Deniz Ticareti Hukukunda Yolculuk Çarteri Sözleşmesi | TTK ve Yargıtay Kararları

Deniz Ticareti Hukukunda Yolculuk Çarteri Sözleşmesi

Deniz ticareti hukukunda yük taşımacılığı farklı sözleşme türleriyle gerçekleştirilmektedir. Bu sözleşmelerden en önemlilerinden biri de **“çarter sözleşmeleri”**dir. Çarter sözleşmeleri arasında özellikle “yolculuk çarteri sözleşmesi”, navlun sözleşmesinin tipik türlerinden biri olarak öne çıkar. Uygulamada yaygın şekilde kullanılan bu sözleşme, hem yük ilgililerinin hem de taşıyanın hak ve borçlarını ayrıntılı biçimde düzenlemektedir.

Yolculuk Çarteri Sözleşmesinin Tanımı

Yolculuk çarteri sözleşmesi, taşıyanın belirli bir navlun karşılığında gemiyi ve mürettebatı ile birlikte çarterere tahsis ederek belirli bir yolculuğu veya seferi gerçekleştirmeyi üstlendiği sözleşme türüdür.

Geminin tamamı veya belirli bir kısmı çarterere tahsis edilir.
Taşıyan, gemiyi sadece tahsis etmekle kalmaz; onu işletmek ve seferi tamamlamakla da yükümlüdür.
Navlun, yükün miktarı, ağırlığı veya seferin mesafesi gibi kriterlere göre belirlenebilir.

Hukuki Dayanaklar

Türk Hukuku

TTK m. 1138 – 1177: Navlun sözleşmeleri ve çarter sözleşmelerine ilişkin düzenlemeleri içerir.
Taşıyanın sorumlulukları, çartererin borçları, navlun ve teslim hükümleri bu bölümde yer alır.

Uluslararası Hukuk

Lahey-Visby Kuralları (1924/1968)
Hamburg Kuralları (1978)
Rotterdam Kuralları (2008)

Uluslararası sözleşmeler, taşıyanın sorumluluğunu ve yük ilgililerinin haklarını yeknesak hale getirmeyi amaçlamaktadır.

Yolculuk Çarteri Sözleşmesinin Unsurları

Taraflar:
- Taşıyan (shipowner)
- Çarterer (yük ilgilisi)
Konu:
- Geminin bir yolculuk için yük taşımaya tahsis edilmesidir.
Navlun:
- Taşıma hizmeti karşılığında ödenen ücrettir.
- Navlun, yükün ağırlığına, hacmine veya seferin mesafesine göre hesaplanabilir.
Süre:
- Çarter sözleşmesi, belirli bir yolculuk için yapılır.

Yolculuk Çarteri Sözleşmesinin Özellikleri

Belirli Bir Yolculuğa Özgülenme: Sözleşme belirli bir sefer için yapılır. Bu yönüyle süre çarterinden ayrılır.
Mürettebatlı Tahsis: Taşıyan, gemiyi donatılmış ve mürettebatlı olarak tahsis eder.
Konişmento Düzenlenmesi: Çarterer, yükün teslim alındığını ispat eden konişmento talep edebilir.
Navlun Ücreti: Açıkça belirlenmeli; aksi halde taşıma uyuşmazlıklara yol açar.
Geminin Tam veya Kısmi Tahsisi: Çarterer geminin tamamını kiralayabileceği gibi sadece bir kısmını da tahsis edebilir.

Taşıyanın Borçları

Denize Elverişli Gemi Tahsis Etmek: Geminin sağlam, donanımlı ve sefer için uygun olması gerekir.
Yükü Güvenle Taşımak: Yükün kaybı, hasarı veya geç tesliminden taşıyan sorumludur.
Mürettebat Sağlamak: Gemiyi kullanacak ehliyetli ve yeterli mürettebat bulundurmak taşıyanın yükümlülüğüdür.
Varışta Teslim: Yükü, varış limanında çarterere veya onun gösterdiği kişiye teslim etmek zorundadır.

Çartererin (Yük Sahibinin) Borçları

Navlun Ödemek: Taşıma karşılığı taşıyana ücret ödenir.
Yükü Zamanında Teslim Etmek: Yük, kararlaştırılan zamanda gemiye yüklenmelidir.
Doğru Bilgi Vermek: Yükün cinsi, niteliği, miktarı hakkında doğru beyan verilmelidir.
Tehlikeli Eşyaları Bildirmek: Yanıcı, patlayıcı veya zararlı mallar açıkça beyan edilmelidir.

Taşıyanın Sorumluluğu

Kusur Karinesi: Yükün zıyaı, hasarı veya geç tesliminde taşıyan kusurlu kabul edilir.
Sorumluluk Sınırları: TTK ve uluslararası kurallara göre SDR üzerinden sınırlandırılmıştır.
Ağır Kusur ve Kast: Sınırsız sorumluluk doğar.

Yargıtay Kararlarında Yolculuk Çarteri

Yargıtay içtihatlarında, yolculuk çarteri sözleşmesinde taşıyanın sorumluluğu sıkı şekilde yorumlanmıştır:

Denize elverişsiz gemi ile sefer yapılması halinde taşıyanın sınırsız sorumlu olacağına hükmedilmiştir.
Yükün geç teslimi veya kaybında taşıyanın kusur karinesine dayanılarak tazminata karar verilmiştir.
Çartererin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde sözleşmenin feshi haklı bulunmuştur.

Sigorta Boyutu

Yolculuk çarteri sözleşmelerinde sigorta, tarafların mali güvenliği için önemlidir:

Yük Sigortası: Yük ilgilileri tarafından yaptırılır; yükün kaybı veya hasarında teminat sağlar.
P&I Sigortaları: Taşıyanın üçüncü kişilere karşı sorumluluklarını kapsar.
Kasko Sigortası: Geminin kendi zararlarını teminat altına alır.

Sonuç

Yolculuk çarteri sözleşmesi, deniz ticareti hukukunun en önemli taşıma sözleşmelerinden biridir.

Taşıyan, denize elverişli gemi tahsis etmek, yükü güvenle taşımak ve teslim etmekle yükümlüdür.
Çarterer, navlun ödemek, yükü zamanında teslim etmek ve doğru bilgi vermekle sorumludur.
TTK, uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları, bu sözleşmeyi ayrıntılı şekilde düzenleyerek taraflar arasındaki ticari dengeyi sağlamaktadır.

Sonuç olarak, yolculuk çarteri sözleşmesi, uluslararası deniz taşımacılığının güvenliği ve düzeni için vazgeçilmez bir hukuki araçtır.

Single Blog Title