Vizeye Uygunluk Açısından “Gerçek Yatırım” Nedir? Kanada ve ABD Kriterleri Arasındaki Farklar
Giriş
Yatırım yoluyla oturum veya vatandaşlık elde etme yolları, küresel göç politikalarının önemli araçlarından biridir. ABD ve Kanada gibi gelişmiş ülkeler, sermaye transferini teşvik etmek için belirli yatırım kriterlerine dayalı göçmenlik programları yürütmektedir. Ancak her iki ülkenin de “yatırım” kavramına bakışı, bu yatırımın göçmenlik açısından geçerliliği ve başvuru sürecine etkileri farklıdır.
Bu yazıda; Kanada ve ABD’de yatırım yoluyla vize veya kalıcı oturum hakkı elde edebilmek için aranan “gerçek yatırım” (bona fide investment) kriterleri detaylı olarak karşılaştırılacak, bu süreçte yapılan hatalar ve hukuki riskler değerlendirilecektir.
1. “Gerçek Yatırım” Ne Demektir?
Göçmenlik hukukunda “gerçek yatırım”, yalnızca finansal bir aktarım değil, aynı zamanda ekonomik sistem içinde etkin, şeffaf ve sürdürülebilir bir katkıyı ifade eder. Bu nedenle yatırımın meşru kaynaklardan gelmesi, belgelenebilir olması, ilgili ekonomiye katkı sağlaması ve başvuranın niyetinin sahici olması gerekir.
Her iki ülke açısından da yatırımın:
- Risk taşıması
- Spekülatif olmaması
- Pasif gelir üretme amacıyla sınırlı kalmaması
- Yasal yollarla elde edilmiş fonlara dayanması
beklenir.
Ancak ABD ve Kanada, bu kriterleri farklı programlar, farklı denetim düzeyleri ve farklı hukuki standartlar çerçevesinde değerlendirir.
2. ABD’de Yatırım Yoluyla Göçmenlik: EB-5 Programı ve Gerçek Yatırım Kriterleri
ABD’de yatırımcılara oturum hakkı tanıyan en bilinen sistem EB-5 Immigrant Investor Program’dır. Bu program kapsamında yatırımcının daimi oturum (Green Card) elde edebilmesi için aşağıdaki şartları taşıyan bir yatırım yapması gerekir:
2.1. EB-5 Temel Kriterleri
- Minimum yatırım tutarı:
- 1.050.000 USD (standart)
- 800.000 USD (TEA – hedeflenen istihdam alanı)
- İstihdam yaratma zorunluluğu:
En az 10 tam zamanlı çalışan istihdam edilmelidir. - Yatırımın “aktif” olması:
Sermaye, bir işletmeye doğrudan veya dolaylı olarak aktarılmalı ve bu işletme ekonomik aktivite göstermelidir. - Fonun yasal kaynağının belgelenmesi:
Miras, maaş, şirket kârı gibi yasal kaynaklar net biçimde açıklanmalıdır.
2.2. “Gerçek Yatırım” Açısından Denetim
ABD Göçmenlik Bürosu (USCIS), Form I-526 ve I-829 başvurularında:
- Yatırımın zamanlamasını,
- Banka hareketlerini,
- Şirketin bilançosunu ve iş planını,
- Gerçek istihdamın varlığını
yakından inceler. Sahte belgeler, pasif ortaklıklar ve garanti gelirli yatırımlar geçerli sayılmaz.
Yani ABD açısından “gerçek yatırım”, finansal risk, istihdam yaratma ve sürdürülebilirlik ile tanımlanır.
3. Kanada’da Yatırım Yoluyla Oturum: Start-Up Visa, PNP ve Gerçeklik Ölçütleri
Kanada, yatırım yoluyla göçü aktif girişimcilik katkısı üzerinden tanımlar. Doğrudan sermaye aktarımıyla oturum hakkı elde etmek mümkün değildir. Bunun yerine;
3.1. Start-Up Visa (SUV) Programı
Kanada’nın girişimci göçmenlere yönelik başlıca programı olan SUV, yatırımcıdan çok yenilikçi iş fikrine ve inkübasyon sürecine odaklanır.
