Kanada Vatandaşlığı Kazanmanın Hukuki Şartları Nelerdir?
Giriş
Kanada, göçmen dostu politikaları, ekonomik fırsatları ve sosyal refah sistemi sayesinde her yıl binlerce yabancı uyruklu kişiye kapılarını açmaktadır. Kanada’da geçici ya da kalıcı oturum hakkı elde eden birçok kişi için nihai hedef, Kanada vatandaşlığını kazanmaktır. Ancak Kanada vatandaşlığı, belirli hukuki şartların karşılanmasını zorunlu kılar.
Bu makalede, Kanada vatandaşlığı kazanmanın hukuki altyapısı, vatandaşlık yasası (Citizenship Act) hükümleri, vatandaşlık başvuru süreçleri, şartların ispatı, ret nedenleri ve itiraz hakları detaylı biçimde ele alınacaktır.
1. Kanada Vatandaşlığına Geçişin Temel Hukuki Dayanağı
Citizenship Act (R.S.C., 1985, c. C-29)
Kanada vatandaşlık hukuku, 1947 yılında kabul edilen ancak 1985 ve sonrasında çeşitli reformlarla güncellenen Citizenship Act tarafından düzenlenir. Vatandaşlık kazanımı, doğum yoluyla veya sonradan başvuru (naturalization) yoluyla mümkündür.
2. Kanada Vatandaşlığı Kazanma Yolları
A) Doğumla Vatandaşlık (Citizenship by Birth)
Kanada’da doğan her birey, ebeveynlerinin statüsüne bakılmaksızın otomatik olarak Kanada vatandaşı olur (jus soli ilkesi). Ancak bu durum, diplomatik istisnalar dışında genel kuraldır.
B) Soy Bağıyla Vatandaşlık (Citizenship by Descent)
Kanada dışında doğan çocuklar, eğer ebeveynlerinden biri Kanada vatandaşıysa vatandaşlık elde edebilir. Ancak bu hak yalnızca birinci nesil için geçerlidir. Yani ikinci nesle doğrudan geçmez.
C) Sonradan Vatandaşlık (Naturalization)
Yabancı uyruklu bireylerin Kanada vatandaşı olabilmesi için belirli sürelerle Kanada’da yaşamış ve hukuken öngörülen şartları karşılamış olması gerekir.
3. Naturalization ile Kanada Vatandaşı Olmanın Hukuki Şartları
Kanada’da kalıcı oturum (PR) sahibi olan kişiler, aşağıdaki şartları karşılayarak vatandaşlığa başvurabilirler:
1) Kalıcı Oturum Sahibi Olmak (Permanent Resident – PR)
Başvuru tarihinde kişinin hâlihazırda geçerli bir PR statüsüne sahip olması gerekir. PR statüsü askıya alınmış ya da hakkında sınır dışı kararı olanlar başvuru yapamaz.
2) Fiziki Olarak Kanada’da Bulunma Süresi
Başvuru tarihinden önceki son 5 yıl içerisinde en az 1.095 gün (3 yıl) Kanada’da fiziki olarak bulunmuş olmak gerekir. Bu süreyi ispat için pasaport kayıtları, vergi beyannameleri ve giriş-çıkış dökümleri sunulur.
Citizenship Act, s. 5(1)(c): “has been physically present in Canada for at least 1,095 days during the five years immediately before the date of application.”
3) Vergi Beyanında Bulunma
Başvuru yapılan dönemde, son 5 yıl içinde en az 3 yıl için Canada Revenue Agency (CRA) nezdinde vergi beyannamesi (tax return) verilmiş olmalıdır.
4) Dil Yeterliliği
18 ila 54 yaş arası başvuru sahiplerinin İngilizce veya Fransızca dillerinden birinde yeterlilik göstermesi gerekir. Bu, genellikle aşağıdaki belgelerle ispatlanır:
-
IELTS/CELPIP sonuçları (CLB Level 4 veya üstü)
-
Kanada’da alınan akademik belgeler (örneğin lisans diploması)
-
Dil okulu sertifikaları
5) Vatandaşlık Testi ve Görüşme
18 ila 54 yaş arası bireyler için Kanada Vatandaşlık Bilgi Testi uygulanır. Bu test Kanada’nın tarihi, siyasi sistemi, yasal düzeni ve değerlerini kapsar. Testi geçenler, ayrıca bir IRCC görevlisi ile birebir mülakata alınır.
