İthalat veya İhracatta Yapılan Hatalar Suç Sayılır mı?- İstanbul Avukat

Giriş

Uluslararası ticaretin yoğunlaştığı çağımızda, ithalat ve ihracat işlemleri birçok kişi ve şirketin ticari faaliyetlerinin temelini oluşturmaktadır. Ancak bu işlemler, sadece ticari yönüyle değil, aynı zamanda gümrük hukuku, ceza hukuku ve vergi hukuku boyutuyla da yüksek dikkat gerektiren süreçlerdir. Bu kapsamda sıklıkla karşılaşılan soru şudur:
“İthalat veya ihracatta yapılan bir hata, suç teşkil eder mi?”

Bu yazıda, ithalat ve ihracat işlemlerinde yapılan beyan hataları, belge eksiklikleri veya teknik yanlışlıkların hangi durumlarda idari yaptırımla, hangi durumlarda ise cezai yaptırımla karşılandığı; suç sayılabilecek eylemler, gümrük kaçakçılığı sınırı, Yargıtay kararları, etkin pişmanlık halleri ve gümrük mevzuatına uygun savunma yolları detaylı bir şekilde incelenecektir.

---

1. İthalat ve İhracat İşlemlerinin Hukuki Niteliği

a) Gümrük Kanunu ve İlgili Mevzuat

Türkiye’de ithalat ve ihracat işlemleri, başta 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve ilgili uluslararası sözleşmeler çerçevesinde yürütülür.

b) Beyan Usulü

Gümrük işlemleri sırasında eşyanın:

• GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu)

• Menşe

• Kıymet

• Cinsi

• Miktarı
  doğru beyan edilmelidir. Beyan esas alınarak gümrük vergileri hesaplanır ve malın çıkış/giriş izni verilir.

---

2. Hatalı Beyan Suç Teşkil Eder mi?

Bu sorunun cevabı, yapılan hatanın kasıtlı mı yoksa sehven mi yapıldığına bağlıdır. Türk hukukunda cezai sorumluluk, yalnızca kast veya taksirle işlenen fiillerde söz konusudur.

a) Sehven Yapılan Hatalar (İdari Yaptırım)

Örneğin:

• Yazım hatası

• Belge tarihinin eksik girilmesi

• GTIP kodunun yanlış girilmesi (kasten değilse)
  gibi durumlar idari nitelikte değerlendirilir. Ceza soruşturması açılmaz. Gümrük idaresi tarafından vergi farkı ve idari para cezası uygulanabilir.

b) Kasten Yapılan Hatalar (Cezai Yaptırım)

Eğer ithalatçı veya ihracatçı:

• Vergi kaybına neden olacak şekilde bilerek yanlış beyan yaparsa

• Sahte fatura, menşe belgesi veya navlun belgesi düzenlerse

• Gerçekte olmayan bir ihracatı varmış gibi gösterirse

bu durumda kaçakçılık suçu oluşur ve kişi ceza mahkemesinde yargılanır.

---

3. Kaçakçılık Suçu ile Ticari Hata Arasındaki Fark

a) Kaçakçılık Suçu (5607 sayılı Kanun)

Madde 3’e göre:

“Eşyanın gümrük mevzuatına aykırı olarak ithal veya ihraç edilmesi, sahte veya yanıltıcı belge kullanılması kaçakçılık suçudur.”

Ceza: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.

b) Ticari Hata / Teknik Hata

Bu tür eylemler:

• Yanlış sınıflandırma,

• Yetersiz bilgiye dayalı beyan,

• Müşavir hatası gibi durumlar olabilir.
  Kast unsuru olmadığı sürece, suç teşkil etmez.

---

4. Uygulamada Sık Yapılan Hatalar

---

5. Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi

5607 sayılı Kanun’un 5. maddesine göre:

• Soruşturma başlamadan ya da başlamış olsa dahi kamu davası açılmadan önce

• Gümrük vergileri ve kamu zararları ödenirse

• Suça konu eşya iade edilirse

ceza verilmez veya cezada önemli oranda indirim yapılır.

---

6. Savunma Stratejileri ve İtiraz Yolları

a) Kastın Yokluğunun İspatı

• E-posta yazışmaları

• Tedarikçi belgeleri

• Müşavir yönlendirmeleri

b) Etkin Pişmanlık Başvurusu

• Vergi farkı ve gecikme zamları ödenirse savcılığa dilekçe ile başvurulabilir.

c) Uzman Bilirkişi Raporu

• GTIP, kıymet ve menşe belirlemesi için teknik rapor sunulabilir.

d) İdari Başvuru ve Dava

• Vergi dairesi ve gümrük idaresi işlemlerine karşı 15 gün içinde üst makama başvuru

• 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası

---

7. Gümrük Avukatının Rolü

İthalat/ihracat kaynaklı suçlamalarda:

• Hukuki ve teknik savunma hazırlanması

• Belgelerin analizi

• Kast unsuru bulunmadığının ispatı

• Etkin pişmanlık sürecinin yönetilmesi

• Mahkeme savunmaları ve istinaf/temyiz başvuruları
  gibi aşamalarda uzman avukat desteği, ceza almadan sürecin kapatılmasını sağlar.

---

Sonuç

İthalat veya ihracat işlemleri sırasında yapılan her hata suç sayılmaz. Ancak hatanın içeriği, kapsamı ve en önemlisi kast unsuru, olayın idari mi yoksa cezai mi değerlendirileceğini belirler. Bu nedenle süreci dikkatli yönetmek, özellikle şirket temsilcileri açısından kişisel ceza sorumluluğunun doğmaması için kritik önemdedir.

Bilinçli hareket etmek, belgeleri dikkatli düzenlemek ve gerektiğinde hukuki danışmanlık almak, hem ticari güvenliği hem de ceza hukuku bakımından korunmayı sağlar.