Gümrük Kaçakçılığı Suçlarında Suç Eşyasına ve Araca El Koyma – Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi

Giriş

Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na (5607 s.K.) göre işlenen suçlar, yalnızca failin cezalandırılmasıyla sınırlı değildir. Bu suçlara konu olan eşyaların ve taşıma araçlarının da müsadere edilerek (el konularak) kamuya geçirilmesi mümkündür. Özellikle ticari eşya taşıyan araçlara uygulanan müsadere kararları, hem müvekkil açısından ağır ekonomik kayıplara neden olmakta hem de savunma stratejilerinin en kritik noktalarından birini oluşturmaktadır.

Bu yazıda, suç eşyasının ve suçta kullanılan araçların müsaderesi konusundaki temel yasal çerçeve, Yargıtay uygulaması ve savunma yolları detaylı biçimde incelenecektir.

---

1. Yasal Dayanaklar

📘 1.1. 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu

Madde 3/10:
“Kaçak eşya ile ilgili olarak, Türk Ceza Kanunu’nun müsadereye ilişkin hükümleri uygulanır.”

📘 1.2. Türk Ceza Kanunu

TCK m.54 – Eşya Müsaderesi:
Suçta kullanılan, suçun işlenmesine tahsis edilen veya suçtan elde edilen eşyaların zoralımı mümkündür.

TCK m.55 – Kazanç Müsaderesi:
Suçla elde edilen ekonomik kazançlara da devlet tarafından el konulabilir.

---

2. Suç Eşyasının Müsaderesi

🔹 2.1. Eşya Nedir?

Gümrük kaçakçılığı suçlarında suç eşyası; yurda yasa dışı sokulan mal, altın, elektronik cihaz, tekstil ürünü, akaryakıt, sigara, içki vb. olabilir.

🔹 2.2. Müsadere Koşulları

Aşağıdaki durumlar oluştuğunda eşyanın müsaderesi mümkündür:

• Suçun konusunu oluşturması (örn. kaçak telefon)
• Suçun işlenmesinde kullanılması (örn. özel kutular, gizli bölmeler)
• Suçtan elde edilmesi (örn. yasa dışı kazançla alınan eşya)

Ancak TCK m.54/4 uyarınca eşya, suçtan zarar gören üçüncü kişiye aitse, müsadere edilemez. Yani iyi niyetli 3. kişi koruma altındadır.

🔹 2.3. El Koyma ve Müsadere Farkı

• El koyma: Yargılama süresince geçici olarak eşyaya kolluk/gümrük tarafından el konulmasıdır.
• Müsadere: Mahkeme kararıyla eşyanın kesin olarak kamuya geçirilmesidir.

---

3. Aracın Müsaderesi

🔸 3.1. Taşıma Aracı Ne Zaman Müsadere Edilir?

5607 sayılı Kanun’un 16. maddesi özel olarak araca el koyma ve mülkiyetin kamuya geçirilmesini düzenler.

Madde 16:
“Kaçakçılık suçunda kullanılan veya bu suçun işlenmesine tahsis edilen taşıma aracının müsaderesine karar verilir.”

Ancak şu istisnalar uygulanır:

• Araç sahibi suçtan habersizse ve rızası dışında kullanılmışsa,
• Araç kiralık ya da taşımacı firmaya ait ise ve firma tedbiri almışsa,
• Suçun işlenmesine araç sahibi fiilen iştirak etmemişse,

→ Bu durumda aracın müsaderesi mümkün değildir.

🔸 3.2. Yargıtay Uygulaması

Yargıtay 7. CD, 2021/2345 E. – 2022/3986 K.:

“…taşıma aracının ruhsat sahibinin, olaydan haberdar olmadığı, sanığın aracı tek başına kullandığı, suçun işlenmesine rıza göstermediği anlaşılmakla, araç hakkında müsadere kararı verilemez…”

Yargıtay, aracın müsaderesinde kusur ve kast ilişkisini özellikle irdelemektedir.

---

4. Savunma Stratejileri: Müsadereye Karşı Neler Yapılabilir?

Tarafınıza açılan kaçakçılık davasında eşyanız veya aracınızın müsaderesi isteniyorsa aşağıdaki stratejiler savunma açısından kritik önemdedir:

✅ 4.1. Malın Size Ait Olmadığını Belgelemek

• Ticari eşya başka firmaya aitse, fatura ve irsaliye ile beyan edilmelidir.
• Araç kiralıksa, kira sözleşmesi sunulmalıdır.
• Aracın başkasına teslim edildiği ve kontrolün sizde olmadığı kanıtlanmalıdır.

✅ 4.2. Suçun Bilginiz Dışında İşlendiğini Göstermek

• Araçta yakalanan malzeme size ait değilse veya habersizseniz, bu durum açıkça savunulmalıdır.
• Özellikle yurtdışından gelen tırlar için: “Emanet eşya yüklenmiş olabilir” savunusu yaygındır.

✅ 4.3. Eşyanın Suç Unsuru Olmadığını İleri Sürmek

• Ticari belgeler (fatura, menşe şahadetnamesi, beyanname) ibraz edilerek eşyanın usulüne uygun şekilde ithal edilmek üzere getirildiği savunulabilir.

✅ 4.4. Tazminat ve İade Süreci

Eğer eşyaya el konulmuş ancak dava sonunda beraat edilmişse, eşyanın iadesi mümkündür. Geri iade edilmezse, haksız işlem nedeniyle tazminat davası gündeme gelebilir.

---

5. Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar

• Mahkemeler, otomatik olarak araçlara müsadere kararı verebilmekte, detaylı kusur incelemesi yapılmamaktadır.
• Gümrük idaresi tarafından yapılan el koyma işlemleri usul hatası barındırabilir (arama kararı olmadan işlem yapılması vb.).
• Malın kıymetiyle müsadere kararı ölçüsüz olabilir – bu durumda ölçülülük ilkesine dayanılarak iptal istenebilir.
• 3. kişilerin iade talepleri çoğu zaman davanın dışında kaldığı için geç gündeme gelir – bu nedenle derhal müdahil olunmalıdır.

---

Sonuç

Gümrük kaçakçılığı davalarında eşya ve araç müsaderesi, yalnızca ceza değil, ciddi malvarlığı kayıplarına neden olan bir yaptırımdır. Bu nedenle savunma sadece fiilin suç olup olmadığı değil, eşya ve aracın müsadereye konu edilip edilemeyeceği yönünden de çok yönlü yapılmalıdır.

Gümrük mevzuatına ve ceza hukuku ilkelerine uygun, belgeli ve zamanında yapılan başvurular, el koyma ve müsadere kararlarının iptali ile sonuçlanabilir. Bu süreçte uzman bir avukatla çalışmak, gerek birey gerekse şirketler açısından telafisi güç mağduriyetlerin önüne geçilmesini sağlar.

Detaylı Bilgi ve Hukuki Destek İçin

Bu alanda profesyonel hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti almak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, detaylı bilgi ve randevu talepleri için bizlere iletişim sayfamız üzerinden ulaşabilirler.