6) Sabıka Kaydı ve Güvenlik İncelemesi
Başvuru sahibinin Kanada veya başka bir ülkede ağır suçtan hüküm giymemiş olması gerekir. Aktif bir dava, infaz veya adli sicil sorunu olan kişiler için başvuru reddedilebilir.
4. Başvuru Süreci ve Belgeler
Gerekli Belgeler:
-
IMM 0008 başvuru formu (ya da ilgili e-form)
-
PR kartı fotokopisi
-
Pasaport fotokopileri (giriş-çıkış tarihleriyle)
-
Dil yeterlilik belgeleri
-
Vergi beyannameleri (CRA tax documents)
-
2 adet biyometrik fotoğraf
-
Başvuru harcı (530 CAD vatandaşlık harcı + 100 CAD hak kazanma ücreti)
Başvuru Yolu:
-
IRCC’nin online portalı üzerinden elektronik başvuru
-
Ya da kağıt ortamında fiziksel başvuru
5. Red Nedenleri ve Hukuki İtiraz Hakkı
Ret Sebepleri:
-
Fiziki ikamet süresinin ispat edilememesi
-
Sabıka kaydı veya güvenlik sorunu
-
Sahte belge ibrazı
-
Eksik başvuru veya sahte beyan
-
Göçmenlik şartlarının ihlali (örneğin çalışma yasağına aykırı davranış)
Yargı Yolu ve İtiraz:
Ret edilen başvurular, Federal Court of Canada nezdinde Judicial Review (yargısal denetim) yoluyla incelenebilir. Bu süreçte idari işlemin usule veya esas yönünden hukuka aykırılığı ileri sürülebilir.
6. Vatandaşlık Sonrası Hak ve Yükümlülükler
Kanada vatandaşlığı kazanıldıktan sonra aşağıdaki haklara sahip olunur:
Haklar:
-
Kanada pasaportu alma
-
Oy kullanma ve seçilme hakkı
-
Kanada dışında yaşama durumunda vatandaşlığı kaybetmeme
-
Konsolosluk koruması
-
Kamu görevine atanabilme
Yükümlülükler:
-
Oy kullanma sorumluluğu
-
Kanada yasalarına riayet
-
İki vatandaşlık varsa çifte vergi yükümlülükleri oluşabilir
7. Vatandaşlık İptali (Revocation) Durumları
Kazandıktan sonra bazı durumlarda Kanada vatandaşlığı geri alınabilir. Bunlar:
-
Sahtecilik veya yanlış beyanda bulunarak vatandaşlık almak
-
Savaş suçu, insanlığa karşı suç işlemek
-
Terör örgütüyle bağlantı
-
Casusluk
İptal kararı IRCC tarafından alınır ancak birey Federal Mahkeme’ye başvurarak kararın denetimini talep edebilir.
8. Çifte Vatandaşlık ve Türkiye ile Uyum
Kanada, çifte vatandaşlığı tanır. Türk vatandaşı bir birey Kanada vatandaşlığı kazanması hâlinde, Türk vatandaşlığını kaybetmez. Ancak bazı yükümlülükler, örneğin askerlik, miras ve vergi gibi konular bakımından iki ülke hukukunun birlikte değerlendirilmesi gerekir.
Sonuç
Kanada vatandaşlığına geçiş süreci, oldukça düzenli ve hukuki zemini sağlam bir yapıdadır. Her başvuru sahibi için sürecin kişisel şartlara göre uyarlanması gerekebilir. Vatandaşlık başvurusu, eksiksiz belgeler ve doğru hukuki strateji ile yürütülmelidir.
Özellikle ikamet süresi, vergi beyanı ve sabıka kayıtları gibi hususlarda hata yapılması, başvurunun reddiyle sonuçlanabilir. Bu nedenle uzman bir göçmenlik avukatından ya da danışmandan destek almak önemlidir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
