İnternet Üzerinden İşlenen Dolandırıcılık Suçları ve Cezası
1. Giriş
Günümüzde dijitalleşmenin hayatın her alanına sirayet etmesiyle birlikte, suçların da yöntem ve araçları değişmiştir. Özellikle dolandırıcılık suçu, internetin sağladığı teknik olanaklardan yararlanılarak daha sofistike hale gelmiş; mağdur kitlesi genişlemiş, delillendirme teknikleşmiş ve yargılama süreçleri karmaşıklaşmıştır. Bu bağlamda, internet üzerinden işlenen dolandırıcılık suçları, ceza hukukunun en güncel tartışma alanlarından birini oluşturmaktadır.
Bu çalışmada, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında düzenlenen dolandırıcılık suçunun bilişim sistemleri aracılığıyla işlenmesi hâli, suçun unsurları, cezai sonuçları, Yargıtay uygulamaları ve uygulamadaki sorunlar sistematik olarak ele alınacaktır.
2. Dolandırıcılık Suçunun Genel Tanımı (TCK m.157)
2.1. Tanım
TCK m.157’ye göre dolandırıcılık suçu:
“Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak kendisine veya bir başkasına yarar sağlamaktır.”
2.2. Suçun Unsurları
-
Fail: Herkes olabilir.
-
Mağdur: Genellikle kandırılan kişidir; bazen üçüncü kişi zarar görebilir.
-
Fiil: Hileli davranış
-
Sonuç: Zarar + yarar
-
Kast: Genel kastla işlenebilir, ancak özel saikle hile yapılmalıdır.
3. Nitelikli Dolandırıcılık Suçu (TCK m.158)
TCK m.158/1-f bendine göre:
“Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle” dolandırıcılık işlenirse, nitelikli dolandırıcılık suçu oluşur.
Bu durumda ceza:
-
4 yıldan 10 yıla kadar hapis,
-
5.000 güne kadar adli para cezasıdır.
4. İnternet Yoluyla Dolandırıcılığın Yöntemleri
4.1. Phishing (Oltalama)
-
Sahte banka siteleri, e-postalar veya SMS’lerle kişisel veri ve şifrelerin ele geçirilmesi.
4.2. Sahte E-Ticaret Siteleri
-
Gerçek şirket izlenimi vererek satış yapılmadan para tahsilatı.
4.3. Kimlik Taklidi (Spoofing)
-
Gerçek bir kamu kurumu, bankacı veya avukat gibi davranarak güven kazanma ve para talebi.
4.4. Sosyal Medya Üzerinden Dolandırıcılık
-
“Yatırım vaadi”, “çekiliş” ya da “hediye gönderimi” gibi yalanlarla para koparma.
4.5. Kripto Para Dolandırıcılığı
-
Yüksek kazanç vaatleriyle sahte platformlara yönlendirme.
5. Ceza Sorumluluğunun Değerlendirilmesi
5.1. Fail ve Mağdur Profili
-
Fail çoğunlukla teknik bilgisi olan, iz bırakmamak için VPN, TOR gibi sistemler kullanan kişidir.
-
Mağdur, kolay güvenen, çoğunlukla teknolojiye aşina olmayan bireylerdir.
5.2. Suçun İşleniş Şekli Nedeniyle Öne Çıkan Unsurlar
-
Süreklilik arz eden eylem varsa zincirleme suç gündeme gelebilir.
-
Failin farklı mağdurlara aynı yöntemle ulaşması örgütlü suç şüphesini doğurabilir.
-
İşlenen fiiller TCK m.244 (bilişim sistemine girme), m.245 (banka veya kredi kartı dolandırıcılığı) gibi diğer suç tipleriyle de kesişebilir.
