İhaleye Fesat Karıştırma Suçu (TCK m.235)

1. Giriş

İhale süreçleri, kamu kaynaklarının şeffaf, adil ve rekabetçi bir biçimde kullanılmasının güvencesidir. Ancak bu süreçlerin şeffaflığının ve dürüstlüğünün bozulması, yalnızca ekonomik zarar doğurmaz; aynı zamanda hukuk devleti ilkesini de zedeler. Bu nedenle Türk Ceza Kanunu, kamu ihalelerinde gerçekleştirilen hukuka aykırı müdahaleleri “ihaleye fesat karıştırma” suçu kapsamında düzenlemiştir (TCK m.235).

Bu makalede, söz konusu suçun yasal dayanağı, unsurları, nitelikli halleri, uygulamada karşılaşılan zorluklar ve Yargıtay içtihatları ele alınarak kapsamlı bir hukuki değerlendirme yapılacaktır.

---

2. TCK m.235 – Mevzuat Hükmü

TCK m.235/1

“Bir kamu kurum veya kuruluşunun ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun yaptığı ihaleye katılacak olanlar arasında anlaşma sağlanması suretiyle ihalenin açık rekabet ortamı bozulursa, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”

TCK m.235/2

“İhaleye fesat karıştırma fiili, ihalenin yapılmasından önce veya ihale sırasında;
a) Hileli davranışlarla ihale işlemlerine katılma şartlarını taşımayan kişinin katılımı sağlanırsa,
b) Hileli davranışlarla ihalenin yapılması engellenirse,
c) Hileli davranışlarla teklif verilmesi engellenirse,
ç) Tekliflerin içerikleri hakkında gizlilik ihlal edilirse,
d) Hileli davranışlarla ihalenin belli bir kimse üzerine kalması sağlanırsa,
e) Hileli davranışlarla ihalenin iptal edilmesi sağlanırsa,
üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.”

---

3. Suçun Koruduğu Hukuki Yarar

Bu suçla korunan değerler:

• Kamu ihale sisteminin dürüstlüğü,

• Rekabet ortamının korunması,

• Kamu kaynaklarının israf edilmesinin önlenmesi,

• Şeffaflık ve hesap verilebilirliktir.

---

4. Fail ve Mağdur

• Fail: İhale sürecine katılan gerçek veya tüzel kişi temsilcileri, kamu görevlileri ya da üçüncü şahıslar olabilir.

• Mağdur: Kamu tüzel kişiliği ve kamuoyudur. Zira zarar doğrudan kamuya ve kamu düzenine yöneliktir.

---

5. Suçun Unsurları

A. Fiil

TCK m.235, iki tür hareketi suç olarak tanımlar:

a) Anlaşma Suretiyle (m.235/1):

İhale katılımcılarının, serbest rekabeti bozan anlaşmalar yapmaları.

Örnek:

• Tekliflerin önceden belirlenmesi,

• İhaleye girmeme taahhüdü karşılığı menfaat temini.

b) Hileli Davranışlarla Müdahale (m.235/2):

İhale sürecine dışsal ve yapay müdahaleler.

Örnek:

• Sahte belgelerle ihaleye girilmesi,

• Diğer katılımcıların teklif vermesinin engellenmesi,

• Gizli bilgilere erişim.

B. Netice

Suç tipik olarak tehlike suçu niteliğindedir. Yani suçun oluşması için ihalenin bozulması ya da menfaat sağlanması gerekmez; rekabetin zarar görme ihtimali yeterlidir.

C. Manevi Unsur

Suç doğrudan kastla işlenebilir. Fail, açık rekabeti bozmak amacıyla hareket etmelidir.

---

6. Nitelikli Haller ve Cezalar

Nitelikli Hal (TCK m.235/4):

• Suç, kamu görevlisinin görevi gereği ihaleye ilişkin işlemleri yürütmesi sırasında işlenirse, ceza artırılır.

