Spor Yöneticilerinin Zimmet ve Usulsüz Harcama Sorumluluğu
Giriş
Spor kulüpleri, dernekler ve federasyonlar, amatör veya profesyonel sporun gelişmesi için önemli mali kaynaklar kullanır. Bu kaynakların doğru ve hukuka uygun yönetilmesi, kulüplerin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahiptir. Ancak zaman zaman spor yöneticilerinin yetkilerini kötüye kullanarak zimmet, usulsüz harcama, fiktif giderler yaratma gibi eylemlerle hem kulüplerin mali yapısını hem de kulübün güvenilirliğini zedelediği görülmektedir.
Türk hukukunda, spor yöneticilerinin zimmet ve usulsüz harcama fiilleri hem Türk Ceza Kanunu (TCK) hem de Türk Borçlar Kanunu (TBK) kapsamında değerlendirilir. Ayrıca kulüp içi tüzükler, federasyon talimatları ve Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu da yöneticilerin mali sorumluluklarını düzenleyen hükümler içerir.
Bu makalede, spor yöneticilerinin zimmet ve usulsüz harcama sorumluluğu, yasal dayanaklar, tazminat yükümlülükleri, örnek kurgusal bir olay ve yargı kararları ışığında ele alınacaktır.
1. Zimmet Kavramı ve Spor Hukukunda Yeri
Zimmet, TCK m. 247’de düzenlenen bir suç olup, kamu görevlilerinin kendilerine emanet edilen malları kendilerine veya başkasına mal etmesi olarak tanımlanır. Spor kulübü yöneticileri doğrudan kamu görevlisi sayılmasa da, kamu kaynağı kullanımı söz konusu olduğunda veya kamu yararına çalışan dernek statüsünde faaliyet gösterdiklerinde zimmet benzeri suçlar veya güveni kötüye kullanma (TCK m. 155) hükümleri uygulanabilir.
Spor yöneticileri, kulübe ait paraların ve varlıkların doğru kullanılması konusunda emanetçi sıfatı taşır. Bu nedenle zimmete para geçirmek, sahte fatura düzenlemek veya kulüp bütçesini kişisel harcamalara yönlendirmek cezai sorumluluk doğurur.
2. Usulsüz Harcama ve Mali Disiplin
Spor yöneticileri, kulüp bütçesini yalnızca tüzükte ve genel kurul kararlarında belirtilen amaçlar için kullanabilir. Usulsüz harcama, bütçe ve yönetim kurulu onaylarının dışında yapılan, kulüp çıkarına aykırı veya şeffaf olmayan tüm mali işlemleri kapsar.
Örneğin;
-
Yöneticilerin kulüp bütçesini lüks seyahatler, kişisel harcamalar için kullanması,
-
Sponsorluk gelirlerinin amacı dışında harcanması,
-
Gerçeğe aykırı faturalarla gider yaratılması,
usulsüz harcama sayılır.
Bu tür fiiller, hem dernekler mevzuatı hem de vergi hukuku açısından ciddi yaptırımlar doğurur.
3. Yöneticilerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu
a. Hukuki Sorumluluk (Tazminat):
TBK m. 112 ve devamına göre, spor yöneticileri görevlerini özenle yerine getirmez ve kulübü zarara uğratırsa tazminatla sorumlu olur. Kulüp üyeleri veya yeni yönetimler, zarara yol açan yöneticilere karşı tazminat davası açabilir.
b. Cezai Sorumluluk:
-
TCK m. 155: Güveni kötüye kullanma suçuna yol açan eylemler, 1 yıldan 7 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılabilir.
-
TCK m. 158: Nitelikli dolandırıcılık hükümleri de devreye girebilir.
-
TCK m. 247: Kamu yararına çalışan dernek veya vakıf statüsündeki kulüpler için zimmet suçu gündeme gelebilir.
Yargıtay Karar Örneği:
Yargıtay kararında, spor kulübü yöneticisinin, kulübe ait sponsorluk gelirlerini kişisel hesabına aktarması güveni kötüye kullanma suçu olarak değerlendirilmiş ve mahkumiyet kararı onanmıştır.
4. Örnek Kurgusal Olay
Olay:
“Anadolu Spor Kulübü” adlı bir futbol kulübünün başkanı olan Mehmet A., 2024 yılı sezonu için toplanan 10 milyon TL sponsorluk gelirinin 2 milyon TL’sini şahsi hesabına aktarmış, kalan kısmın ise bir bölümünü sahte faturalarla gider göstererek kullanmıştır. Yönetim kurulu üyeleri bu durumu sezon sonunda fark etmiş ve Mehmet A.’ya karşı hem tazminat davası hem de savcılığa suç duyurusunda bulunmuştur.
