Bilirkişi Tespiti ile Lisanssız Yazılım Delillendirme Süreci Nasıl İşler?- İstanbul Avukat

GİRİŞ

Lisanssız yazılım kullanımı, hem bireyler hem de özellikle işletmeler açısından ciddi cezai ve hukuki yaptırımlara neden olabilecek bir eylemdir. Ancak bu tür ihlallerin ispatı, sıradan bir iddiadan öteye geçmek zorundadır. Çünkü Türk Ceza Hukuku ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereği, ceza ve tazminat sorumluluğu doğuracak fiillerin somut ve teknik delillerle desteklenmesi gerekir. Bu nedenle bilirkişi tespiti ve raporlaması, lisanssız yazılım dosyalarının ispatı açısından belirleyici rol oynamaktadır.

Bu makalede, lisanssız yazılım kullanımıyla ilgili iddiaların nasıl delillendirildiği, bilirkişi tespitinin nasıl yapıldığı, mahkeme öncesi ve sonrası süreçlerin nasıl işlediği ve bu süreçte tarafların dikkat etmesi gereken hususlar detaylı biçimde ele alınacaktır.

---

I. LİSANSSIZ YAZILIMIN HUKUKİ NİTELİĞİ

✔️ 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)

FSEK m.2’ye göre bilgisayar programları birer “ilim ve edebiyat eseri” olarak kabul edilir.
FSEK m.71 gereğince eser sahibinin izni olmadan eseri işleyen, çoğaltan veya kamuya ileten kişiler hakkında:

• 2 yıldan 4 yıla kadar hapis,

• Adli para cezası,

• Maddi tazminat (FSEK m.68 – 3 kat lisans bedeli) uygulanabilir.

Bu yaptırımların uygulanabilmesi için, ilgili yazılımın lisanssız kullanıldığının teknik olarak tespit edilmesi gerekir. İşte bu noktada devreye bilirkişi raporu girer.

---

II. TESPİT SÜRECİNİN HUKUKİ BAŞLANGICI

Lisanssız yazılım kullanımının tespiti için genellikle şu yollar izlenir:

1. İhbar veya Şikayet

• Yazılımın sahibi firma (ör. Microsoft, Adobe, Dassault Systems),

• Rakip firmalar,

• Eski çalışanlar veya tüketiciler tarafından yapılan şikâyetler süreci başlatır.

2. Cumhuriyet Başsavcılığına Suç Duyurusu

Yazılım hakkı sahibi ya da vekili, ilgili savcılığa suç duyurusunda bulunur ve delil tespiti talep eder.

3. Sulh Ceza Hakimliği’ne Başvuru (Değişik İş Dosyası)

Savcılık, lisanssız yazılım şüphesi olan işyeri hakkında arama, el koyma ve bilirkişi incelemesi için Sulh Ceza Hakimliği’nden karar alır.

---

III. BİLİRKİŞİ TESPİTİ NASIL YAPILIR?

1. Mahkeme Kararı Doğrultusunda Yerinde İnceleme

• Polis ve bilirkişi heyeti işyerine gider.

• Arama ve el koyma işlemleri yapılır.

• Bilgisayarlar, dijital medyalar ve lisans belgeleri kontrol edilir.

2. Teknik Raporlama Süreci

Bilirkişi tarafından aşağıdaki veriler incelenir:

• Bilgisayarda yüklü yazılımların listesi

• Yazılımların sürüm numaraları

• Lisans doğrulama kayıtları

• Kullanılan crack veya keygen dosyalarının tespiti

• Kullanıcı ve yükleme geçmişi

3. Görsel ve Dijital Delil Toplama

• Ekran görüntüsü alınır

• Program klasörleri ve sistem bilgisi belgelenir

• El koyulan dijital materyaller numaralandırılarak tutanak altına alınır

---

IV. BİLİRKİŞİ RAPORU İLE DELİLLENDİRME

Bilirkişi raporu şu unsurları içermelidir:

• Hangi yazılımın lisanssız kullanıldığı,

• Ne zamandır sistemde bulunduğu,

• Kullanım şekli (bireysel mi ticari mi),

• Yazılımın piyasa bedeli,

• Kullanımın yaygınlığı ve tekrarı.

