Israrlı Takip Suçu
Giriş
Kişinin temel hak ve özgürlüklerini ihlal eden, özel yaşam alanına müdahale niteliği taşıyan eylemler modern ceza hukukunda giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu bağlamda ısrarlı takip (stalking), mağdurun huzur ve güvenliğini ciddi biçimde zedeleyen, çoğu zaman psikolojik şiddet niteliği taşıyan bir davranış biçimidir. Türk Ceza Kanunu’nda bu fiiller, 2022 yılında yapılan düzenleme ile ayrı bir suç tipi olarak tanımlanmıştır.
Hukuki Dayanak
Israrlı takip suçu, TCK m.123/A’da düzenlenmiştir. Madde hükmü şöyledir:
“Israrlı bir şekilde, fiziken veya iletişim araçlarıyla bir kimseye yönelik olarak temas kurmaya çalışmak, bu kişinin huzur ve sükununu bozmak ve güvenliğinden endişe duymasına sebep olmak fiilini işleyen kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Suçun çocuğa veya ayrılık kararı verilen ya da boşandığı eşe karşı işlenmesi hâlinde ceza bir kat artırılır.”
Suçun Koruduğu Hukuki Değer
Bu suç ile korunan başlıca hukuki yararlar şunlardır:
-
Kişinin huzur ve sükun hakkı
-
Kişisel güvenlik hakkı
-
Özel hayatın gizliliği
-
Psikolojik bütünlük
Dolayısıyla ısrarlı takip suçu, yalnızca fiziki bir saldırıya karşı değil, aynı zamanda bireyin ruhsal güvenliğine karşı da bir koruma sağlar.
Suçun Unsurları
a) Maddi Unsur
Israrlı takip suçunun oluşması için:
-
Failin ısrarlı bir şekilde davranışta bulunması,
-
Bu davranışın mağdura yönelik fiziksel takip veya iletişim araçlarıyla temas kurma girişimi şeklinde olması,
-
Mağdurun huzur ve sükununu bozması ve
-
Güvenliğinden endişe duymasına yol açması gerekir.
Israr unsuru: Tek seferlik fiiller bu suçun kapsamına girmez. Eylemin tekrarlanması veya süreklilik arz etmesi gerekir.
Örnek fiiller:
-
Mağdurun evine sürekli gitmek, iş çıkışında beklemek,
-
Telefon, mesaj, e-posta veya sosyal medya üzerinden defalarca iletişim kurmaya çalışmak,
-
Mağduru sürekli izlemek veya takip etmek.
b) Manevi Unsur
Bu suç kasten işlenebilir. Fail, davranışının mağdurda korku ve rahatsızlık yaratacağını öngörür ve bunu isteyerek sürdürür. Taksirle işlenmesi mümkün değildir.
c) Fail ve Mağdur
-
Fail: Herkes olabilir.
-
Mağdur: Herkes olabilir. Ancak çocuklara veya boşanılan/ayrılık kararı verilen eşe karşı işlendiğinde ceza artar.
Suçun Özel Görünüş Biçimleri
a) Teşebbüs
Israrlı takip suçu bir süreç suçudur. Fiilin tamamlanmasından önce kolluk müdahalesiyle kesilmesi durumunda teşebbüs hükümleri gündeme gelir.
b) İştirak
Birden fazla kişinin mağduru ortak şekilde takip etmesi veya iletişim kurmaya çalışması halinde müşterek faillik ya da yardım etme hükümleri uygulanabilir.
c) İçtima
Israrlı takip sırasında başka suçların da işlenmesi mümkündür. Örneğin, fail mağduru tehdit ederse ayrıca tehdit suçundan da sorumluluk doğar.
Nitelikli Hâller
TCK m.123/A’ya göre:
-
Suçun çocuğa karşı işlenmesi,
-
Boşanılan eşe veya ayrılık kararı verilen eşe karşı işlenmesi hâlinde ceza bir kat artırılır.
Ayrıca, fiil sonucunda mağdurun bedensel veya ruhsal sağlığının bozulması hâlinde daha ağır ceza uygulanması mümkündür. Bu durumda TCK’nın kasten yaralamaya ilişkin hükümleri de devreye girebilir.
Soruşturma ve Kovuşturma Usulü
-
Şikâyete bağlı suçtur. Mağdurun kolluğa veya savcılığa başvurması gerekir.
-
Şikâyet süresi, fiilin ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır.
-
Koruma tedbirleri: 6284 sayılı Kanun kapsamında mağdurun korunması için tedbir kararları alınabilir (örneğin, uzaklaştırma, iletişim yasağı).
Yargıtay Kararlarında Israrlı Takip
Henüz yeni bir suç tipi olması nedeniyle içtihatlar sınırlıdır; ancak Yargıtay’ın benzer suçlara ilişkin kararları şu hususlara işaret etmektedir:
-
Tek bir mesaj atmak suç oluşturmaz; davranışın ısrarlı olması gerekir.
-
Mağdurun güvenliğinden gerçekçi bir endişe duyması aranır.
-
Sosyal medya üzerinden sürekli mesaj göndermek, fiziksel takip olmasa da suçu oluşturabilir.
Uluslararası Hukuk ve Karşılaştırmalı Hukuk
Israrlı takip suçu birçok ülkede bağımsız bir suç tipi olarak düzenlenmiştir. Örneğin:
-
ABD: “Stalking” adıyla federal ve eyalet yasalarında düzenlenmiştir.
-
Almanya: Ceza Kanunu’nun §238 maddesi “Nachstellung” başlığıyla benzer bir suç tipini içerir.
-
Avrupa Konseyi İstanbul Sözleşmesi: Taraf devletlere, kadınlara yönelik şiddetin önlenmesi kapsamında ısrarlı takibi suç haline getirme yükümlülüğü yükler. Türkiye, bu sözleşmeye taraftır.
Değerlendirme
Israrlı takip suçu, modern ceza hukuku sistemlerinde psikolojik şiddeti de kapsayan bir koruma mekanizmasıdır. Ancak uygulamada:
-
Failin davranışlarının suç eşiğini aşıp aşmadığının tespiti zordur.
-
Kolluk birimlerinin hızlı tedbir alması gerekir.
-
Mağdurlar çoğu zaman şikâyette bulunmaktan çekinmektedir.
Bu nedenle hem cezai hem de idari tedbirlerin etkin işletilmesi önemlidir.
Sonuç
Israrlı takip suçu, bireyin güvenlik, huzur ve özel hayat hakkını koruyan yeni nesil bir suç tipidir. Uygulamada etkin bir koruma sağlanabilmesi için:
-
Şikâyet ve tedbir mekanizmalarının hızlı çalışması,
-
Kolluk ve yargı birimlerinin konuya duyarlı olması,
-
Toplumsal bilinçlendirme faaliyetlerinin artırılması
gerekmektedir.
About Post Author
