Kanada’da İltica Başvurusu Reddedilen Kişi Hukuken Ne Yapabilir?

GİRİŞ: İltica Başvurusu Reddi Ne Anlama Gelir?

Kanada, uluslararası mülteci hukukuna sıkı sıkıya bağlı kalan ülkelerden biri olarak; zulüm, savaş, insan hakları ihlalleri gibi nedenlerle gelen bireylere iltica başvurusunda bulunma hakkı tanımaktadır. Ancak her başvuru olumlu sonuçlanmaz. Refugee Protection Division (RPD) tarafından reddedilen iltica başvuruları, kişinin sınır dışı edilmesine (deportation) giden süreci başlatabilir. Bu noktada, başvurucunun çeşitli hukuki itiraz ve başvuru yollarına başvurması mümkündür.

Bu yazıda, Kanada’da iltica başvurusu reddedilen kişilerin hukuken neler yapabileceğini, itiraz yollarını, Federal Mahkeme sürecini, yeniden başvuru imkânlarını ve sınır dışı kararlarının durdurulması için uygulanabilecek stratejileri detaylı şekilde ele alacağız.

1. RED KARARI KİM TARAFINDAN VERİLİR?

Kanada’da iltica başvuruları şu kurumlar tarafından değerlendirilir:

Immigration and Refugee Board – Refugee Protection Division (IRB – RPD):
İltica başvurularının ilk derece incelemesini yapar. Red kararını doğrudan bu kurul verir.
Canada Border Services Agency (CBSA):
Reddedilen başvurular sonucunda sınır dışı işlemlerini yürütür.

2. RED SEBEPLERİ NELERDİR?

İltica başvurusunun reddedilmesinin başlıca nedenleri şunlardır:

Başvuranın inandırıcı bir zulüm veya tehlike durumu ortaya koyamaması
Belge eksiklikleri, çelişkili ifadeler
Başvuranın güvenli üçüncü ülkeden gelmiş olması (örneğin ABD’den Kanada’ya)
Başvuranın daha önce başka bir ülkede sığınma talebinde bulunmuş olması
Ağır suçlara karışmış olması ya da ulusal güvenliği tehdit etmesi

3. RED KARARINA KARŞI HUKUKİ YOLLAR

A. Refugee Appeal Division (RAD) – Mülteci Temyiz Kurulu

RPD tarafından verilen red kararına karşı ilk itiraz yolu, aynı kurum bünyesinde yer alan RAD’a başvurmaktır.

Başvuru süresi: Kararın bildiriminden itibaren 15 gün içinde bildirim, 30 gün içinde temyiz dosyası sunulmalıdır.
RAD, yeni delil ve hukuki gerekçelerle dosyayı yeniden inceleyebilir.
Duruşmasız olarak karar verilir. Bazı durumlarda tanık veya ek beyan istenebilir.
Başvuru olumlu sonuçlanırsa, iltica statüsü verilebilir.

Ancak herkes RAD’a başvuramaz. Aşağıdaki kişiler temyiz hakkından yoksundur:

Hızlandırılmış sınır dışı kararına tabi olanlar
Güvenli üçüncü ülke statüsü kapsamındaki başvurucular
Kanada’ya girişte güvenlik riski oluşturan kişiler

B. Federal Court (FC) – Federal Mahkeme’de Yargı Denetimi

RAD’a başvuru hakkı olmayan ya da oradan da red alan kişiler, Federal Court’a Judicial Review (yargı denetimi) talebinde bulunabilir.

Süre: Ret kararının bildiriminden itibaren 15 gün (Kanada içi başvurular için)
Yargı denetimi, kararın hukuki hatalar içerip içermediğini inceler
Mahkeme yeni delil almaz, yalnızca usule ve hukuka uygunluk denetimi yapar
Hakim, kararı iptal ederse RPD dosyayı yeniden ele almak zorundadır

4. YENİDEN BAŞVURU YOLU (HUMANITARIAN AND COMPASSIONATE GROUNDS)

İltica başvurusu reddedilen kişi, bazı koşullarda insani ve merhamet gerekçelerine dayalı oturum başvurusu yapabilir.

