Norveç Göçmenlik Hukuku: Avrupa Birliği Vatandaşları İçin Ayrıcalıklar

Giriş

Norveç, Avrupa Birliği’ne (AB) üye olmamakla birlikte, Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) ve Schengen bölgesi üyesidir. Bu durum, AB ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) vatandaşları için Norveç’te oturma ve çalışma konularında belirli ayrıcalıklar sağlamaktadır. Bu makalede, Norveç göçmenlik hukuku kapsamında AB vatandaşlarına tanınan ayrıcalıklar, hukuki dayanaklar ve uygulamadaki güncel durum ele alınacaktır.

1. Hukuki Dayanaklar

Norveç, AB üyesi olmamasına rağmen 1994 yılında AEA Anlaşması’na taraf olarak AB ile ortak bir ekonomik pazar oluşturmuştur. Bu anlaşma, AB vatandaşlarına Norveç’te serbest dolaşım hakkı tanımaktadır. Ayrıca, Schengen Anlaşması kapsamında Norveç, AB vatandaşlarının pasaport kontrolü olmadan ülkeye girişine izin verir.

Başlıca hukuki dayanaklar şunlardır:

• AEA Anlaşması Madde 28: İşçilerin serbest dolaşımı
• AEA Anlaşması Madde 31: Yerleşme özgürlüğü
• Norveç Göç Yasası (Utlendingsloven): AB/EFTA vatandaşlarının ülkeye giriş, ikamet ve çalışma hakkını düzenler

2. AB Vatandaşlarının Norveç’te Oturum ve Çalışma Hakları

AB vatandaşları, Norveç’e geldiklerinde ilk altı ay boyunca herhangi bir oturum izni almaksızın ülkede kalabilirler. Ancak, altı aydan uzun süreli bir ikamet için kayıt zorunluluğu bulunmaktadır. Bu süreçte Norveç Göç Dairesi’ne (UDI) başvuru yapılması gerekmektedir.

AB vatandaşlarının Norveç’te oturum ve çalışma hakları şu şekilde düzenlenmiştir:

1. İlk 3 Ay:
   • Vizesiz giriş mümkündür.
   • Herhangi bir izin almadan ülkede bulunulabilir.
2. 3 Aydan 6 Aya Kadar:
   • İş arama sürecinde olan AB vatandaşları, 6 aya kadar Norveç’te kalabilir.
   • Bu süre zarfında herhangi bir özel oturum izni gerekmemektedir.
3. 6 Aydan Uzun Süreli Kalışlar:
   • AB vatandaşlarının UDI’nin dijital sistemine kayıt olması ve bir adres beyanında bulunması gerekir.
   • Çalışma, eğitim veya aile birleşimi gibi gerekçelerle oturum hakkı kazanılabilir.

3. Çalışma Hakkı ve Sosyal Haklar

AB vatandaşlarının Norveç’te çalışabilmesi için ek bir çalışma izni almalarına gerek yoktur. AEA Anlaşması kapsamında, Norveç iş piyasasına eşit şartlarda katılım hakkı bulunmaktadır. Çalışanlar şu sosyal haklardan yararlanabilir:

• Norveç Sosyal Güvenlik Sistemi’ne (NAV) kayıtlı olma hakkı
• Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı
• İşsizlik sigortası ve emeklilik hakları

Ancak, Norveç’te çalışan AB vatandaşlarının sosyal haklardan tam olarak yararlanabilmesi için belirli bir süre çalışmış ve sosyal güvenlik primleri ödemiş olmaları gerekmektedir.

4. AB Vatandaşları İçin Daimî Oturum ve Vatandaşlık

AB vatandaşları 5 yıl boyunca kesintisiz olarak Norveç’te yasal olarak yaşadıklarında, daimî oturum izni alma hakkına sahip olurlar. Daimî oturum izni alındığında, artık kayıt yenileme veya ek belgeler sunma zorunluluğu ortadan kalkar.

Norveç vatandaşlığı için gereklilikler ise şunlardır:

• Yasal olarak 7 yıl boyunca Norveç’te ikamet etmiş olmak
• Norveççe dil sınavını geçmek ve topluma uyum testini tamamlamak
• Sabıka kaydının temiz olması

2020 yılı itibarıyla, çifte vatandaşlık yasası yürürlüğe girmiştir, bu da AB vatandaşlarının kendi ülke vatandaşlıklarını kaybetmeden Norveç vatandaşı olmalarına olanak tanımaktadır.

5. AB Vatandaşları İçin Özel Ayrıcalıklar

AB vatandaşları için Norveç göçmenlik yasasında belirlenen bazı ayrıcalıklar şunlardır:

• Vizesiz Giriş ve Serbest Dolaşım: AB vatandaşları, herhangi bir vize gerekliliği olmadan Norveç’e seyahat edebilir ve serbestçe dolaşabilir.
• Hızlandırılmış Oturum ve Çalışma Kaydı: AB vatandaşları için oturum ve çalışma kaydı süreci, üçüncü ülke vatandaşlarına kıyasla çok daha hızlı tamamlanmaktadır.
• Aile Birleşimi Kolaylığı: AB vatandaşlarının aile üyeleri için oturum izinleri daha esnek kurallara tabidir.
• Eğitim ve Burs Hakları: AB vatandaşları, Norveç’teki yükseköğrenim kurumlarında yerel öğrencilerle aynı koşullarda eğitim alabilir ve burs başvurusunda bulunabilir.

Sonuç

Norveç, AB üyesi olmamakla birlikte, AEA Anlaşması sayesinde AB vatandaşlarına önemli ayrıcalıklar tanımaktadır. AB vatandaşları, vizesiz giriş, serbest dolaşım, kolay oturum izni, çalışma hakkı ve sosyal güvence sistemine katılım gibi avantajlardan yararlanabilmektedir. Ayrıca, çifte vatandaşlık hakkının tanınması, Norveç’e uzun süreli yerleşmek isteyen AB vatandaşları için önemli bir fırsat sunmaktadır.