Belçika’da Oturumdan Vatandaşlığa Geçiş Nasıl Gerçekleşir? Süreler, Koşullar ve Ret Sebepleri Nelerdir?

1. Giriş

Belçika’da yabancılar, ilk etapta farklı geçici veya süresiz oturum izinleriyle ülkede yasal olarak ikamet edebilirler. Ancak süreli oturum iznine sahip olup ülkede belirli süre kalanlar için bir sonraki adım, Belçika vatandaşlığına geçiştir. Bu süreç, çok sayıda yasal kriter, bürokratik belge ve bireysel başvuru prosedürü içerir. Bu makalede; vatandaşlığa başvuru süreleri, başvuru koşulları, değerlendirme kriterleri ve olası ret sebepleri detaylı biçimde ele alınmaktadır.

---

2. Hukuki Dayanak ve Türler

Belçika’da vatandaşlık rejimi iki şekilde düzenlenmiştir:

1. İyi niyetle başvurarak kazanılan vatandaşlık – Belçika yasaları ve Kraliyet Kararnameleri (Code de la Nationalité belge / Wetboek van de Belgische Nationaliteit) ile belirlenmiştir.

2. Şarta bağlı (istisnai) vatandaşlık – Devlet çıkarları, entegrasyon veya diplomatik nedenlerle verilmiş vatandaşlık.

Bu makale, yaygın olarak tüketilen ilk tür olan “ihtiyari” vatandaşlık üzerinedir.

---

3. Kimler Başvurabilir? – İkamet Süresi Şartları

Vatandaşlık için forma başvurabilmek için başvuru sahibi aşağıdaki ikamet şartlarını sağlamalıdır:

• 18 yaşından büyük olmak

• Belçika’da yasal ve kesintisiz ikamet: Genellikle 5 yıl süreyle (süresiz oturum için 3 yıl) ikamet edilmelidir

• Bu ikamet süresi, sadece geçerli süresiz oturum sahipleri için tanınabilir, yani 5 yılda en az 1 yılı süresiz oturumlu olmak zorundadır

 Örnek: 2018–2023 arasında süresiz veya geçici oturumlu şekilde toplamda beş tam yıl Belçika’da yaşamış biri başvurabilir.

---

4. Başvuru İçin Gerekli Koşullar

4.1 Geçim Güvencesi

Başvuru sırasında kamu yardımlarına bağımlılık bir dezavantajdır. Başvuranın kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için yeterli malî kaynaklara sahip olduğunun belgelenmesi gerekir. Sosyal yardım veya işsizlik maaşı başvuruyu olumsuz etkileyebilir.

4.2 Hukuki Uyumluluk

Adli sicil kaydı önemlidir. TCK’ya göre, özellikle kasıtlı suçlar, uyuşturucu ya da terör suçları varsa başvuru reddedilebilir. Küçük cezalar genellikle tolere edilebilir fakat ciddi suçlar ciddi ret sebebidir.

4.3 Dil Yeterliliği

Fransızca, Felemenkçe veya Almanca gibi ulusal dillerden birinde en az B1 seviyesi dil bilgisi istenir. Bu, günlük iletişim ve entegrasyon yeterliliğini kanıtlamak içindir. Dil testi sonuçları veya sertifikaları sunulmalıdır.

4.4 Entegrasyon Kanıtı

Başvuru sahibi şu hususlardan en az birine sahip olmalıdır:

• Belçika eğitim sisteminde diploma sahibi olmak

• Entegrasyon sözleşmesi imzalamış ve ekonomik/politik entegrasyonda ilerlemiş olmak

• İstihdam veya mesleki faaliyet göstermek (tam zamanlı veya kayıtlı serbest meslek)

4.5 Vatandaşlık Sınavı

Belçika, vatandaşlık sınavı istemez ancak entegrasyon düzeyine ilişkin kanıt sunulmalıdır. Bu, iş, eğitim veya resmi belgelerle kanıtlanır.

