İrlanda’da Çalışma İzni Sahiplerinin Sosyal Güvenlik ve Vergi Yükümlülükleri: Hukuki Bir Değerlendirme

Giriş

İrlanda, son yıllarda yabancı iş gücü açısından cazip bir ülke haline gelmiştir. Yüksek yaşam kalitesi, geniş iş olanakları ve Avrupa Birliği (AB) üyesi olması nedeniyle birçok yabancı işçi İrlanda’da çalışma izni alarak istihdama katılmaktadır. Ancak, çalışma iznine sahip bireylerin İrlanda’daki sosyal güvenlik ve vergi yükümlülükleri konusunda bilgi sahibi olmaları, yasal uyum açısından büyük önem taşımaktadır. Bu makalede, İrlanda’da çalışma izni sahiplerinin tabi olduğu sosyal güvenlik düzenlemeleri ve vergi yükümlülükleri hukuki perspektiften ele alınacaktır.

---

1. Çalışma İzni Sahiplerinin Sosyal Güvenlik Kapsamı

İrlanda’da çalışma izni olan kişiler, Pay Related Social Insurance (PRSI) sistemi kapsamında sosyal güvenlik ödemesi yapmakla yükümlüdürler. PRSI, bireylerin sağlık sigortası, işsizlik yardımı, emeklilik ve diğer sosyal haklardan yararlanabilmelerini sağlayan bir sistemdir.

1.1 PRSI Kategorileri ve Yükümlülükleri

PRSI ödemeleri, kişinin gelir seviyesine ve çalışma statüsüne bağlı olarak farklı sınıflarda değerlendirilir:

• Sınıf A: Çoğu çalışanı kapsayan en yaygın PRSI sınıfıdır. İşverenler ve çalışanlar, brüt maaş üzerinden PRSI primi öderler.
• Sınıf S: Serbest meslek sahipleri bu kategoriye dahildir ve belirli bir gelir seviyesinin üzerinde olanlar PRSI primi ödemekle yükümlüdür.
• Sınıf J: Haftalık geliri düşük olan (örneğin €38 ve altı kazanan) çalışanlar bu sınıfa girer ve PRSI yükümlülüğünden muaftırlar.

Çalışma iznine sahip kişiler genellikle Sınıf A kapsamına girer ve hem işveren hem de çalışan, maaş üzerinden belirlenen oranda PRSI kesintisi yapmak zorundadır.

1.2 PRSI ile Sağlanan Sosyal Haklar

PRSI ödeyen çalışanlar şu sosyal haklardan faydalanabilirler:

• Devlet emeklilik maaşı
• İşsizlik ödeneği
• Hastalık yardımı
• Annelik ve babalık ödeneği
• Tıbbi yardımlar ve sosyal sigorta avantajları

---

2. Vergi Yükümlülükleri

İrlanda’da çalışan yabancılar, İrlanda Gelir Vergisi (Income Tax), Evrensel Sosyal Katkı (Universal Social Charge – USC) ve PRSI gibi çeşitli vergisel yükümlülüklere tabidir.

2.1 İrlanda Gelir Vergisi Sistemi

İrlanda’da gelir vergisi, bireyin yıllık kazancına göre artan oranlı bir sistemle hesaplanır.

• 20%’lik Standart Oran: Gelir belirli bir eşiğe kadar bu oran üzerinden vergilendirilir.
• 40%’lik Üst Oran: Belirlenen eşiğin üzerindeki gelir için bu oran uygulanır.

2024 yılı için gelir vergisi dilimleri:

• Bekar çalışanlar için ilk €40,000 gelire kadar %20, üzeri %40
• Evli çiftler için eşi çalışmıyorsa ilk €49,000 %20, üzeri %40
• Eşi çalışan evli çiftler için toplam ilk €80,000 %20, üzeri %40

Çalışanlar Pay As You Earn (PAYE) sistemi kapsamında maaşlarından doğrudan gelir vergisi kesintisine tabi tutulurlar.

2.2 Evrensel Sosyal Katkı (USC) ve Vergilendirme

USC, brüt maaşa uygulanan ve belirli gelir seviyesine göre değişen bir sosyal katkıdır.

• Yıllık geliri €13,000’den az olanlar USC ödemez.
• Daha yüksek gelir seviyeleri için USC oranları %0.5 ile %8.0 arasında değişir.

2.3 İşverenlerin Vergi Sorumlulukları

İrlanda’da çalışma izniyle istihdam edilen kişiler için işverenlerin de bazı yükümlülükleri bulunmaktadır:

• Çalışanın PRSI primini yatırmak
• PAYE kapsamında gelir vergisini çalışanın maaşından kesmek
• Çalışan adına USC kesintilerini gerçekleştirmek

---

3. Çalışma İzni Sahipleri İçin Vergi İndirimleri ve Muafiyetler

İrlanda’da çalışanlar bazı vergi indirimlerinden faydalanabilirler.

• Kişisel Vergi Kredisi (Personal Tax Credit): 2024 yılı için €1,775
• İşveren Sağlık Sigortası Kesintisi: Çalışanlar, işveren tarafından sağlanan özel sağlık sigortası giderlerini vergi indirimine tabi tutabilirler.
• Kiracılar İçin Vergi İndirimi: Belirli şartları sağlayan kiracılar için yıllık belirli bir miktara kadar vergi indirimi mümkündür.

Çalışma iznine sahip kişilerin çifte vergilendirme anlaşmaları kapsamında vergi avantajlarını değerlendirmeleri önerilir. İrlanda, birçok ülke ile çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması yapmıştır ve bu sayede bazı gelirler iki kez vergilendirilmez.

---

4. Çalışma İzni Sahipleri İçin Vergi Beyanı Zorunluluğu

Çalışma iznine sahip kişiler, eğer yalnızca işverenleri tarafından maaş alıyorsa genellikle otomatik olarak PAYE sistemi üzerinden vergilendirilirler ve ek vergi beyanında bulunmalarına gerek yoktur. Ancak:

• Serbest meslek sahipleri
• Birden fazla işverenden maaş alanlar
• Yıllık geliri belirli seviyeyi aşan bireyler
  Self-Assessment (Kendi Beyanı) Sistemi kapsamında yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadırlar.

Vergi mükellefleri, Revenue Online Service (ROS) sistemine kayıt olarak vergi beyanlarını online ortamda gerçekleştirebilirler.

---

Sonuç

İrlanda’da çalışma izni sahipleri, hem sosyal güvenlik yükümlülükleri hem de vergi sistemine tabidirler. PRSI ödemeleri ile sosyal yardımlardan yararlanabilirken, gelir vergisi, USC ve diğer kesintilere tabi olurlar. Çalışma izni sahiplerinin bu yükümlülükleri bilmesi ve yasal süreçlere uygun hareket etmesi, gelecekte olası vergi cezalarından kaçınmak açısından önemlidir. Ayrıca, çifte vergilendirme anlaşmaları gibi avantajlardan faydalanarak mali yüklerini minimize edebilirler.

Bu nedenle, İrlanda’da çalışan yabancıların gelirlerini, sigorta primlerini ve vergi kesintilerini düzenli olarak takip etmeleri ve gerektiğinde profesyonel hukuki destek almaları önerilmektedir.