Hollanda’da İltica Başvuru Süreci ve IND’in Değerlendirme Kriterleri

Giriş

Hollanda’da iltica başvuruları, Uluslararası Hukuk’u temel alan 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Protokolü kapsamındaki yükümlülüklerin uygulandığı bir süreçtir. Bu başvurular, Hollanda İçişleri ve Kraliyet İşleri Bakanlığı’na bağlı Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) tarafından işleme alınır. IND, başvuru sahiplerinin korunma ihtiyacını; ulusal mevzuat, Avrupa Birliği Asylum Procedures Directive ve uluslararası anlaşmalar çerçevesinde değerlendirir.

Başvuru Yeri ve Kayıt

İltica başvuruları, iki farklı noktada resmen yapılabilir:

Sınırda Başvuru (Border Procedure): Schengen dışı bir ülkeden uçak veya gemiyle gelen kişiler, Amsterdam Schiphol Havalimanı’ndaki Aanmeldcentrum’a (AC) yönlendirilir. Girişteki bu başvuru, pasaport kontrolü esnasında “iltica talebinde bulunma” beyanıyla başlar.
Ülkede Başvuru (Territorial Procedure): Hollanda kara hududundan veya başka bir sebeple zaten Hollanda topraklarında bulunan başvuru sahipleri, Ter Apel’deki Merkezi Kabul Merkezi’ne (Centrale Ontvangstlocatie, COL) yönlendirilir. Burada parmak izi, kimlik ve seyahat belgeleri incelenerek kayıt işlemleri tamamlanır; ardından geçici barınma merkezlerine (Proces Opvanglocatie, POL) sevk edilir.

Genel Asıl Prosedür (Algemene Asielprocedure – AA)

Kayıt ve ilk inceleme tamamlandıktan sonra başvuru sahibi, Genel Asıl Prosedüre tabi tutulur. Bu prosedürün ana hatları şunlardır:

Süre: Başvuru sahibinin hikâyesini anlattığı ilk mülakat da dahil olmak üzere maksimum 8 gün içinde tamamlanır.
Mülakat: Başvuru sahibi, avukatıyla birlikte IND görevlisine göç sebeplerini ve korunma ihtiyacını sözlü olarak anlatır.
Ek Deliller: İlk mülakattan sonra ek belge, tanık beyanı veya tıbbi rapor gibi deliller sunulabilir.
Karar Süresi: IND, başvuru sahibine 6 ay içinde karar verir; uluslararası yükümlülükler veya karmaşık vakalar için bu süre en fazla 15 aya kadar uzayabilir.

Uzatılmış ve Hızlandırılmış Prosedürler

Uzatılmış Prosedür

Bazı vakalarda, ek araştırma veya güvenlik soruşturmaları gerektiğinde, general prosedürün 8 günlük süresi dolmadan Uzatılmış Prosedüre geçilir. IND, bu durumda başvuru sahibine ek mülakat tarihleri ve delil talepleri hakkında bilgi verir.

Hızlandırılmış Prosedür

Aşağıdaki durumlarda Hızlandırılmış Prosedür (accelerated procedure) uygulanır:

Başvuru sahibi başka bir AB üye devletinde zaten koruma almışsa veya o ülkenin sorumluluğu kapsamında ise (Dublin Düzenlemesi).
Başvuru sahibi “güvenli ülke” listesinde yer alan bir ülkeden geliyorsa.
Daha önce başka bir AB ülkesinde iltica başvurusu reddedilmişse.
Bu usulde, başvuru sahibine yalnızca bir mülakat hakkı tanınır ve avukat çoğunlukla mülakata katılamaz. Karar hızla alınır; reddedilirse kişi derhal geri gönderme riskine maruz kalır.

Değerlendirme Kriterleri

IND, iltica başvurularını temelde iki ana ölçüte göre değerlendirir:

Başvuru Sahibinin Hikâyesi ve İnanılırlığı: Kişinin ifade ettiği zulüm senaryosu, tanık beyanları ve tutarlı deliller ışığında incelenir. Tutarsızlık veya çelişki olması hâlinde ek sorgulamalar yapılır.
Menşe Ülke Güvenlik Durumu: Başvuru sahibinin geldiği ülkenin mevcut siyasi veya insani durumu, UNHCR raporları ve Hollanda Dışişleri Bakanlığı’nın ülke raporları dikkate alınarak analiz edilir. Bu analiz, başvuru sahibinin kişisel hikâyesiyle kıyaslanır.

Karar ve İkamet İzni Sonuçları

Koruma Gerekliliği Tespiti: IND, başvuru sahibinin zulüm veya işkence riski altında olduğuna karar verirse, “azil vergunning” (asylum residence permit) verir. Bu izin, öncelikle geçici statüde olup daha sonra daimi mülteci statüsüne dönüştürülebilir.
Reddedilme ve Geri Gönderme: Koruma ihtiyacı bulunmayan başvuru sahipleri, kararın tebliğinden itibaren genellikle 28 gün içinde ülkesine veya ilk giriş yaptığı AB ülkesine geri gönderilmek üzere bildirilir.

İtiraz ve Yargısal Denetim

Reddedilen başvurular için başvuru sahibi veya IND, kararın tebliğinden itibaren 4 hafta içinde bölge mahkemesine (district court) itiraz edebilir. Mahkeme; IND’in değerlendirmesinde usule uyulup uyulmadığını, içtihata ve ulusal/uluslararası hukuka uygunluğu inceler.
Mahkeme kararına karşı ise taraflar, Devlet Konseyine (Council of State) temyiz başvurusunda bulunabilir. Bu aşamada yargısal denetim, daha sınırlı (marginal) olarak yapılır ve yalnızca hukuki hususlar ele alınır.

Güncel Eğilimler

Son dönemde Hollanda’da asıl taleplerinde artış ve güvenlik politikalarındaki sıkılaşma nedeniyle reddedilen iltica başvurularının sayısında belirgin bir yükseliş gözlemlenmektedir. Asil uzmanları ve yardım kuruluşları, IND’in 1 Temmuz itibarıyla uygulamaya koyduğu yeni yöntemlerin reddedilme oranlarını artırdığını vurgulamaktadır.

Sonuç ve Öneriler

Hollanda’da iltica başvuru süreci, sıkı prosedürel kuralları ve detaylı değerlendirilmeleriyle öne çıkar. Başvuru sahiplerinin, ilk mülakatta sundukları hikâye ve delillerin tutarlı, anlaşılır ve belgelenebilir olması kritik önemdedir. Ayrıca, başvuru öncesi ve sonrası ülke raporları ile UNHCR belgelerinin takip edilmesi, sürecin lehe sonuçlanma şansını artıracaktır. Ret kararı alındığında, mahkeme denetiminin usul ve hukuka uygun ilerlemesi için derhal deneyimli bir avukat desteği sağlanması tavsiye edilir

Single Blog Title