TCK 177: Hayvanın Tehlike Yaratabilecek Şekilde Serbest Bırakılması Suçu
1. Giriş
Türk Ceza Kanunu, toplum düzeni ve bireylerin güvenliğini sağlamak amacıyla yalnızca insanlar arası ilişkileri değil, hayvanların kontrolsüz biçimde serbest bırakılması gibi dolaylı tehlike oluşturan fiilleri de cezalandırmaktadır. Bu kapsamda TCK m. 177, “hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması” suçunu düzenler.
Günümüzde bu suç, özellikle saldırgan köpeklerin başıboş bırakılması, tehlikeli cinslerin kontrolsüz dolaştırılması veya zarar verme amacıyla hayvanın serbest bırakılması gibi durumlarda gündeme gelmektedir. Bu yazıda suçun unsurları, AİHM ve Yargıtay kararları ışığında analizi, güncel sorunlar ve çözüm önerileri ele alınacaktır.
2. Hukuki Dayanak – TCK m. 177
TCK 177 hükmü şu şekildedir:
“Gözetimi altında bulunan hayvanı, başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bu hayvanı başkalarının zararına olarak kışkırtan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Bu düzenlemenin amacı, hayvanın doğrudan fail gibi hareket etmesinden değil, hayvan sahibinin veya bakıcısının gözetim yükümlülüğünü ihlal etmesinden kaynaklı tehlikeyi önlemektir.
3. Suçun Unsurları
3.1. Fail
-
Hayvanın sahibi,
-
Geçici olarak gözetim yükümlülüğünü üstlenen kişi (ör. bakıcı, komşu),
-
Kurumsal sorumlular (ör. belediye barınağında görevli personel).
3.2. Mağdur
-
Toplumun herhangi bir bireyi,
-
Potansiyel olarak hayvanın saldırısına uğrayabilecek kişiler.
3.3. Maddi Unsur
-
Hayvanın serbest bırakılması (kontrolsüz şekilde dolaşmasına izin verilmesi),
-
Hayvanın kışkırtılması (başkalarına saldırmaya yönlendirilmesi),
-
Tehlikenin hayat veya sağlık bakımından somut bir risk oluşturması.
3.4. Manevi Unsur
-
Kast gereklidir. Fail, hayvanın tehlike yaratabileceğini bilerek ve isteyerek serbest bırakmalıdır.
-
Olası kast veya doğrudan kastla işlenebilir.
4. AİHM Perspektifi
AİHM, doğrudan TCK 177 benzeri davalara bakmamış olsa da, devletin bireyleri üçüncü kişilerin fiillerinden koruma yükümlülüğünü içeren davalarda benzer ilkeler belirlemiştir.
-
Osman / Birleşik Krallık (1998) kararında, kamu makamlarının bilinen bir tehlikeyi önlememesi yaşam hakkı ihlali olarak değerlendirilmiştir.
-
Mastromatteo / İtalya (2002) kararında, kamu otoritelerinin riskin önlenmesi konusunda gerekli özeni göstermemesi güvenlik hakkı bağlamında ihlal sayılmıştır.
Bu bakış açısı, özellikle tehlikeli hayvanların denetimsiz bırakılması ve belediyelerin önlem almaması durumunda da geçerli olabilir.