---

5. Başvuru Süreci ve Usul

1. Başvuru Formu & Belgeler
   Belediye (commune/gemeente) ya da Bölge Mahkemesi’ne 10 sayfalık başvuru formu, oturum kartı, dil sertifikası, gelir beyanı, sabıka kaydı, entegrasyon belgeleri teslim edilir.

2. Başvuru ve Ücret
   Başvuru ücreti genellikle 250–350 EUR civarındadır. Başvuru sırasında makbuz alınır.

3. İlk İnceleme: Belediye
   Belçika vatandaşlığı için başvurular yerel belediyede incelenir; resmi belgelerin doğruluğu teyit edilir.

4. Bölge Mahkemesi Kararı
   Uygun bulunan başvurular, Bölge Mahkemesi’ne iletilir. Mahkeme, belgeleri titizlikle inceler, gerekirse görüşme talep eder. Karar; çifte vatandaşlık yasağı değerlendirilerek verilir.

5. Vatandaşlık Kararı
   Mahkeme olumlu karar aldığında başvuru sahibi vatandaşlık belgesini alır ve resmi yemin töreniyle vatandaşlık kazanılır.

6. Ret ve İtiraz Hakkı
   Reddedilen başvurular, ret kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde idare mahkemesine veya Bölge Mahkemesi’ne itiraz edilebilir.

---

6. Ret Nedenleri ve İtiraz Hakkı

6.1 Ortak Ret Sebepleri:

• İkamet süresinin yetmemesi

• Dil yeterliliğinin eksik olması

• Kamu yardımına bağımlı olmak

• Sabıka kaydında ciddi suç bulunması

• Belgelerde eksiklik veya sahtecilik

6.2 İtiraz Prosedürü

Kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde başvuru sahibi, ret kararının hukuka aykırı olduğunu düşündüğü gerekçeleriyle mahkemeye müracaat edebilir. Mahkeme süreci, birkaç ay ila bir yıl sürebilir. Başvurunun değerlendirilmesi sırasında başvuru sahibi ülkede kalmaya devam edebilir.

---

7. Çifte Vatandaşlık ve İstisnalar

Belçika, çifte vatandaşlığa geniş şekilde izin vermektedir. Türk, Surinam ve Kuzey Afrika gibi ülkeler ile yapılan anlaşmalar sayesinde insanlar orijinal vatandaşlıklarını koruyarak Belçika vatandaşlığına geçebilir. Bazı durumlarda Belçika, gerekli gördüğü diplomatik durumlarda da istisnai vatandaşlık verebilir.

---

8. Özel Durumlar ve Hızlandırılmış Süreçler

8.1 Süresiz Oturum Sahipleri

Süresiz oturum izni olanlar, kesintisiz 3 yıllık ikamet ile vatandaşlık başvurusu yapabilir. Diğer şartlar eksiksiz kalır.

8.2 Yüksek Nitelikli Göçmenler

Yüksek eğitimli ve Belçika’nın ekonomik çıkarına katkı yapan kişiler daha hızlı, esnek değerlendirmeye tabi olabilir.

8.3 Avrupa Birliği Vatandaşları

AB vatandaşı olmayan eşlere, Belçika’da evli oldukları partner sayesinde 3 veya 5 yıl sonunda vatandaşlık başvurusu yapma imkânı sunulabilir.

---

9. Süreçte Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Tutarlı belge takibi

• Aldığınız destek (hukuk danışmanları, tercüman)

• Belçika dil sınavlarına önceden hazırlanma

• Mali durumunuzu belgeyle destekleme

• Sabıka kaydı temizliği

• Belçika’ya entegrasyonunuzu net şekilde kanıtlama

---

10. Sonuç

Belçika vatandaşlığına geçiş, hem yasal olarak öngörülen net kriterlere hem de bireyin entegre olma iradesine dayanır. 5‑yıl ikamet, mali yeterlilik, entegrasyon ve sabıka kontrolü gibi başlıca şartlar yerine getirildiğinde başarılı bir başvuru mümkün olur. Reddedilme durumunda bireylerin itiraz haklarını etkin kullanmaları ve hukuki destek almaları önemlidir.