ABD’de Oturma İzni Sahiplerinin Vergi Sorumlulukları Nelerdir?
GİRİŞ
ABD, vergi rejimiyle hem vatandaşlarının hem de oturma izni (Green Card) sahiplerinin küresel gelir üzerinden vergi beyanı yapmasını zorunlu kılar. ABD’de kalıcı oturum izni elde etmek, sadece ülkede yaşama ve çalışma hakkı değil; aynı zamanda ulusal ve uluslararası vergi yükümlülükleri de getirir. Green Card sahipleri için vergi sorumlulukları oldukça kapsamlı ve detaylıdır.
Bu makalede, ABD’de oturma izni (Green Card) sahiplerinin vergi sorumlulukları, raporlama yükümlülükleri, çifte vergilendirme ve muafiyetler, beyan edilmeyen gelirlerin riskleri, ABD-Türkiye arasındaki vergi ilişkisi ve pratik uygulama sorunları ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
1. Green Card Sahipleri “Vergi Mükellefi” midir?
ABD Vergi Kanunu’na (IRS – Internal Revenue Service) göre:
-
ABD vatandaşları ve Green Card sahipleri (Permanent Resident), “U.S. tax resident” (ABD vergi mukimi) kabul edilir.
-
ABD vergi mukimi olan herkes, dünyadaki tüm gelirlerini ABD Gelir İdaresi’ne (IRS) yıllık olarak beyan etmekle yükümlüdür.
-
Green Card sahibi olup ABD dışında yaşayanlar dahi vergi beyanı yapmak zorundadır.
2. Vergi Beyanında Bulunulması Gereken Gelirler
A. ABD Kaynaklı Gelirler
-
Ücret, maaş, serbest meslek kazançları, kira gelirleri, banka faizleri, menkul kıymet gelirleri, şirket ortaklığı kazançları vb.
B. ABD Dışı (Yabancı) Gelirler
-
Türkiye’de veya başka bir ülkede elde edilen maaş, gayrimenkul kira geliri, banka faizi, hisse senedi, şirket karı gibi tüm gelirler.
C. Sermaye Kazançları ve Miraslar
-
ABD dışında elde edilen miras, bağış, hisse satışı, borsa kazançları dâhil tüm varlık artışları beyan edilir.
D. Eş ve Çocuk Gelirleri
-
ABD’de oturma izni olan aile bireylerinin de (eş, 18 yaş altı çocuk) bireysel beyan yükümlülüğü vardır.
3. Vergi Beyanı (Tax Return) Nasıl ve Ne Zaman Yapılır?
-
ABD vergi yılı genellikle 1 Ocak – 31 Aralık arasıdır.
-
Yıllık gelirler Form 1040 ile IRS’e beyan edilir.
(Bazı eyaletlerde ayrıca eyalet gelir vergisi için ayrı beyan gerekir.) -
Beyan süresi: Her yıl 15 Nisan’a kadardır (tax day).
Gerekirse “extension” (uzatma) başvurusu ile ek süre alınabilir. -
Beyan edilecek gelir, küresel gelir toplamı olup, bazı muafiyetler ve gider indirimleriyle matrah azaltılabilir.
4. Çifte Vergilendirme ve Muafiyetler
A. ABD-Türkiye Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması
-
Türkiye ile ABD arasında 1996’dan beri “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması” yürürlüktedir.
-
Aynı gelir hem Türkiye’de hem ABD’de vergilendirilirse, ABD’de ödenen vergi Türkiye’de mahsup edilir (veya tersi).
-
Yabancı gelirlerde “Foreign Earned Income Exclusion” ve “Foreign Tax Credit” gibi ABD vergi avantajları da kullanılabilir.
B. Yabancı Banka ve Finansal Hesap Raporlama (FBAR ve FATCA)
-
ABD dışındaki banka ve yatırım hesaplarında yıllık toplam bakiyesi 10.000 USD’yi aşan herkes, FBAR (FinCEN Form 114) ile hesaplarını IRS’e bildirmek zorundadır.
-
FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) kapsamında da bazı yabancı hesap ve varlıkların ayrıca Form 8938 ile raporlanması gerekir.
