6222 Kapsamında “Saha Olayı” Suçları
1. Giriş
Spor müsabakaları, toplumsal etkileşimin en yoğun yaşandığı alanlardan biridir. Ancak zaman zaman bu alanlarda meydana gelen taşkınlık, şiddet, hakaret ve mala zarar verme fiilleri, hem kamu düzenini hem de sporun etik değerlerini tehdit eder.
Bu kapsamda 2011 yılında yürürlüğe giren 6222 sayılı “Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun”, özellikle “saha olayları” olarak bilinen fiilleri ayrı bir suç tipi olarak düzenlemiştir.
Bu makalede, saha olayı suçunun yasal unsurları, fail ve kast yapısı, delil standartları ve Yargıtay’ın yerleşik içtihatları ayrıntılı biçimde incelenecektir.
Anahtar kelime: “6222 saha olayı suçu”
2. Mevzuat Temeli: 6222 Sayılı Kanun’un 17. Maddesi
2.1. Madde Metni
6222 sayılı Kanun’un 17. maddesi “Saha Olayları” başlığını taşır:
“Spor müsabakalarının yapılacağı veya yapıldığı yerlerde ya da bu yerlerin çevresinde, taraftar gruplarının toplu hâlde veya münferit olarak şiddet içeren fiillerde bulunmaları, taşkınlık yapmaları veya müsabakanın düzenini bozacak davranışlarda bulunmaları hâlinde, fiilin niteliğine göre TCK hükümleri uygulanır.”
Ayrıca ikinci fıkrasında, kulüplerin idari sorumluluğu düzenlenmiştir:
“Bu fiiller nedeniyle spor güvenlik kurullarınca alınan tedbirlere rağmen gerekli önlemleri almayan kulüp yöneticileri hakkında idari yaptırım uygulanır.”
2.2. Amaç ve Kapsam
Madde, klasik TCK suç tiplerinden farklı olarak önleyici nitelik taşır.
Amaç, suç oluşmadan önce “şiddet ve düzensizliği” engellemektir.
Bu nedenle, fiil niteliği itibarıyla genellikle tehlike suçu veya hazırlık hareketi niteliğindedir.
3. Saha Olayı Suçunun Unsurları
3.1. Fail
Saha olayı suçunun faili herhangi bir kişi olabilir. Ancak uygulamada fail genellikle:
-
Taraftar grubu üyesi,
-
Sporcu veya takım görevlisi,
-
Kulüp yöneticisi veya organizasyon sorumlusudur.
6222 m.17/2’ye göre kulüp yöneticileri doğrudan cezalandırılmaz; ancak önlem almama fiili nedeniyle idari yaptırım uygulanır.
3.2. Fiil
Fiilin konusu “müsabakanın düzeni”dir.
Şu eylemler saha olayı kapsamında değerlendirilir:
-
Fiziksel şiddet veya saldırı,
-
Taş, meşale, koltuk vb. fırlatma,
-
Sahaya izinsiz girme,
-
Hakem veya oyuncuya yönelik sözlü saldırı,
-
Kamu malına zarar verme,
-
Tribün düzenini bozma veya paniğe neden olma.
Bu eylemler, somut tehlike doğurmasa dahi, “müsabaka düzenini bozma ihtimali” varsa suç oluşur.
3.3. Kast ve Manevi Unsur
6222 m.17’de özel bir saik aranmamıştır.
Dolayısıyla genel kast yeterlidir.
Ancak Yargıtay uygulamasına göre, failin fiilinin “saha olayı” olarak değerlendirilebilmesi için şiddet veya düzensizlik amacı aranır.
Örneğin yalnızca sevinç gösterisi veya tribün tepkisi niteliğinde hareketler bu kapsamda değildir.
4. Delil Standartları ve İspat Sorunları
4.1. Kamera Kayıtları ve Kimlik Tespiti
6222 m.5 gereği tüm spor alanlarında kamera ve elektronik kimlik sistemleri zorunludur.
Bu nedenle saha olayı suçlarında en önemli delil türü görüntü kayıtlarıdır.
Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 2021/2121 E., 2021/7342 K. sayılı kararında:
“Sanığın tribünde taşkınlık yaptığı kamera kayıtlarıyla sabit olduğundan, olayın 6222 kapsamında saha olayı sayılmasında isabetsizlik yoktur.”
şeklinde hüküm kurmuştur.
Buna karşılık, kimliği belirsiz topluluk görüntülerinde yalnızca benzerlik üzerinden hüküm kurmak ispat standardına aykırı kabul edilir (Yargıtay 7. CD, 2020/4865 E., 2021/1530 K.).
4.2. Tanık Beyanları ve Kolluk Tutanakları
Kolluk tutanakları delil başlangıcı niteliğindedir; tek başına mahkûmiyet için yeterli değildir.
CMK m.217 gereği “hakim vicdani kanaatini somut ve hukuka uygun delillere dayandırmalıdır.”
Bu nedenle kamera kaydı veya doğrudan görgü tanığı beyanı bulunmayan dosyalarda beraat kararı verilmesi gerekir.
4.3. Delil Yasakları
CMK m.206/2-a gereği hukuka aykırı arama veya kamera kaydı sonucu elde edilen deliller hükme esas alınamaz.
Özellikle özel alanlarda (tuvalet, soyunma odası, VIP bölümü) kaydedilen görüntüler bu kapsamdadır.
