Kanada’da Öğrenci Vizesi ile Çalışma Hakkı Hukuken Mümkün müdür?
Giriş
Kanada, uluslararası öğrenciler açısından sadece kaliteli eğitim olanaklarıyla değil, aynı zamanda öğrencilere sunduğu çalışma imkanları ile de cazip bir ülkedir. Ancak öğrencilerin Kanada’da eğitim süreleri boyunca veya sonrasında çalışma hakkına sahip olup olmadıkları ve bu hakkın hukuki sınırları, karmaşık bir mevzuat sistemine tabidir. Bu makalede, Kanada’da öğrenci vizesi (study permit) sahibi bir yabancının çalışmasının hukuken mümkün olup olmadığı, hangi koşullara bağlı olduğu ve bu hakların ihlalinin doğurabileceği sonuçlar detaylı biçimde ele alınacaktır.
I. Kanada Öğrenci Vizesinin Hukuki Niteliği
Kanada’da yabancı uyrukluların eğitim alabilmesi için genellikle Study Permit (Öğrenci İzni) adı verilen özel bir göçmenlik belgesine sahip olmaları gerekir. Bu belge:
-
Öğrencinin hangi eğitim kurumuna kayıtlı olduğunu,
-
Eğitim süresini,
-
Ülkeye giriş-çıkış izinlerini
-
Ve özellikle çalışma izinlerini belirleyen hükümleri içerir.
Kanada Göçmenlik ve Mülteci Koruma Yasası (Immigration and Refugee Protection Act – IRPA) ve Göçmenlik ve Mülteci Koruma Yönetmeliği (Immigration and Refugee Protection Regulations – IRPR), bu izinlerin içeriği ve geçerliliğini belirleyen temel yasal çerçeveyi oluşturur.
II. Öğrenci Vizesi ile Çalışma Hakkı: Temel Kriterler
A. Kampüs Dışı Çalışma Hakkı (Off-Campus Work Permit)
2023 yılı itibariyle Kanada hükümeti, belirli şartları taşıyan öğrencilerin ayrıca bir çalışma izni almaksızın kampüs dışında haftalık belirli saatlerde çalışmasına izin vermektedir. Bu imkan, şu kriterleri taşıyan uluslararası öğrenciler için geçerlidir:
-
IRCC (Immigration, Refugees and Citizenship Canada) tarafından onaylı bir eğitim kurumuna (Designated Learning Institution – DLI) kayıtlı olmak
-
Eğitim programının akademik, mesleki ya da profesyonel gelişim amacı taşıması ve en az 6 ay süreli diploma ya da sertifika programı olması
-
Study permit belgesinde “Çalışabilir” veya “Çalışma izni gerekmez” ifadesinin yer alması
Bu şartları taşıyan bir öğrenci, haftada 20 saate kadar kampüs dışında çalışabilir. Tatil dönemlerinde ise bu sınır kalkmakta ve tam zamanlı çalışmak mümkün hale gelmektedir.
B. Kampüs İçi Çalışma Hakkı (On-Campus Work)
Öğrenciler, eğitim aldıkları kurumun kampüsü içerisinde, okulun doğrudan istihdam ettiği işlerde veya kampüs dahilinde faaliyet gösteren özel işverenlerde çalışma hakkına sahiptir. Bu durumda:
-
Öğrencinin geçerli bir öğrenci izni olmalı,
-
Full-time öğrenci statüsünde olmalı,
-
DLI onaylı bir kurumda eğitim görüyor olmalıdır.
Bu tür işler için genellikle ayrıca çalışma izni alınmasına gerek yoktur.
III. Staj ve Kooperatif Eğitim Programları (Co-op Programs)
Bazı eğitim programları, öğrencilerin iş deneyimi kazanmasını zorunlu kılan staj ya da kooperatif (co-op) çalışma modüllerini içerir. Bu durumda:
-
Öğrencinin ilgili programda staj modülünün zorunlu olması,
-
IRCC’den co-op work permit alınması gerekir.
Aksi halde, staj yapılması çalışma izni ihlali sayılır ve sınır dışı edilme gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.
IV. Mezuniyet Sonrası Çalışma Hakkı: PGWP (Post-Graduation Work Permit)
Kanada hükümeti, yükseköğrenimini tamamlayan öğrencilere, PGWP adı verilen geçici bir çalışma izni vermektedir. PGWP şu koşullara bağlıdır:
-
Öğrencinin DLI onaylı bir kurumdan mezun olması
-
En az 8 ay süreli bir eğitim programını tamamlamış olması
-
Başvuru süresinin mezuniyetten itibaren 180 gün içinde yapılması
PGWP’nin süresi, tamamlanan eğitim programının süresine göre 1 ila 3 yıl arasında değişebilir. Bu izin, kalıcı oturum (PR) başvurusu öncesinde Kanada’da yasal olarak çalışmak için kullanılabilir.
V. Çalışma Hakkının Hukuki Sınırlamaları
A. Saat Sınırı İhlali
Haftalık 20 saat sınırının aşılması, Kanada Göçmenlik Kanunu’nun ihlali anlamına gelir. Bu durumda:
-
Study permit iptal edilebilir
-
Sınır dışı edilme (removal order) söz konusu olabilir
-
Gelecekteki vize ve göçmenlik başvurularında olumsuz etki doğurabilir
B. Çalışma İzni Olmadan Çalışmak
Çalışma izni gerektiren durumlarda (örneğin co-op stajı) izinsiz çalışmak da aynı şekilde ihlal sayılır. Bu durumda:
-
Öğrenci statüsü iptal edilebilir
-
Geriye dönük olarak vergi ve çalışma cezaları uygulanabilir
-
IRCC kara listesine girme riski doğar
VI. Öğrencilerin Hakları ve İşverenin Yükümlülükleri
Kanada Çalışma Hukuku kapsamında, yabancı öğrenciler:
-
Asgari ücret
-
İşçi sağlığı ve güvenliği
-
Ayrımcılığa karşı koruma
-
Fazla mesai ücreti gibi haklardan yerli işçilerle eşit biçimde faydalanır.
Bununla birlikte işverenler, öğrencilerin yasal çalışma hakkı olup olmadığını kontrol etmek ve sınırların dışına çıkmamalarını sağlamakla yükümlüdür. IRCC, işverenlere karşı da yaptırım uygulayabilmektedir.
VII. Pandemi Dönemi ve Geçici Değişiklikler
COVID-19 pandemisi döneminde Kanada, öğrencilerin haftalık 20 saat sınırı olmadan çalışmasına geçici olarak izin vermiştir. Ancak bu düzenleme 2024 yılı itibarıyla sona ermiş veya belirli sektörlerde devam etmektedir. Dolayısıyla çalışma saatleriyle ilgili en güncel bilgi IRCC tarafından yayımlanan resmi duyurularla takip edilmelidir.
Sonuç
Kanada’da öğrenci vizesi ile çalışma hukuken mümkündür, ancak bu hak çok sayıda şartla sınırlandırılmıştır. Özellikle vize belgesinde yer alan özel hükümler, öğrencinin program türü ve eğitim kurumu, bu hakkın kapsamını doğrudan etkiler. Öğrencilerin bu kurallara riayet etmemesi, sadece çalışma izninin değil, eğitim izinlerinin de kaybına neden olabilmektedir. Bu nedenle her öğrenci, göçmenlik hukuku bakımından yetkin bir danışmandan ya da avukattan destek alarak haklarını doğru biçimde değerlendirmelidir.
About Post Author