---

7. Uygulamada Görülen Örnekler

• Sahte geçici teminat mektuplarıyla ihaleye katılım

• Tek teklif verilmesi için baskı yapılması

• İhale dosyalarının önceden paylaşılması

• Rekabet eden firmalara tehdit

• İhale komisyonunun yönlendirilmesi

---

8. Yargıtay İçtihatlarında TCK m.235

YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ Esas: 2014/8380 Karar: 2017/4296

• TCK 235. Madde
• İhaleye Fesat Karıştırma Suçu

Beraat hükmünün temyiz edilmesinde hukuki yararı bulunmayan sanığın hükmün gerekçesine yönelik bir temyizi olmadığı gibi, suç duyurusunda bulunulmasına dair karar CMK’nın 223. maddesinde belirtilen hüküm niteliğinde olmadığından, vaki temyiz talebinin CMUK’nın 317. maddesi uyarınca REDDİYLE, incelemenin katılan vekilinin itirazlarıyla sınırlı olarak yapılmasına karar verildikten sonra gereği düşünüldü:

KARAR : Konya Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 05.12.2011 gün ve 2011/18930 Esas sayılı iddianame ile sanık hakkında 5237 Sayılı TCK’nın 37 /1. maddesi yollamasıyla aynı Kanun’un 235/1-2.a-2 maddesi uyarınca ihaleye fesat karıştırma suçundan cezalandırılması talebiyle kamu davası açılması üzerine, yapılan yargılama sonucunda, sanığın müsnet suçtan beraatine, karar kesinleştiğinde sahte resmi belge kullanmak ve memura yalan beyan suçları yönünden suç duyurusunda bulunulmasına karar verilmiş ise de; sanık hakkında ihaleye fesat karıştırma suçundan açılan kamu davasının yapılan yargılaması sonunda eyleminin sübutu ve sahtecilik ve/veya memura yalan beyan niteliğinde görülmesi durumunda ek savunma hakkı verilerek mahkumiyetine karar verilmesi gerektiği halde, suç niteliğinden dolayı beraat kararı verilemeyeceği de gözetilmeden ihaleye fesat karıştırma suçundan beraatine ve sahte resmi belge kullanmak ile memura yalan beyan suçları bakımından ise suç duyurusunda bulunulmasına karar verilerek hükümde çelişki yaratılması ve CMK’nın 225 226/1. maddelerine muhalefet edilmesi,

SONUÇ : Kanuna aykırı ve katılan vekilinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, 5320 Sayılı Kanun’un 8/1. maddesi de gözetilerek CMUK’nın 321. maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, 10.10.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

---

9. Delillendirme Yöntemleri

• Tanık beyanları,

• Teklif belgeleri,

• Sahte belgeler,

• Teknik takip, iletişim kayıtları,

• İhale komisyonu kararları.

---

10. İhaleye Fesat Karıştırma ve Görevi Kötüye Kullanma Ayrımı

TCK m.257 (görevi kötüye kullanma) genelde pasif bir davranışı cezalandırırken; m.235 aktif, hileli, organize eylemleri kapsar. Hilenin varlığı, m.235’i m.257’den ayıran en önemli unsurdur.

---

11. Uygulamadaki Sorunlar

• İhale mevzuatının karmaşıklığı: Ceza hukukuyla idare hukuku arasındaki sınır belirsizleşir.

• Hilenin tanımlanmasındaki güçlük: Her usulsüzlük suç oluşturmaz.

• Önceden yapılan anlaşmaların ispatı: Genellikle gizli yürütüldüğü için somut delil bulmak zordur.

• Zarar aranmaması: Tehlike suçu niteliği, geniş yorumlara açık kapı bırakır.

---

12. Sonuç ve Değerlendirme

İhaleye fesat karıştırma suçu, kamu kaynaklarının etkin kullanımı ile kamu yönetiminde şeffaflığın sağlanması açısından büyük öneme sahiptir. TCK m.235, bu süreçlerdeki suistimalleri cezalandırmakta ve ihale sürecine müdahalelerin caydırılmasını amaçlamaktadır.

Ancak uygulamada, ceza hukuku ile idare hukukunun sınırlarının bulanıklaşması, suçun delillendirilmesi zorlukları ve hile kavramının geniş yorumu nedeniyle özenli ve dikkatli yargılama süreçlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Suçun oluşabilmesi için somut ve güçlü delillerin bulunması gerekliliği, savunma haklarını koruma açısından da hayati önem taşır.