5. Vergi Ödeme ve Muafiyetlerin Uygulanması
-
Beyan edilen gelir üzerinden federal ve eyalet vergi oranlarında vergi tahsil edilir.
-
Yabancı ülkede ödenen vergi miktarı, ABD’de gelirden düşülebilir.
-
Vergi beyanı sırasında, kira, eğitim, sağlık, mortgage, çocuk bakımı gibi bazı harcamalar ve muafiyetler matrahtan düşülebilir.
6. Beyan Edilmeyen Gelirlerin ve İhlallerin Sonuçları
-
ABD vergi sisteminde “beyan edilmeyen gelir” (tax evasion), ağır para cezaları ve hapis dâhil ciddi yaptırımlar doğurur.
-
Bilerek yanlış beyanda bulunmak, hesap gizlemek veya yanıltıcı raporlama yapmak federal suçtur.
-
IRS, ABD dışındaki banka ve yatırım hesaplarını uluslararası anlaşmalar kapsamında takip edebilir; geçmişe dönük denetimler yapılabilir.
7. Green Card Kaybı ve Vergi Sorumluluğunun Sonlanması
-
Green Card’dan gönüllü olarak vazgeçmek (Form I-407) veya süresi bitip yenilenmezse, ABD’de vergi mükellefiyeti teknik olarak sona erer.
-
Ancak Green Card’dan vazgeçenler için “Expatriation Tax” (çıkış vergisi) gündeme gelebilir; özellikle yüksek varlıklı kişiler için ek rapor ve vergi yükümlülükleri oluşabilir.
8. Sıkça Sorulan Sorular
ABD dışında yaşıyorum, Green Card’ım var, vergi beyanı yapmalı mıyım?
Evet. ABD dışında yaşıyor olsanız bile, Green Card sahibi olduğunuz sürece tüm küresel gelirlerinizi IRS’e beyan etmek zorundasınız.
Çifte vergi ödememek için ne yapmalıyım?
Öncelikle her iki ülkenin vergi mevzuatına göre beyan yapın. ABD-Türkiye çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması hükümlerinden ve ABD’deki yabancı gelir muafiyetlerinden yararlanın.
Beyan edilmeyen gelir tespit edilirse ne olur?
IRS yüksek oranda para cezası, faiz ve bazı durumlarda hapis cezası uygulayabilir. Ayrıca Green Card’ın kaybı ve ABD’ye giriş yasağı riski oluşabilir.
Eşim ve çocuğumun ayrı gelirleri için de beyan gerekli mi?
Evet, her Green Card sahibi için ayrı bireysel beyan gereklidir.
9. Yargıtay, ABD Federal ve AİHM Kararları Bağlamında
Türkiye’de Yargıtay, ABD’deki oturum izni sahiplerinin Türkiye’deki malvarlığı, miras, boşanma ve ticari davalarında ABD’deki vergi statüsünü dikkate alır.
ABD federal mahkemeleri, küresel gelir ve offshore varlık beyanında eksiklik veya sahtecilik tespitinde ağır yaptırımlar uygular.
AİHM ise, mülkiyet ve özel hayatın korunması ile adil vergi yükümlülüğü ilkelerine vurgu yapar.
10. Sonuç ve Hukuki Değerlendirme
ABD’de oturma izni (Green Card) sahibi olmak, uluslararası düzeyde önemli hak ve avantajlar getirirken; küresel gelir beyanı, vergi ödeme ve raporlama yükümlülüğü gibi ciddi mali sorumluluklar da getirir.
-
Tüm gelirlerin ve varlıkların eksiksiz beyanı, çifte vergilendirme avantajlarının takibi ve düzenli mali danışmanlık, riskleri en aza indirir.
-
Beyan edilmeyen gelirler ve yanlış raporlamalar, ciddi cezai ve hukuki yaptırımlar doğurur.
Bu nedenle, ABD oturum izni sahiplerinin, hem ABD hem de Türkiye vergi mevzuatına hâkim uzmanlarla çalışması büyük önem taşır.
About Post Author
