Portekiz’de Golden Visa Nasıl Alınır ?
Giriş
Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında yatırım karşılığı oturum izni sunan “Golden Visa” (Altın Vize) programları, özellikle ekonomik krizlerin ardından yabancı sermayeyi ülkeye çekmenin bir aracı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistemin öncülerinden biri olan Portekiz, 2012 yılında başlattığı Golden Visa programıyla binlerce yabancı yatırımcının ilgisini çekmiştir. Ancak zamanla program, hem Portekiz içinde hem de Avrupa Birliği düzeyinde ciddi eleştirilerin hedefi haline gelmiş; bu nedenle 2023 itibarıyla köklü reformlar gerçekleştirilmiştir.
Bu makalede, Portekiz’deki Golden Visa programının hukuki çerçevesi, 2023–2024 reformları, yatırım türlerindeki değişiklikler, Avrupa Birliği ve Portekiz kamuoyunun yaklaşımı ve Türk vatandaşları açısından yeni düzenlemelerin yansımaları ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
1. Golden Visa Programının Hukuki Temeli
a) Yasal Dayanak
Portekiz Golden Visa programı, ilk kez 8 Ekim 2012 tarihinde n.º 29/2012 Sayılı Kanun ve Portaria n.º 11820-A/2012 ile düzenlenmiştir. Programın resmi adı “Autorização de Residência para Atividade de Investimento” (ARI) yani Yatırım Faaliyetleri İçin Oturum İznidir.
İlgili düzenlemeler Portekiz Göç Yasası’nın (Lei de Estrangeiros) 90-A maddesinde yer almakta olup, yürütmesi Serviço de Estrangeiros e Fronteiras (SEF) tarafından yapılmaktaydı. Ancak SEF’in görevleri, 2023 reformlarıyla başka kurumlara devredilmiştir.
2. Programın Amacı ve 2012–2022 Dönemindeki Uygulama
Portekiz, 2008 küresel finans krizinin ardından yaşadığı durgunluğu aşmak için doğrudan yabancı sermayeyi hedeflemiştir. Bu kapsamda;
-
Özellikle gayrimenkul yatırımlarını teşvik etmiş,
-
AB dışı yatırımcılar için Schengen serbest dolaşım hakkı sunmuş,
-
Aile üyelerine toplu oturum izni sağlamış,
-
5 yıl sonra Portekiz vatandaşlığına başvuru hakkı tanımıştır.
Programın özellikle Çin, Brezilya, Türkiye, Rusya ve Güney Afrika’dan yüksek talep gördüğü belgelenmiştir.
3. Avrupa Birliği’nin Eleştirileri ve Reform Süreci
a) AB’nin Hukuki Tepkisi
AB Komisyonu, Golden Visa sisteminin:
-
Yolsuzluk ve kara para aklama riski yarattığını,
-
Güvenlik ve sınır yönetimini zayıflattığını,
-
Birliğin vatandaşlık ve oturum sisteminin ticarileştiğini ileri sürerek 2020’den itibaren üye ülkeleri uyardı.
Bu uyarılar çerçevesinde Malta ve Bulgaristan’a karşı ihlal prosedürleri başlatıldı. Portekiz de bu baskılarla yüzleşti ve 2022 sonunda kapsamlı bir reform hazırlığına girişti.
4. 2023–2024 Golden Visa Reformları
a) 7 Ekim 2023 itibarıyla yürürlüğe giren değişiklikler:
❌ KALDIRILAN YATIRIM SEÇENEKLERİ:
-
Gayrimenkul alımı yoluyla oturum izni imkanı tamamen kaldırılmıştır.
-
Gayrimenkul fonlarına yatırım yaparak Golden Visa alma yolu da sona erdirilmiştir.
✅ KORUNAN / DEVAM EDEN SEÇENEKLER:
-
İnovasyon ve teknoloji fonlarına yatırım: Minimum 500.000 €
-
Yüksek nitelikli personel istihdamı sağlayan şirket yatırımı
-
Araştırma faaliyetleri için bağış / yatırım: Min. 500.000 €
-
Portekiz kültürel mirasına katkı sağlayan faaliyetlere bağış: Min. 250.000 €
-
Yerel işletmelere sermaye ortaklığı
Reformla birlikte Golden Visa programı, gayrimenkul odaklı kitleyi dışarıda bırakıp bilgi, teknoloji ve sosyal katkı odaklı hale getirilmiştir.
