İtalya Vatandaşlık Kanunu’nda Son Yapılan Değişiklikler ve Hukuki Değerlendirme

Giriş

İtalya, vatandaşlık kazanımı konusunda geleneksel olarak “jus sanguinis” (kan bağı) ilkesini benimseyen bir ülke olsa da, son yıllarda göçmen akışları ve Avrupa Birliği entegrasyonu doğrultusunda vatandaşlık yasalarında çeşitli değişiklikler yapmıştır. 2024 yılında yürürlüğe giren yeni düzenlemeler, özellikle doğumla, evlilikle ve uzun süreli ikametle vatandaşlık kazanımı süreçlerinde önemli değişiklikler içermektedir. Bu makalede, İtalya vatandaşlık kanununda yapılan son değişiklikler ve bunların hukuki sonuçları ele alınacaktır.

---

1. Yeni Vatandaşlık Kanununda Öne Çıkan Değişiklikler

Son düzenlemeler, vatandaşlık başvurularının süresi, prosedürleri ve şartlarını belirgin şekilde değiştirmiştir. İşte en dikkat çeken yenilikler:

1.1. Doğumla Vatandaşlık (Jus Soli İlkesi ve Esnekleşen Koşullar)

Önceki düzenlemelerde kan bağı (jus sanguinis) ilkesi esas alınırken, yeni düzenlemeler İtalya’da doğan ve belirli şartları sağlayan çocuklara vatandaşlık verilmesini kolaylaştırmaktadır.

• En az beş yıl boyunca yasal olarak İtalya’da yaşayan ebeveynlerin çocukları, doğumla birlikte vatandaşlık alabilecek.
• İtalya’da doğan ancak ebeveynleri yasal statüye sahip olmayan çocuklara, 18 yaşına geldiklerinde daha hızlı vatandaşlık hakkı tanınacak.

1.2. Evlilik Yoluyla Vatandaşlık (İkamet Şartları Güncellendi)

Evlilik yoluyla vatandaşlık sürecinde yapılan değişiklikler şu şekilde sıralanabilir:

• İtalya vatandaşıyla evlenen yabancı eşlerin vatandaşlık alabilmesi için gereken bekleme süresi 2 yıldan 3 yıla çıkarıldı.
• Çiftin evliliğinin en az 5 yıl boyunca sürmesi ve kesintisiz bir ikamet süresi şartı getirildi.
• Vatandaşlık başvurularının dil yeterlilik belgesi (B1 düzeyi İtalyanca bilgisi) ile desteklenmesi zorunlu hale getirildi.

1.3. Uzun Süreli İkametle Vatandaşlık (Doğrudan Başvuru Kolaylığı)

Daha önce 10 yıl boyunca İtalya’da kesintisiz ikamet edenler vatandaşlık başvurusu yapabiliyordu. Yeni düzenleme, belirli meslek grupları için istisnalar getirdi:

• Doktorlar, bilim insanları, teknoloji alanında çalışan yüksek vasıflı kişiler için bu süre 5 yıla indirildi.
• AB vatandaşı olmayan kişiler için vatandaşlık alma süreci daha katı kriterlere bağlandı (örneğin, sabıka kaydı kontrolü ve mali yeterlilik belgelerinin sıkılaştırılması).

---

2. Göçmenler ve Çifte Vatandaşlık Konusunda Yeni Düzenlemeler

2.1. Çifte Vatandaşlık Kolaylaştırıldı

Önceki yasalar gereği, bazı ülkelerden gelen göçmenlerin İtalya vatandaşlığına geçerken eski vatandaşlıklarından feragat etmeleri gerekiyordu. Ancak yeni düzenlemelerle:

• Çifte vatandaşlık artık daha geniş kapsamda tanınmaktadır.
• AB ülkeleri dışından gelen bireylerin kendi ülkelerinin hukuki statüsüne bakılmaksızın İtalya vatandaşlığını korumasına izin verildi.

2.2. Göçmenler İçin İtalyan Vatandaşlığına Geçiş Sürecinin Zorlaştırılması

Özellikle düzensiz göçle mücadele kapsamında:

• İtalya’da yasal statüsü olmayan veya geçici çalışma izinleriyle ülkede bulunan kişiler için vatandaşlık kazanımı süreçleri zorlaştırıldı.
• Mülteciler için vatandaşlık başvurularında bekleme süresi 10 yıldan 12 yıla çıkarıldı.

---

3. Hukuki Sonuçlar ve Değerlendirme

3.1. Hukuki Güvence Açısından Değerlendirme

Yeni düzenlemeler, özellikle İtalya’da doğan çocuklar ve yüksek vasıflı iş gücü açısından avantajlar sağlarken, düzensiz göçmenler ve mülteciler için süreci zorlaştırmaktadır.

• Artıları: Vatandaşlık başvurularının şeffaf hale getirilmesi, dil yeterlilik şartı ile entegrasyonun teşvik edilmesi.
• Eksileri: Yasal statüsü belirsiz olan göçmenler için vatandaşlık süreçlerinin zorlaştırılması ve sürenin uzatılması.

3.2. Avrupa Birliği ve Uluslararası Hukuk Bağlamında

Bu değişiklikler, Avrupa Birliği’nin göç politikalarıyla uyumlu hale getirilmek için yapılmıştır. Ancak bazı insan hakları kuruluşları:

• Mültecilere yönelik vatandaşlık süresinin uzatılmasını eleştirmektedir.
• Jus soli ilkesinin tam anlamıyla benimsenmemesi, entegrasyon politikaları açısından bir eksiklik olarak değerlendirilmektedir.

---

Sonuç

İtalya Vatandaşlık Kanunu’nda yapılan son değişiklikler, özellikle nitelikli göçmenlerin entegrasyonunu kolaylaştırırken, düzensiz göçmenlerin ve mültecilerin vatandaşlığa geçiş sürecini zorlaştırmaktadır. Evlilik yoluyla vatandaşlıkta daha katı şartlar getirilmesi, suiistimallerin önüne geçmeyi amaçlarken, İtalya’da doğan çocuklar için daha esnek bir yaklaşım benimsenmesi dikkat çekmektedir.

Bu düzenlemeler, vatandaşlık sürecinde daha fazla şeffaflık sağlamak ve nitelikli iş gücünü teşvik etmek amacıyla yapılmış olsa da, mülteciler ve düzensiz göçmenler açısından hak kayıplarına neden olabileceği gerekçesiyle eleştirilmektedir. Hukuki açıdan, bu değişikliklerin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve AB normlarına uygunluğu tartışma konusu olmaya devam etmektedir.