6. Yargıtay Kararları
Sosyal Medya İnstagram ve Whatsapp Üzerinden İnternet Dolandırıcılığı Suçu
Sanığın instagram adlı sosyal paylasım sitesinde verdiği ayakkabı satış ilanını gören katılanın sanık ile instagram ve whatsapp aracılığı ile irtibata geçerek alım satım konusunda anlaştıkları, ardından 260 TL paranın sanık tarafından çekildiği, sonrasında sanığın orjinal ürün göndermediği gibi ürünü iade de almadığı ve bu şekilde dolandırıcılık suçunu işlediği iddia ve kabul edilmesi karşısında, sanığın eyleminin 5237 sayılı TCK’nın 158/1-f maddesi gereği “bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık” suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delillerin takdirinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi gerektiği gözetilmeden yargılamaya devamla yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 15CD Esas : 2019/2148, Karar : 2019/4914).
7. Suçun Teşebbüs, İştirak ve Örgüt Boyutu
-
Teşebbüs: Mağdur kandırılsa da henüz ödeme yapılmadıysa, teşebbüs hükümleri uygulanabilir.
-
İştirak: Sahte site hazırlayan, para toplayan ve yönlendirme yapan farklı kişiler varsa, iştirak hükümleri uygulanır.
-
Suç örgütü: Sistematik şekilde ve sürekli bu eylemi yapan grup varsa TCK m.220 kapsamında suç örgütü oluşabilir.
8. Uygulamadaki Sorunlar
8.1. Delil Elde Etme Güçlüğü
-
Faillerin IP gizleme teknikleri, yurt dışı sunucular, kripto para cüzdanları kullanmaları tespiti zorlaştırmaktadır.
8.2. Mağdur Sayısının Artması ve Ceza Adaleti
-
Her bir mağdur için ayrı dava açılması yerine tek dosyada toplanması gerekirken yargılamalar dağınık yürütülmektedir.
8.3. Etkin Pişmanlık ve Cezanın Azaltılması
-
Fail, suçun ortaya çıkmasından önce zararı karşılarsa cezada indirim yapılabilmektedir (TCK m.168).
9. Koruyucu Önlemler ve Hukuki Öneriler
-
CMK m.134 kapsamında dijital cihazlara el koyma işlemi uzman kişilerle yapılmalı.
-
Sosyal medya platformlarının suçla mücadelede daha aktif rol oynaması yasal zorunluluğa bağlanmalı.
-
TCK m.158’de açıkça “kripto varlık” gibi yeni kavramlar tanımlanmalı.
-
Uzmanlaşmış bilişim ceza mahkemeleri kurulmalıdır.
-
Mağdurlar için hızlı hukuki destek hatları ve dijital okuryazarlık kampanyaları yaygınlaştırılmalıdır.
10. Sonuç ve Değerlendirme
İnternet üzerinden işlenen dolandırıcılık suçları, bireylerin ekonomik haklarını gasp etmekle kalmayıp, aynı zamanda bilişim güvenliğini ve kamu düzenini de tehdit eden bir niteliğe sahiptir. TCK m.158 ile bu suç tipi nitelikli hâl olarak düzenlenmiş, ağırlaştırılmış cezai yaptırımlar öngörülmüştür. Ancak teknolojik gelişmelere bağlı olarak suçun şekli değiştiğinden, mevzuatın da sürekli güncellenmesi, uygulayıcıların teknik kapasitesinin artırılması, ceza adaletinin mağdurlar lehine etkin kılınması elzemdir.
Yargı kararları, suçun bilişim vasıtasıyla işlenmesi hâlinde failin niyetini, yöntemi ve mağdura etkisini göz önünde bulundurarak nitelikli suç uygulamasına yönelmektedir. Ancak bu alandaki çok aktörlü yapılar nedeniyle delillendirme ve cezalandırma süreçlerinde hâlâ önemli zorluklar yaşanmaktadır.
Dolayısıyla, hem bireylerin hem devletin bu suçlara karşı farkındalık düzeyini artırması, önleyici hukuk politikaları kadar etkin yargılama teknikleri ile desteklenmelidir.
About Post Author
