Zilyetliğin Korunması

Zilyetliğin Korunması

Zilyetlik, bir eşya üzerinde fiili hakimiyet sağlayan ve hukuken korunan önemli bir kavramdır. Eşya hukukunun temel taşlarından biri olan zilyetlik, kişilerin eşyalarını güvenle kullanmalarını ve başkalarının haksız müdahalelerine karşı korunmalarını sağlar. 

Zilyedin Hakları

• Kuvvet Kullanma Hakkı (Savunma Hakkı): Zilyet, zilyetliğine yapılan saldırı veya gasp durumunda orantılı kuvvet kullanarak kendini savunma hakkına sahiptir. Bu hak, zilyedin eşyasını korumasını ve haksız müdahalelere karşı koymasını sağlar.
• Zilyetlik Davaları: Zilyetliğin ihlali durumunda, zilyet çeşitli davalar açarak hakkını arayabilir. Bu davalar, zilyetliğin iadesi, saldırıya son verilmesi, sebebin önlenmesi ve tazminat davalarıdır. Zilyetlik davaları, zilyedin eşyasını geri almasını veya uğradığı zararın tazmin edilmesini sağlar.
• Tazminat Hakkı: Zilyetliğin ihlali sonucu zilyedin zarara uğraması durumunda, zilyet tazminat talep etme hakkına sahiptir. Tazminat, zilyedin uğradığı maddi ve manevi zararları karşılamayı amaçlar.

Zilyetlik Davaları: Hakimiyetin Hukuki Koruma

Zilyetliğin korunması, hukuk düzeninin güvencesi altında olmasını sağlar. Bu sayede, kişiler eşyalarını güvenle kullanabilir ve başkalarının haksız müdahalelerine karşı korunabilirler. Zilyetlik, bir eşya üzerinde fiili hakimiyet sağlayan hukuki bir durumdur ve hukuk düzeni tarafından korunur. Zilyetliğin ihlali durumunda, zilyet, hakkını korumak ve ihlali ortadan kaldırmak için çeşitli davalara başvurabilir. Bu davalar, zilyetliğin gasp edilmesi veya saldırıya uğraması durumunda zilyede tanınan hukuki koruma araçlarıdır. Bu makalede, zilyetlik davalarının türlerini, şartlarını ve hukuki sonuçlarını inceleyeceğiz.

Zilyetlik Davalarının Türleri

1. Zilyetliğin İadesi Davası (MK m.982): Bir eşyanın zilyetliğinin haksız olarak gasp edilmesi durumunda açılan davadır. Davacı, eşyanın kendisine iade edilmesini talep eder. Zilyetliğin iadesi davasında, davacının zilyetliğinin haklı olup olmadığı veya davalının iyi niyetli olup olmadığı önem taşımaz. Davalı, eşya üzerinde üstün bir hakka sahip olduğunu ispat ederse iade yükümlülüğünden kurtulabilir.
2. Saldırıya Son Verilmesi Davası (MK m.983): Zilyetliğe saldırı durumunda açılan davadır. Saldırı, zilyedin fiili hakimiyetinin kullanılmasını engelleyen her türlü eylemdir. Davacı, saldırıya son verilmesini ve eşyanın eski haline getirilmesini talep eder. Davalının eşya üzerinde üstün bir hak iddia etmesi, saldırıya son verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
3. Saldırı Sebebinin Önlenmesi Davası (MK m.983): Zilyetliğe yönelik bir saldırı tehlikesi veya tehdidi olduğunda açılan davadır. Davacı, saldırı sebebinin ortadan kaldırılmasını veya önlenmesini talep eder. Bu dava, henüz gerçekleşmemiş bir saldırının önüne geçmeyi amaçlar.
4. Tazminat Davası : Zilyetliğin gasp edilmesi veya saldırıya uğraması sonucu zilyedin zarara uğraması durumunda açılan davadır. Davacı, uğradığı maddi ve manevi zararların tazmin edilmesini talep eder. Tazminat davası, haksız fiil hükümlerine göre değerlendirilir ve davalının kusuru aranır.

Zilyetlik Davalarının Şartları

• Zilyetlik: Davacı, dava konusu eşya üzerinde zilyet olmalıdır.
• İhlal: Davacının zilyetliği gasp edilmiş veya saldırıya uğramış olmalıdır.
• Hak Düşürücü Süre: Zilyetlik davalarının, ihlalin öğrenilmesinden itibaren iki ay  olayın meydan geldiği tarihten itibaren ise en geç bir yıl içinde açılması gerekir.

Zilyetlik Davalarının Hukuki Sonuçları

Zilyetlik davaları sonucunda, mahkeme zilyetliğin iade edilmesine, saldırıya son verilmesine, sebebin önlenmesine veya tazminat ödenmesine karar verebilir. Bu kararlar, zilyedin hakkını korumasını ve ihlalin sonuçlarını ortadan kaldırmasını sağlar.

Zilyetliğin İdari Yoldan Korunması

Yetkili Makam

Taşınmaz mallara tecavüz yahut müdahale edilmesi durumunda taşınmaz mal  merkez ilçe sınırları içinde valisi ilçelerde ise kaymakam tarafından bu saldırının yahut müdahalenin önlenmesine karar verilmesi istenebilir.

Başvuru

Bu müdahaleye maruz kalan zilyet istemelidir.

Tüzel kişiler için ise o kurum yahut kuruluşların yetkili kişileri  başvurabilir.

Buna ilişkin başvuruyu yetkili kişi saldırı yahut müdahalenin yapıldığını öğrendiği tarihten itibaren 60 gün içinde yapmalıdır.Fakat bu süre herhalde müdahalenin gerçekleştiğin tarinten itibaren 1 yıl içinde kullanılabilir.

Yargıtay’ın zilyetliğin korunması ve hakka dayanan zilyetliğe ilişkin görüşünü ortaya koyacak olursak eğer

20. Hukuk Dairesi         2015/15378 E.  ,  2016/803 K.
“İçtihat Metni”
”Türk Medenî Kanununun 981, 982 ve 983. maddeleri, mal üzerinde zilyetlikten başka hiçbir hakkı bulunmayan kişilerin zilyetliğinin korunması için konulmuş hükümleri ihtiva etmektedir. Bu maddelerde düzenlenen davalar ile, zilyet; zilyetliğinin bir hakka dayandığını ispat külfetine katlanmadan yalnızca zilyetliğini öne sürerek, sulh mahkemelerinde dava açar ve bu mahkemelerde uygulanan basit yargılama usûlünün sağladığı kolaylıklardan yararlanır.
Zilyet, zilyetliğinin arkasında bulunan nesnel veya kişisel bir hakka dayandığında ise dava, bir hak davası niteliğini kazanır”