5. Süreç ve Başvuru Adımları
Yeni sistemde başvurular Ajuda ao Investidor Estrangeiro (AICE) ve Agência para a Modernização Administrativa (AMA) tarafından dijital ortamda alınacaktır. SEF’in yapısı dağıtıldığından, süreç daha merkezi bir yapıya kavuşmuştur.
Gerekli Belgeler:
-
Yatırım taahhüdünü gösteren belgeler
-
Kimlik ve sabıka kaydı
-
Sağlık sigortası poliçesi
-
Finansal kaynakların yasal yoldan elde edildiğini gösterir belgeler
6. Oturum ve Vatandaşlık Hakları
Golden Visa ile oturum izni alan kişiler:
-
İlk başta 2 yıl, sonra 3 yıl olmak üzere toplam 5 yıllık oturum izni elde eder,
-
Bu sürede yılda ortalama 7 gün Portekiz’de kalmaları yeterlidir, yani fiili ikamet zorunlu değildir,
-
5 yılın sonunda Portekiz vatandaşlığına başvurabilir (dil ve entegrasyon şartlarını sağlayanlar).
Vatandaşlık için:
-
A2 düzeyinde Portekizce bilgisi,
-
Sabıka kaydı olmaması,
-
Entegrasyon sınavı veya beyanı istenmektedir.
7. Türk Vatandaşları Açısından Değerlendirme
Türkiye, Portekiz Golden Visa programına başvuru yapan en büyük 10 ülkeden biridir. Ancak:
-
Gayrimenkul alımının kaldırılmasıyla başvurular ciddi oranda azalmıştır.
-
Türk vatandaşları, kültür fonları ve teknoloji girişimlerine yönelmeye başlamıştır.
-
Çifte vatandaşlık, her iki ülke tarafından tanındığı için, vatandaşlığa geçişte bir engel bulunmamaktadır.
8. Programın Eleştirileri ve Hukuki Tartışmalar
a) Eleştiriler
-
Zengin bireylere ayrıcalıklı vatandaşlık yolu sunulması
-
Toplumsal entegrasyon yerine “pasaport ticareti”
-
Gayrimenkul piyasasını speküle ederek halkın barınma krizini derinleştirmesi
b) Hukuki Karşılık
Portekiz Anayasası ve AB Temel Haklar Şartı çerçevesinde vatandaşlık, devletin egemenlik yetkisi altında olup;
-
Eşitlik ve ayrımcılık yasağına aykırı uygulamalar,
-
Siyasi çıkarlarla belirlenen yatırım alanları,
-
Yasal denetim eksikliği gibi hususlarda anayasal denetime tabidir.
9. Geleceğe Dönük Perspektif
-
Portekiz, programı tamamen sonlandırmak yerine, “nitelikli sermayeyi” teşvik edecek biçimde daraltmıştır.
-
AB’nin ileride tüm Golden Visa programlarını sınırlandırması beklenmektedir.
-
Yeni model, daha az sayıda başvuru ama daha büyük sosyal fayda hedeflemektedir.
-
Portekiz iç hukukunda, bu programın devamı meclis ve anayasa mahkemesi denetimine açık durumdadır.
Sonuç
Portekiz Golden Visa programı, başlangıçta ekonomik krizden çıkış için başarılı bir model olarak hayata geçirilmiş; ancak zamanla AB içinde siyasi ve toplumsal tepki toplamıştır. 2023 reformları ile gayrimenkul odaklı model terk edilerek teknoloji, kültür ve araştırma yatırımlarına dayalı, daha sürdürülebilir bir sisteme geçilmiştir.
Türk yatırımcılar açısından, program hâlâ cazibesini korumakla birlikte, başvuru kriterleri artık daha teknik ve stratejik düzeyde değerlendirme gerektirmektedir. Başvuru yapmak isteyenlerin, hukuk danışmanlığı eşliğinde yatırımlarını yönlendirmesi, süreçte karşılaşabilecekleri ret ve gecikmeleri minimize edecektir.
About Post Author