5. Yargıtay Çizgisi: Karar Özetleri
5.1. Yargıtay 7. Ceza Dairesi, 2018/3124 E., 2019/4783 K.
“Sanığın müsabaka sonunda saha içine girerek hakemlere doğru koşması ve güvenlik güçlerinin müdahalesiyle durdurulması, 6222 m.17 anlamında saha olayı oluşturur.”
Yargıtay burada fiilin “şiddet potansiyeli taşıması”nı yeterli görmüştür.
Fiziksel temasın gerçekleşmesi şart değildir.
5.2. Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 2020/3218 E., 2020/6649 K.
“Sahaya yabancı madde atan sanığın, fiilinin şiddet ve düzensizlik yaratma kastı bulunmadığı, yalnızca tepkisel davranış sergilediği anlaşıldığından beraatine karar verilmelidir.”
Bu karar, kast unsurunun önemini vurgular.
Fiil, sırf eylem nedeniyle değil, amacı ve etkisi açısından değerlendirilmelidir.
5.3. Yargıtay 7. Ceza Dairesi, 2021/2456 E., 2022/1098 K.
“Toplu taşkınlık eylemlerinde bireysel failin tespiti mümkün değilse, kimlik tespiti yapılamayan sanık hakkında mahkûmiyet verilemez.”
Bu karar, delil standardını yükseltmiş ve “toplu sorumluluk” anlayışını reddetmiştir.
6. Ceza Sorumluluğu ve İştirak
6.1. Toplu Saha Olaylarında Sorumluluk
Saha olayları genellikle toplu hâlde işlendiğinden, TCK m.37–39 hükümleri uyarınca müşterek faillik veya yardım etme hükümleri uygulanır.
Ancak Yargıtay, sadece tribünde bulunmayı “katılım” saymamaktadır.
6.2. Teşvik veya Organize Etme
Taraftar grubu liderlerinin sosyal medya veya tribün içi yönlendirmeleri, azmettirme suçu (TCK m.38) kapsamında değerlendirilir.
Bu durumda “grup disiplini içinde yönlendirme” kastı aranır.
7. İdari Sorumluluk ve Kulüplerin Yükümlülüğü
6222 m.17/2 uyarınca, saha olaylarının önlenmesi için güvenlik tedbirlerini almak kulüplerin sorumluluğundadır.
Yetersiz güvenlik, kamera eksikliği veya bilet kontrol zafiyeti hâlinde, TFF Disiplin Talimatı gereğince kulüplere:
-
Seyircisiz oynama,
-
Para cezası,
-
Saha kapatma cezaları uygulanır.
Bu yaptırımlar, idari niteliktedir; ceza yargılamasından bağımsızdır.
Ancak aynı olay nedeniyle hem ceza davası hem disiplin süreci yürütülebilir (çifte yaptırım yasağına aykırılık oluşturmaz).
8. Ceza Muhakemesi Boyutu: Gözaltı, Yakalama ve İfade
Saha olayları sırasında kolluk güçleri CMK m.90 uyarınca suçüstü hâlinde doğrudan yakalama yetkisine sahiptir.
Ancak:
-
Yakalama zorunluluğu orantılı olmalıdır (Anayasa m.13, m.19).
-
Müsabaka alanı dışına çıkmış kişiler hakkında sonradan işlem yapılacaksa, adli kolluk kararı gerekir.
Yargıtay 19. CD, 2019/3254 E., 2020/4553 K. kararında:
“Spor alanında yakalanan sanığın, savcı kararı olmaksızın karakolda tutulması hukuka aykırıdır; elde edilen ifade delil değeri taşımaz.”
demiştir.
9. Cezai Yaptırımlar
6222 m.17 özel bir ceza öngörmemekte; ilgili fiil niteliğine göre TCK hükümlerine atıf yapmaktadır.
Dolayısıyla:
-
Hakeme saldırı → TCK m.86 (kasten yaralama)
-
Sahaya madde atma, koltuk kırma → TCK m.151 (mala zarar verme)
-
Toplu taşkınlık → TCK m.214 (suç işlemeye tahrik)
-
Tribünde tehdit/hakaret → TCK m.125–106
-
Sahaya girme → Kabahat (6222 m.17/1) veya TCK m.154 (konut dokunulmazlığı ihlali)
Nitelikli hâller ve kamu görevlisine karşı işlenme durumunda cezalar artırılır (TCK m.266).
10. Sonuç ve Değerlendirme
“Saha olayı” kavramı, yalnızca fiziksel şiddeti değil, müsabaka düzenini tehlikeye sokan tüm davranışları kapsar.
Ancak bu suçun uygulamasında ölçülülük, kastın belirlenmesi ve delil güvenliği hayati öneme sahiptir.
Yargıtay son yıllarda,
-
“Toplu sorumluluk yerine bireysel tespit”,
-
“Kamera kaydıyla kimlik teyidi”,
-
“Kastın somut olarak ispatı”
ilkelerini yerleştirerek adil bir çizgi oluşturmuştur.
Sonuç olarak 6222 m.17 uygulamasında temel hedef, cezalandırma değil, önleme olmalıdır.
Bu da ancak kulüplerin güvenlik tedbirleri, kolluğun orantılı müdahalesi ve yargının delil standartlarına titizlikle uymasıyla mümkündür.
About Post Author