Hukuki Değerlendirme:
-
Mehmet A.’nın kulüp parasını şahsi hesabına aktarması, TCK m. 155 uyarınca güveni kötüye kullanma suçunu oluşturur.
-
Eğer kulüp kamu yararına çalışan dernek statüsünde ise TCK m. 247 uyarınca zimmet suçu da gündeme gelebilir.
-
Kulüp, TBK m. 112 kapsamında 2 milyon TL’nin iadesini ve uğranılan maddi zararın tazminini talep edebilir.
-
Yönetim kurulu üyeleri, şahsi sorumluluk doğurmamak için Mehmet A.’ya karşı dava açarak sorumluluktan kurtulabilir.
Cezai Sonuç:
Mehmet A., hem zimmet/güveni kötüye kullanma suçundan hapis cezası hem de tazminat ödeme yükümlülüğü ile karşılaşacaktır.
5. Federasyon ve Kulüp İçi Disiplin Soruşturmaları
Kulüplerin kendi tüzüklerinde veya federasyonların disiplin talimatlarında, yöneticilerin mali sorumlulukları açıkça belirtilmiştir. Federasyon disiplin kurulları, zimmet ve usulsüz harcama tespit edildiğinde yönetici lisansını askıya alabilir veya kulüp üyeliğinden çıkarma yaptırımı uygulayabilir.
Örneğin: Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Kulüp Lisans Talimatı, kulüp yöneticilerinin mali şeffaflık ve dürüstlük ilkelerine uyması gerektiğini vurgular.
6. Zimmet ve Usulsüz Harcamayı Önleme Mekanizmaları
-
Bağımsız denetim: Kulüplerin mali tabloları bağımsız denetçiler tarafından kontrol edilmelidir.
-
Genel kurul denetimi: Kulüp üyeleri, yönetimin mali faaliyetlerini yılda en az bir kez denetlemelidir.
-
Şeffaf mali raporlama: Tüm sponsorluk, bağış ve bilet gelirleri kamuya açık raporlarla paylaşılmalıdır.
-
Elektronik harcama izleme sistemleri: Giderlerin sahte belgeyle yaratılmasını önlemek için şeffaf muhasebe yazılımları kullanılmalıdır.
-
Yönetici sorumluluk sigortası: Yönetim hatalarından doğabilecek zararların belirli bir kısmını karşılayan sigorta poliçeleri yaptırılabilir.
7. Tazminat Davalarında İspat Sorunları
Tazminat davalarında kulüp, zararı ve yöneticinin kusurunu ispatlamak zorundadır. Banka hesap hareketleri, sahte faturalar, yönetim kurulu karar defterleri ve bağımsız denetim raporları en önemli delil kaynaklarıdır. Yargıtay, özellikle kasıtlı ve sistematik zimmet fiillerinde yöneticinin ağır kusurlu olduğuna kolayca kanaat getirmektedir.
8. Uluslararası Boyut
FIFA ve UEFA gibi uluslararası spor kuruluşları da kulüplerin mali disiplinini denetler. UEFA’nın “Financial Fair Play” kuralları çerçevesinde, yöneticilerin zimmet veya usulsüz harcamalarla kulüp mali yapısını zedelemesi durumunda kulübe transfer yasağı, Avrupa kupalarından men gibi yaptırımlar uygulanabilir.
9. Kurgusal Olayın Alternatif Senaryosu
Senaryo 2: Mehmet A., kulüp yönetim kurulunun kararı olmadan teknik direktör için lüks bir yabancı araç kiralar ve 1 milyon TL ödeme yapar. Ancak kulüp bütçesinde bu harcama kalemi onaylanmamıştır.
Değerlendirme:
Bu harcama usulsüzdür ve Mehmet A.’nın tazminat sorumluluğu doğar. Kulüp, bu harcamanın geri ödenmesini talep edebilir. Ceza hukuku yönünden ise zimmet suçu oluşmaz, ancak görevi kötüye kullanma ve güveni kötüye kullanma hükümleri uygulanabilir.
Sonuç
Spor yöneticilerinin zimmet ve usulsüz harcama sorumluluğu, spor hukukunun en önemli konularından biridir. Kulüp mali yapısının korunması için yöneticilerin sorumluluk bilinciyle hareket etmesi ve şeffaf yönetim ilkelerine uyması gerekir.
Kurgusal olayda görüldüğü üzere, yöneticinin kişisel çıkarı için kulüp kaynaklarını kullanması hem cezai yaptırımlar hem de maddi tazminatlar doğurur. Kulüplerin, bağımsız denetim mekanizmaları ve disiplin kurallarıyla bu tür fiilleri önlemesi büyük önem taşır.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
