KAMULAŞTIRMA KARARI ÇIKARILAN ARSANIN DURUMU NE OLUR

Kamulaştırma kararı çıkarılan bir arsanın durumu, Türkiye’deki Kamulaştırma Kanunu (2942 sayılı Kanun) ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde düzenlenir. Kamulaştırma, kamu yararı gözetilerek özel mülkiyete ait taşınmazların devlet veya kamu kurumları tarafından zorunlu satın alınması sürecidir. Bu süreçte taşınmaz sahibinin hakları, sürecin nasıl işlediği ve sonuçları şu başlıklar altında açıklanabilir:

1. Kamulaştırma Sürecinin Başlaması

Kamulaştırma süreci, kamu yararı gerektiren bir durumun ortaya çıkmasıyla başlar. Devlet veya ilgili kamu kurumları, bir arsanın kamulaştırılması gerektiğine karar verirler. Kamulaştırma kararı genellikle şu nedenlerle alınır:

• Yol, köprü, baraj, hastane, okul gibi kamu hizmeti sağlayan yapıların inşası.
• Altyapı projeleri (örneğin enerji hatları, su kanalları).
• Çevre düzenlemeleri veya kentsel dönüşüm projeleri.

Kamulaştırma kararı verildikten sonra, arsanın tapu sicilinde kamulaştırma şerhi işlenir ve taşınmazın hukuki durumu bu kararla birlikte değişmeye başlar.

2. Kamulaştırma Kararının Sahiplerine Bildirilmesi

Kamulaştırma süreci başlamadan önce, ilgili idare (örneğin belediye veya Karayolları Genel Müdürlüğü gibi) arsa sahibine kamu yararı kararı alındığını ve taşınmazın kamulaştırılacağına dair yazılı bildirimde bulunur. Bu bildirimde, kamulaştırma yapılacak taşınmazın özellikleri ve bedel tespiti hakkında bilgiler yer alır.

Taşınmaz sahibine ayrıca, uzlaşma yoluyla arsanın satın alınmasının mümkün olduğu bildirilir. Eğer taraflar arasında anlaşma sağlanırsa, arsa sahibi belirlenen bedel karşılığında arsayı devreder ve kamulaştırma süreci uzlaşma ile sona erer. Anlaşma sağlanamazsa süreç mahkemeye taşınır.

3. Kamulaştırma Bedelinin Tespiti

Kamulaştırma bedelinin adil olması, taşınmaz sahibinin mağdur edilmemesi açısından büyük önem taşır. Kamulaştırılacak arsanın bedeli, piyasa rayiç bedeli ve taşınmazın durumu dikkate alınarak tespit edilir. Bu bedel belirlenirken, taşınmazın:

• Konumu,
• Büyüklüğü,
• Kullanım şekli (tarla, arsa, konut alanı vb.),
• Üzerindeki yapı ve tesisler,
• Mevcut altyapı hizmetleri gibi faktörler göz önünde bulundurulur.

Eğer taraflar arasında bedel konusunda uzlaşma sağlanamazsa, kamulaştırmayı yapan idare, mahkemeye başvurarak bedelin tespitini talep eder. Mahkeme, taşınmazın değerini belirlemek için bir bilirkişi heyeti görevlendirir ve bu heyetin raporu doğrultusunda kamulaştırma bedeline karar verir.

4. Uzlaşma ve Mahkeme Süreci

Kamulaştırma bedeli konusunda taraflar uzlaşmaya varabilir. Eğer arsa sahibi belirlenen bedeli kabul ederse, taraflar arasında bir protokol imzalanır ve arsanın mülkiyeti idareye geçer. Arsa sahibi bedeli alır ve kamulaştırma süreci sona erer.

Ancak uzlaşma sağlanamazsa, idare taşınmazı kamulaştırmak için mahkemeye başvuru yapar. Bu durumda mahkeme, taşınmazın değerini bilirkişiler aracılığıyla tespit eder ve idareye bedelin ödenmesi talimatı verir. Mahkeme kararı ile kamulaştırma işlemi kesinleşir ve taşınmazın mülkiyeti idareye geçer.

5. Kamulaştırma Kararı Sonrası Haklar

Kamulaştırma kararına karşı taşınmaz sahiplerinin itiraz etme hakları vardır. Arsa sahibi, kamulaştırma kararının hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa, idari yargıda kamulaştırma işleminin iptali için dava açabilir. Ayrıca kamulaştırma bedeline itiraz eden arsa sahipleri, bedelin düşük olduğunu düşünüyorsa kamulaştırma bedel tespiti ve tescil davasına katılarak itirazlarını sunabilirler.

Bu süreçte arsa sahibinin dikkat etmesi gereken hakları ve hukuki yollar şu şekildedir:

• Kamulaştırma kararına itiraz: Kamulaştırma işleminin kamu yararına uygun olmadığını düşünüyorsa, arsa sahibi idare mahkemesine başvurarak kamulaştırmanın iptalini talep edebilir.
• Bedel tespitine itiraz: Kamulaştırma bedelinin düşük olduğunu düşünen arsa sahibi, mahkemede bilirkişi raporuna itiraz ederek daha yüksek bir bedel talep edebilir.
• Fiili el atmadan doğan dava hakkı: Kamulaştırma yapılmadan önce devlet tarafından taşınmazın kullanımına başlanması durumunda, arsa sahibi fiili el atmadan doğan zararların tazmini için dava açabilir.

6. Kamulaştırma Sonrasında Tapu ve Mülkiyet Durumu

Kamulaştırma süreci tamamlandıktan ve bedel ödendikten sonra, taşınmazın mülkiyeti resmen kamulaştırmayı yapan idareye geçer. Tapu kaydında, taşınmazın sahibi olarak artık kamulaştırmayı yapan kamu kurumu veya devlet görülür. Arsa sahibi, tapu kaydındaki mülkiyet hakkını kaybeder ve bu aşamadan sonra taşınmaz üzerinde herhangi bir hak talep edemez.

7. Kamulaştırma Bedelinin Ödenmesi

Kamulaştırma bedeli, arsa sahibine peşin olarak ödenir. Kamu yararı gereği acil kamulaştırma durumlarında bedel daha hızlı bir şekilde ödenebilir. Kamulaştırma bedeli ödendikten sonra arsa sahibi taşınmaz üzerindeki tüm haklarını devretmiş olur.

8. Kamulaştırma ve Acil Kamulaştırma

Normal kamulaştırma sürecinin yanı sıra, bazı durumlarda acil kamulaştırma yapılabilir. Bu süreçte idare, kamulaştırma bedelini hemen ödemek ve mahkeme süreci tamamlanmadan taşınmazı kullanıma açmak için yetki alır. Acil kamulaştırma özellikle milli güvenlik, doğal afetler veya acil altyapı projelerinde uygulanır. Bu durumda mahkeme bedel tespiti yapmadan önce, idare taşınmaza fiilen el koyabilir.

9. Sonuç

Kamulaştırma kararı çıkarılan bir arsa, kamu yararı gereği zorunlu olarak devlete veya ilgili kamu kurumlarına devredilir. Bu süreçte taşınmaz sahibi, kamulaştırma bedelinin adil bir şekilde belirlenmesi ve kendisine ödenmesi hakkına sahiptir. Ayrıca kamulaştırmanın hukuka aykırı olduğu veya bedelin düşük olduğu iddialarıyla dava açma hakkı da bulunmaktadır. Kamulaştırma süreci, idare ile arsa sahibi arasında anlaşma sağlanırsa hızlı bir şekilde sonuçlanabilir, ancak uzlaşma sağlanamaması durumunda mahkeme yoluna başvurulabilir.