5. Yargıtay Karar Örnekleri
-
Şehirler arası otoyol kenarında otlatılan büyükbaş hayvanın yola çıkması sonucu yalnızca maddi hasarlı trafik kazasının meydana geldiği olayda, Yargıtay; TCK’nın 177. maddesinde düzenlenen suçun oluşabilmesi için kişilerin hayatı veya sağlığı açısından somut tehlikenin gerçekleşmesi gerektiğini, olayda böyle bir tehlikenin mevcut olmaması sebebiyle eylemin ceza hukuku kapsamında değerlendirilemeyeceğini, Karayolları Trafik Kanunu’na göre idari para cezası uygulanması gerektiğini belirtmiştir. (Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar: 2015/24187),
-
Başıboş bırakılan büyükbaş hayvanın karayoluna çıkarak araca çarpması ve sürücü ile yolcunun yaralanmasına sebebiyet verdiği olayda, Yargıtay bu durumda hem tehlike suçu hem de taksirle yaralama suçunun gündeme gelebileceğini, ancak zarar-tehlike ayrımına göre taksirle yaralama suçunun esas alınması gerektiğini ifade etmiştir. Sanığın asli kusurlu olduğu belirlenmiş ve mağdurların yaralanması basit tıbbi müdahale ile giderilebilir nitelikte bulunmuştur. (Yargıtay 12. Ceza Dairesi – Karar: 2019/7167)
-
Sanığa ait iş yerinin önünde bulunan köpeğin bir kişiye saldırarak basit tıbbi müdahaleyle iyileşebilecek şekilde yaralanmasına neden olduğu olayda, Yargıtay; eylemin taksirle yaralama suçu kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini, zarar suçu varken ayrıca tehlike suçundan hüküm kurulamayacağını vurgulamıştır. Ancak, zarar suçundan cezalandırma imkânı bulunmadığı durumlarda, tehlike suçunun uygulanabileceği de belirtilmiştir. (Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar: 2015/23783)
-
Başıboş bırakılan köpeğin komşusunun çocuğunu ısırması ve mağdurun yaralanması olayında, soruşturma evresinde taksirle yaralama suçundan kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmiş, kovuşturma aşamasında ise TCK’nın 177. maddesi kapsamında dava açılmıştır. Yargıtay, eylemin hem taksirle yaralama hem de tehlike suçu kapsamında olduğunu, iddianamenin 177. maddeye göre düzenlenmiş olmasına rağmen suç vasfında yanılgı yapılarak düşme kararı verilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek kararı bozmuştur. (Yargıtay 12. Ceza Dairesi – Karar: 2014/16912)
-
Sanığın başıboş bıraktığı köpeğin bir kişiyi yaralaması olayında, Yargıtay; zararın gerçekleşmesi nedeniyle eylemin taksirle yaralama suçu oluşturduğunu, hem bu suçtan hem de TCK 177’deki tehlike suçundan birlikte mahkûmiyet verilmesinin hukuka aykırı olduğunu ifade etmiştir. Zarar suçunun varlığında, tehlike suçunun ayrıca uygulanmaması gerektiğini vurgulamıştır. (Yargıtay 12. Ceza Dairesi – Karar: 2014/15645)
-
Sanığa ait ineğin yola çıkması sonucu maddi hasarlı trafik kazası meydana gelmiş, Yargıtay bu olayda ne TCK’nın 177. maddesindeki suçun ne de trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunun unsurlarının oluştuğunu değerlendirmiştir. Olayın, yalnızca Karayolları Trafik Kanunu çerçevesinde idari yaptırıma tabi olduğu, ceza hukuku kapsamında değerlendirilmemesi gerektiği belirtilmiştir. (Yargıtay 2. Ceza Dairesi – Karar: 2009/2619)
6. Günümüzde Karşılaşılan Sorunlar
-
Tehlikeli Cins Köpekler: Pitbull, Dogo Argentino, Fila Brasileiro gibi 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu uyarınca kısıtlı cinslerin kontrolsüz bırakılması.
-
Belediye Denetim Eksiklikleri: Sahipsiz ve saldırgan hayvanların toplatılmaması.
-
Toplumsal Tartışma: Sokak hayvanlarının korunması ile halkın güvenliği arasındaki denge.
-
Kasıtlı Kullanım: Özellikle husumet durumlarında hayvanın saldırı amacıyla kışkırtılması.
7. Cezai Sonuçlar
TCK 177’ye göre ceza 6 aydan 3 yıla kadar hapis olarak belirlenmiştir.
Eğer fiil yaralanma veya ölüme sebep olursa:
-
TCK 85 (taksirle öldürme) veya
-
TCK 86-87 (kasten yaralama) hükümleri uygulanabilir.
8. Önleme ve İyi Uygulamalar
-
Eğitim ve Farkındalık: Hayvan sahiplerine yasal yükümlülükleri anlatan eğitimler verilmesi.
-
Zorunlu Ekipman Kullanımı: Tasmasız ve ağızlıksız dolaşmanın idari ve cezai yaptırımlarının artırılması.
-
Belediye İşbirliği: Saldırgan hayvanların kayıt altına alınması ve rehabilite edilmesi.
-
Acil Müdahale Mekanizmaları: Tehlikeli hayvan ihbar hattı ve mobil ekiplerin oluşturulması.
9. Sonuç
Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu, hem ceza hukuku hem de toplum güvenliği açısından önemli bir düzenlemedir. Yargıtay kararları, bu konuda failin gözetim yükümlülüğünün ihlali ile oluşan riskin ciddi şekilde cezalandırıldığını göstermektedir. AİHM içtihatları ise, devletin bu konuda önleyici tedbir alma yükümlülüğünü vurgulamaktadır.
Halk sağlığı ve güvenliğinin korunması için hem bireysel hem de kamusal düzeyde önlemler artırılmalıdır.
About Post Author