Bu rapor mahkeme öncesi delil niteliği taşıyabileceği gibi, ceza davası sırasında esas inceleme raporu olarak da değerlendirilebilir.

---

V. BİLİRKİŞİ RAPORU SONRASI SÜREÇ

1. Cumhuriyet Savcılığı Kararı

Bilirkişi raporunu alan savcılık:

• Soruşturmayı takipsizlikle sonuçlandırabilir,

• Veya kamu davası açar.

2. Ceza Yargılaması

Ceza mahkemesinde sanık olarak yargılanabilecek kişiler:

• Şirket yetkilileri (müdür, ortak),

• Yazılımı yükleyen personel,

• Bilgi işlem sorumlusu olabilir.

3. Hukuk Yargılaması – Tazminat Davası

Yazılım sahibi ayrıca FSEK m.68 kapsamında lisans bedelinin 3 katı oranında tazminat davası açabilir. Bilirkişi raporu bu davada da temel dayanak olur.

---

VI. YARGITAY UYGULAMALARINA GÖRE BİLİRKİŞİ RAPORUNUN ÖNEMİ

🔹 Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2022/7705 K.

Tekla Structures yazılımının lisanssız kullanımı, bilirkişi raporuyla detaylı biçimde tespit edilmiştir. Yargıtay, bilirkişi raporunun teknik yeterliliğine özel atıf yaparak davalı şirket yöneticilerinin 91.225 TL tazminatla sorumlu tutulmasına karar vermiştir.

---

VII. SAVUNMA TARAFININ HAKLARI VE STRATEJİLERİ

1. Raporun Teknik Yetersizliğini İleri Sürme

• Rapor, net değilse veya standartlara aykırı hazırlanmışsa itiraz edilebilir.

• Alternatif bilirkişi atanması talep edilebilir.

2. Müterafik Kusur Savunması

• Yazılımın sahibinin koruma sistemlerinin zayıf olduğu,

• Programın kamuya açık sitelerde erişilebilir olduğu,

• Crack dosyalarının dışarıdan bilinmeden yüklenmiş olabileceği gibi savunmalar öne sürülebilir.

3. Lisans Belgelerinin Sonradan Sunulması

• İlgili yazılımın lisanslandığına dair belge, fatura veya sözleşme bulunuyorsa dosyaya sunulmalıdır.

---

VIII. İŞLETMELER İÇİN ÖNERİLER

• Yazılım envanteri oluşturun

• BT çalışanlarını lisans hukuku hakkında eğitin

• Lisans belgelerini arşivleyin

• Denetimlerde iletişim planı oluşturun

• Gerekirse yazılım denetimi öncesi bir avukattan danışmanlık alın

---

SONUÇ

Bilirkişi tespiti, lisanssız yazılım kullanımında hukuki sürecin en kritik aşamasıdır. Hem ceza hem de hukuk yargılamalarında bilirkişi raporu delil niteliği taşır. Bu nedenle raporun hazırlanma biçimi, teknik doğruluğu ve kapsamı büyük önem arz eder.

Tespitin ardından işyerinin yöneticileri, teknik personeli ve şirket tüzel kişiliği doğrudan cezai ve mali sorumluluk altına girebilir. Yargıtay kararları, yazılım telif hakkı ihlallerinde bilirkişi raporuna verilen önemi açıkça ortaya koymaktadır.

Bu nedenle işverenlerin proaktif davranarak yazılım envanteri tutmaları, lisanslarını belgelemeleri ve gerektiğinde hukuki destek almaları, ileride karşılaşılabilecek ciddi yaptırımları önleyecektir.