IRPA m.25 uyarınca mümkündür
Örnek gerekçeler:
- Kanada’da uzun süre yaşamış ve topluma entegre olmuş olmak
- Kanada’da doğmuş çocuklara sahip olmak
- Sağlık sorunları nedeniyle ülkeye geri gönderilemeyecek durumda olmak
Bu başvuru bağımsız bir süreçtir ve iltica süreciyle aynı anda yürütülebilir

5. PRRA (Pre-Removal Risk Assessment) – Sınır Dışı Öncesi Risk Değerlendirmesi

Reddedilen başvuru sahipleri, Kanada’dan gönderilmeden önce son bir başvuru hakkına daha sahiptir:

CBSA tarafından sınır dışı işlemi başlamadan önce sunulur
Başvurucu, geri gönderildiği takdirde yaşamı, güvenliği veya özgürlüğü tehdit altına girecekse, sınır dışı durdurulur
PRRA başvurusu, BM Mülteciler Sözleşmesi ve İşkenceye Karşı Sözleşme gibi uluslararası metinler temelinde değerlendirilir
Acil sağlık riski, etnik/kültürel zulüm, savaş tehdidi gibi unsurlar etkili olur

6. SÜRECİ DURDURMA: STAY OF REMOVAL TALEBİ

Federal Mahkeme’de judicial review açılmışsa ve sınır dışı işlemi sürüyorsa, stay of removal başvurusu ile sınır dışı işleminin durdurulması talep edilebilir.

Geçici bir koruma sağlar
Başvuranın Kanada’da kalabilmesi için mahkeme kararı gerekir
Mahkeme aşağıdaki kriterleri değerlendirir:
- Ciddi zarar tehlikesi
- Telafisi mümkün olmayan zarar
- Başvurunun makul başarı şansı

7. YENİ DELİLLERLE YENİ BAŞVURU İMKÂNI

Red sonrası aynı konuda tekrar iltica başvurusu yapılamaz. Ancak aşağıdaki koşullar sağlanıyorsa, yeni bir başvuru kabul edilebilir:

Ülkedeki koşullar değişmişse
Kişinin statüsü veya kimliğiyle ilgili yeni gelişmeler ortaya çıkmışsa
Yeni bir zulüm tehdidi doğmuşsa
Sağlık durumu dramatik şekilde kötüleşmişse

Bu durumda başvurucu, second refugee claim hakkını kullanabilir.

8. UYGULAMADA STRATEJİK ADIMLAR

Red sonrası en kısa sürede uzman avukat desteği alınmalıdır
Mevcut deliller gözden geçirilmeli, eksikler hızla tamamlanmalıdır
Yargı denetimi süreci başlamışken sınır dışı işlemleri durdurulmalı
Kanıtların tutarlı, belgeli ve inandırıcı olması esastır

9. İLGİLİ YARGI KARARLARI

Singh v. Canada (2017)

Yargı denetimi sırasında PRRA yapılmadan deport edilen başvurucu lehine karar verildi.

Khan v. Canada (2020)

RAD kararının, yeni deliller dikkate alınmadan verilmesi Federal Court tarafından usul hatası sayıldı.

Abebe v. Canada (2022)

Kadın sünneti tehlikesi nedeniyle PRRA değerlendirmesinde sınır dışı kararı durduruldu.

10. SONUÇ: RED, HUKUKİ MÜCADELENİN SONU DEĞİLDİR

Kanada’da iltica başvurusu reddedilen kişiler için sistem birçok hukuki itiraz ve koruma mekanizması barındırmaktadır. Her red kararı, sınır dışı anlamına gelmeyebilir. Bu noktada;

Hukuki itiraz süresi kaçırılmamalı
Delil ve beyanlar güçlü hazırlanmalı
Avukat desteğiyle süreç stratejik olarak yürütülmelidir

Unutulmamalıdır ki, Kanada insan haklarını ve uluslararası mülteci koruma prensiplerini önceleyen bir ülkedir. Haklı bir başvuru her zaman hukuki zeminde değerlendirilmeye devam edecektir.

Single Blog Title