Kısmi Bölünmede Ortakların Hakları Nasıl Korunur?

Şirket Dağılırken Hisseler Kime Ne Kadar Düşer?

---

💬 Giriş: Bölünme Ortaklık Haklarını Tehlikeye Atar mı?

Şirketler zamanla büyür, dallanır ve farklı sektörlerde faaliyet göstermeye başlar. Ancak bu çeşitlilik bir süre sonra hem yönetim zorluğu hem de risk dağılımı ihtiyacı doğurur. İşte tam da bu nedenle bölünme, şirketler için önemli bir yeniden yapılanma aracıdır.

---

⚖️ Kısmi Bölünmenin Hukuki Dayanağı: TTK m.159/2-b

Türk Ticaret Kanunu, 6102 sayılı haliyle ilk kez “kısmi bölünme” kurumunu sistematik şekilde düzenlemiştir.

TTK m.159/2-b:
“Bir sermaye şirketi, malvarlığının bir veya birkaç bölümünü diğer sermaye şirketlerine devredebilir ve devredilen değer, ortaklara değil doğrudan bu şirkete geçebilir.”

Bu tür işlemler:

• Sermaye şirketleri arasında gerçekleşir.
• Bölünen şirketin tamamı sona ermez, faaliyetine devam eder.
• Devralan şirket yeni kurulabilir veya mevcut olabilir.
• Ortaklara ya yeni şirketten pay verilir ya da bölünen şirket içinde kalabilirler.

---

🔍 Kısmi Bölünmede Ortaklar Açısından Temel Soru:

“Yeni yapıdan bana ne düşüyor?”

Bir ortağın en doğal hakkı, şirket bölünse bile mülkiyet hakkının ve ortaklık statüsünün korunmasıdır. Aksi takdirde, bölünme “ortaklıktan çıkarma” anlamına gelebilir.

---

🧩 Sermaye ve Pay Devri Nasıl Hesaplanır?

Kısmi bölünmede bölünen şirketin malvarlığının sadece bir kısmı devredildiği için, ortakların yeni şirketteki payları da bu devredilen değere orantılı olarak belirlenir.

📌 Temel İlkeler:

• Malvarlığı değerleme raporuyla hesaplanır
• Pay devri eşitlik ilkesine uygun olmalıdır
• Ortaklar eski şirketteki sermaye payı oranında yeni şirkette hisse sahibi olmalıdır

🎯 Adil dağılım = Ortaklar arasında güven

📌 Yargıtay 11. HD, 2018/14260 E., 2020/4231 K.

“Kısmi bölünme yoluyla yeni kurulan şirkette, ortaklara orantısız pay verilmesi ve bu durumun genel kurulca gerekçelendirilmemesi, eşit işlem ilkesinin ihlali sayılır.”

---

🏢 Yeni Şirkette Ortaklık Hakkı

Kısmi bölünme sonrası ortaklar;

• Bölünen şirkette kalmaya devam eder
• Yeni kurulan veya mevcut devralan şirkette de pay sahibi olabilir

Ancak dikkat: Yeni şirkette ortaklık otomatik değildir. Ortaklara bu hak ya:

• Genel kurul kararıyla açıkça tanınmalı
• Ya da payları devralan şirkete aktarılmalıdır

📌 Bu noktada devralan şirketin ana sözleşmesi, yeni pay oranları ve oy hakları yeniden belirlenir.

---

🛡️ Ortakların Korunma Mekanizmaları

✅ 1. İnceleme Hakkı (TTK m.149)

Genel kurul toplantısından en az 30 gün önce ortaklara:

• Bölünme sözleşmesi
• Bölünme raporu
• Son üç yılın finansal tabloları
• Yeni şirket sözleşmesi taslağı
  incelemeleri için sunulmalıdır.

✅ 2. Ayrılma Hakkı (özellikle A.Ş.’lerde)

Eğer birleşme veya bölünmeye aykırı oy kullanan pay sahibi:

• Paylarının şirkete veya diğer ortaklara devrini isteyebilir
• Sermaye azaltımı yoluyla ayrılabilir
• Hakkaniyet esasına göre nakdi ödeme talep edebilir

✅ 3. İptal Davası (TTK m.448)

Bölünme kararı haksız, usulsüz ya da eşitsizlik yaratacak şekilde alınmışsa:

• Ortak, tescilden itibaren 2 ay içinde iptal davası açabilir
• Mahkeme, işlemi hükümsüz kılabilir veya pay düzeltmesi kararı verebilir

📌 Yargıtay 11. HD, 2015/8763 E., 2016/5027 K.

“Genel kurul kararı ile kısmi bölünme yapılmış olsa dahi, pay sahipleri arasında hakkaniyete aykırı sonuç doğuruyorsa bu karar geçerli sayılmaz.”

---

🧾 Kısmi Bölünmede Ortakların Oy Hakkı

Genel kurulda bölünme kararı alınırken:

• Limited şirketlerde oybirliği veya esas sözleşmede öngörülen çoğunluk,
• Anonim şirketlerde ise %75 nitelikli çoğunluk aranır.

Bu nedenle azınlık ortaklar da kararın oluşmasında söz sahibi olabilir.

Azınlıklar çoğu zaman birleşme ve bölünme kararlarının “önlem alınmadan” geçmesini engelleyen unsurlar olarak sisteme güven katar.

---

⚠️ Ortaklar Açısından Riskler ve Önlemler

❌ Bilgilendirme yapılmadan karar alınması

→ Çözüm: TTK m.149 kapsamında önceden erişim hakkı

❌ Pay oranında dengesizlik

→ Çözüm: Bağımsız değerleme ve genel kurulda eşitlik denetimi

❌ Yeni şirkette hak kaybı

→ Çözüm: Bölünme sözleşmesine açık kayıt, hakların garanti altına alınması

---

🧠 Sık Sorulan Sorular (SSS)

❓ Kısmi bölünmede ortak yeni şirkete zorla hissedar olabilir mi?

Hayır. Bölünme sözleşmesinde bu hak açıkça tanınmalı, aksi takdirde ortak sadece eski şirkette kalır.

❓ Azınlık ortak bölünmeye karşı çıkabilir mi?

Evet. Tescilden itibaren 2 ay içinde iptal davası açabilir.

❓ Yeni şirkette payım verilmezse ne yapmalıyım?

Hakkaniyete aykırılık varsa mahkemeden iptal veya tazminat talebi edilebilir.

---

✅ Sonuç: Hissedar Hakları Bölünme ile Biter mi? Hayır, Yeniden Doğar

Kısmi bölünme, şirketlerin stratejik ve ekonomik yapılarını sadeleştirmesi için önemli bir araçtır. Ancak bu sürecin ortaklık haklarını yok etmemesi, aksine yeni yapıda da adil şekilde yeniden tanımlanması gerekir.

Yargıtay kararları da göstermektedir ki, usulsüz ve eşitlikten uzak bölünme kararları sadece ticari değil, hukuki olarak da risklidir.

Bu nedenle:

• Ortaklar yeterince bilgilendirilmeli,
• Pay oranları adil hesaplanmalı,
• Yeni yapıda tüm haklar korunmalı,
• Gerekirse mahkemeye başvuru yolları kullanılmalıdır.

Gözdenur Turna