- Minimum sermaye zorunluluğu yoktur.
- Girişimin, designated organization (incubator, angel investor, VC) desteği alması yeterlidir.
- “Gerçek yatırım” burada, fikrin ölçeklenebilirliği ve Kanada ekonomisine katkı potansiyeli ile tanımlanır.
- Fiziksel yatırım yerine fikri yatırım (teknoloji, yazılım, platform) da geçerli kabul edilir.
3.2. Provincial Nominee Program (PNP) – Girişimci Akışları
Bazı eyaletlerde yatırımcı göçmenler için PNP programları yürütülmektedir:
- Minimum yatırım: 150.000–600.000 CAD
- İşletmenin aktif olarak yönetilmesi şartı vardır.
- En az 1 veya 2 kişilik istihdam yaratma zorunluluğu aranır.
- İş planı, ön değerlendirme ve saha denetimi yapılır.
Burada da “gerçek yatırım”, yalnızca para yatırmak değil; riski paylaşmak, işi fiilen yürütmek ve eyalet ekonomisine katma değer sağlamak anlamına gelir.
4. ABD ve Kanada Arasındaki Farklar
| Kriter | ABD (EB-5) | Kanada (SUV / PNP) |
|---|---|---|
| Yatırım Tipi | Sermaye aktarımı + istihdam | Girişimcilik ve iş geliştirme |
| Minimum Tutar | 800.000 – 1.050.000 USD | 0 – 600.000 CAD |
| Pasif Yatırım | Kabul edilmez | Hiçbir şekilde kabul edilmez |
| Yönetim Rolü | Şart değil (bölgesel merkez aracılığıyla pasif yatırım mümkün) | Aktif iş yürütme şart |
| İstihdam Şartı | 10 kişi | 1-2 kişi (eyalete göre değişir) |
| Onay Kurumu | USCIS (federal) | IRCC + Eyalet Göç Daireleri |
| İş Planı Denetimi | Yatırım sonrası kontrol | Ön onay + denetim |
ABD, finansal katkıyı ön planda tutarken; Kanada, vizyon ve ekonomik entegrasyonu merkeze koyar.
5. En Sık Yapılan Hatalar
- ABD EB-5 kapsamında garanti getirili pasif yatırımlar yapmak
- Kanada SUV başvurularında gerçek iş planı sunmamak
- Fonu belgeleyememek veya kaynağını gizlemek
- İstihdam yaratmadan yatırımın yeterli olduğunu düşünmek
- İnkübasyon süreçlerini kağıt üzerinde gerçekleştirmek
Her iki ülke de formaliteye indirgenmiş başvuruları ciddi şekilde reddetmekte ve sahtecilik tespitinde uzun süreli göçmenlik yasakları uygulamaktadır.
6. Hukuki Tavsiyeler ve Stratejik Notlar
- Yatırımın gerçekliği için bağımsız mali denetim raporları, banka belgeleri, noter onaylı evraklar kullanılmalıdır.
- Kanada SUV için yalnızca sermaye değil, girişimci kimliği ve takım yapısı da önemlidir.
- ABD EB-5’te yatırımın risk taşıyor olması esastır; yatırımın iadesi garanti edilemez.
- Kanada PNP programlarında başvuru öncesi ön değerlendirme yapılmalı; iş modeli bölgesel ihtiyaçlara uygun hale getirilmelidir.
Sonuç
ABD ve Kanada, yatırım yoluyla göçmen kabul eden ülkeler arasında yer alsa da her ikisinin de “gerçek yatırım” anlayışı farklı dinamiklere dayanır. ABD, sermaye ve istihdam yaratan projelere finansal temelli bir çerçeveden yaklaşırken; Kanada, girişimcilik potansiyeline ve toplumsal katkıya odaklanır.
Yatırım yoluyla göçmenlik planlayan bireylerin bu farkları dikkate alarak; ülkeye, programa ve başvuru amacına göre hareket etmeleri gerekir. Profesyonel hukuki destek ve doğru stratejik planlama ile hem yatırım hem de göçmenlik süreci başarıyla yönetilebilir.
About Post Author
