımcının gözünde:

• İleride doğacak cezaların minimize edilmesi,

• Dava risklerinin azaltılması,

• Reputasyonel risklerin önlenmesi,

gibi olumlu etki yaratır.

3.2. Gizli Riskleri Ortaya Çıkarır

Eksik sağlık gözetimi, uygunsuz ekipman kullanımı veya yeterli eğitim verilmemesi gibi eksiklikler, iş kazası riskini artırır. Bu da:

• Yüksek tazminat davaları,

• İş kazası sonrası üretim durması,

• Sigorta prim artışı,
  gibi sonuçlar doğurabilir.

3.3. İnsan Kaynağının Sürdürülebilirliğini Gösterir

İSG raporları, personelin iş güvenliği açısından sağlıklı bir ortamda çalıştığını gösterir. Bu, işçi devir oranının düşük olması ve kurumsal bağlılığın yüksek olması anlamına gelir. Yatırımcı açısından “nitelikli iş gücü kaynağının korunması” çok değerli bir göstergedir.

---

4. Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar ve Yatırımcının Maruz Kalabileceği Riskler

4.1. Eksik Risk Değerlendirmesi

Yatırım yapılan bir fabrika işletmesinde son risk değerlendirmesinin 4 yıl önce yapıldığı ortaya çıkmıştır. Bu eksiklik, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan teftişte 160.000 TL idari para cezası ve faaliyet durdurma kararıyla sonuçlanmıştır.

4.2. Sağlık Raporu ve Eğitim Eksiklikleri

İSG eğitimlerinin belgeyle ispatlanmaması, periyodik muayene raporlarının eksik olması halinde; iş kazasında doğan sorumluluk doğrudan işverene yüklenir. Yargıtay, bu durumda “ağır kusur” kabul ederek manevi tazminatları artırmaktadır.

4.3. Alt İşveren-Üst İşveren Sorumluluğu

Bir yatırım sürecinde, taşeron işçisi iş kazası geçirmiş ve ana işveren ile yatırımcı birlikte müteselsilen sorumlu tutulmuştur. Oysa yatırımcı, due diligence sırasında taşeron işçilerle ilgili İSG kayıtlarını talep etmemiştir. Bu nedenle 350.000 TL tazminat ve 180.000 TL idari para cezası doğmuştur.

---

5. Due Diligence Sürecinde İSG Denetimi Nasıl Yapılmalı?

5.1. İncelenmesi Gereken Belgeler

• Son 5 yıla ait risk değerlendirme raporları

• İSG uzmanı ve işyeri hekimi hizmet sözleşmeleri

• İSG kurulu toplantı tutanakları (50’den fazla çalışan varsa)

• Kazalara ait SGK bildirim kayıtları ve iş kazası tutanakları

• İşyeri ortam ölçüm raporları (gürültü, toz, aydınlatma, gaz vb.)

• Çalışan İSG eğitim belgeleri ve katılım formları

• Acil durum planı ve tatbikat raporları

• OSGB ile yapılan protokoller

5.2. Pratik Sorgulama Soruları

• İşyeri tehlike sınıfı nedir?

• İSG raporları güncel mi ve hangi sıklıkta yenileniyor?

• Son 5 yılda SGK’ya bildirilen kaç iş kazası oldu?

• Bu kazalara ilişkin açılmış dava var mı?

• Faaliyet durdurma, idari ceza veya denetim sonucu var mı?

---

6. Yatırım Öncesi Sözleşmelere Eklenmesi Gereken İSG Hükümleri

Yatırım sürecinde hazırlanan hisse devri sözleşmelerine veya işbirliği anlaşmalarına İSG’ye dair özel hükümler mutlaka eklenmelidir:

• Şirketin geçmişe dönük İSG yükümlülüklerinden doğabilecek cezaların kime ait olacağı,

• Devralan yatırımcının, geçmiş döneme ait İSG ihlallerine karşı muvazaa dışı sorumluluk sınırı,

• Eksik raporların tamamlanması için süre ve yaptırım mekanizması,

• Yatırım öncesi İSG özel denetimi yapılması ve bağımsız rapor alınması.

---

7. Yargıtay ve Danıştay Örnekleri

Yargıtay

“İşverenin periyodik sağlık kontrolü yaptırmaması iş kazasında ağır kusur teşkil eder.”

Danıştay

“Risk değerlendirme raporu güncel olmayan işyerine kesilen idari para cezası hukuka uygundur.”

Bunlar, yatırımcının devraldığı işyerindeki eski İSG eksikliklerinden dolayı doğrudan sorumlu olabileceğini ortaya koyar.

---

8. Sonuç: Görünmeyeni Denetlemek, Yatırımı Korur

İSG raporları, yalnızca teknik uyumluluk belgeleri değil; aynı zamanda şirketin kurumsal disiplinini, insan kaynakları vizyonunu ve potansiyel hukuki risklerini gösteren kritik stratejik belgelerdir. İyi hazırlanmış bir İSG denetimi ve profesyonel bir hukuk ekibiyle yapılan due diligence süreci, yatırımcıya yalnızca şirketin bugünkü durumunu değil; gelecekteki maliyetini ve risk profilini de ortaya koyar. Unutulmamalıdır ki, bir iş kazasının hukuki ve finansal bedeli, yatırım bedelinden katbekat fazla olabilir.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut