Gümrük Suçları ve 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu Kapsamında Yaptırımlar-İstanbul Avukat

Giriş

Gümrük suçları, uluslararası ticaretin güvenliğini tehdit eden, devletin vergi gelirlerini azaltan ve ekonomik düzeni bozan ciddi suç tiplerindendir. Türkiye’de gümrükle ilgili suçlar esas olarak 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile düzenlenmiş olup, bu kanun ile birlikte Türk Ceza Kanunu, Gümrük Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu gibi birden fazla mevzuat iç içe işlemektedir.

Bu makalede, gümrük suçlarının neler olduğu, 5607 sayılı Kanun’un kapsamı, suçun işlenmesi durumunda karşılaşılabilecek cezai ve idari yaptırımlar, yargılama süreci ve Yargıtay kararları ışığında uygulama sorunları detaylı biçimde incelenecektir.

---

1. Gümrük Suçlarının Tanımı ve Hukuki Niteliği

Gümrük suçu, en genel anlamıyla, gümrük mevzuatına aykırı olarak mal veya eşya ithal etmek, ihraç etmek ya da taşımak suretiyle işlenen eylemlerdir. Bu suçlar, malın niteliğine, işlenme şekline, kullanılan yönteme ve failin kastına göre farklı başlıklar altında değerlendirilir.

5607 Sayılı Kanun’un Amacı

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun amacı;

• Kaçakçılığın önlenmesi,

• Devletin ekonomik çıkarlarının korunması,

• Gümrük düzeninin sağlanması
  olarak özetlenebilir.

---

2. 5607 Sayılı Kanun Kapsamında Düzenlenen Gümrük Suçları

a) Usulsüz Giriş-Çıkış Suçu (Madde 3/1)

Eşyanın, gümrük işlemleri yapılmadan veya sahte işlemlerle yurda sokulması ya da yurttan çıkarılmasıdır. Bu durum genellikle “klasik kaçakçılık” olarak adlandırılır.

Cezası:

• 1 yıldan 5 yıla kadar hapis,

• 10.000 güne kadar adli para cezası

b) Vergi Kaybına Neden Olan İşlemler (Madde 3/10)

Eksik beyanla vergi ziyaına sebep olmak ya da gümrük kıymeti düşük gösterilerek vergi kaçırmak bu kapsamda değerlendirilir.

Cezası:

• 6 aydan 3 yıla kadar hapis,

• 5.000 güne kadar adli para cezası

c) Sahte veya Yanıltıcı Belge Kullanma (Madde 3/5)

Fatura, menşe şehadetnamesi, taşıma belgesi gibi belgelerin sahte veya yanıltıcı şekilde kullanılması suç sayılır.

Cezası:

• 3 yıldan 8 yıla kadar hapis,

• 20.000 güne kadar adli para cezası

d) Gizli Bölmelerde Taşıma (Madde 3/6)

Eşyaların, taşıma araçlarında özel olarak hazırlanmış gizli bölmelere konulması suretiyle kaçakçılık yapılması ağırlaştırıcı neden sayılmıştır.

Cezası:

• 2 yıldan 7 yıla kadar hapis,

• Adli para cezası

e) Örgütlü Kaçakçılık (Madde 3/21)

Suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi, cezanın yarı oranında artırılmasına neden olur.

---

3. Yaptırım Türleri: Cezai ve İdari Sonuçlar

Gümrük suçlarının sonucunda yalnızca hapis cezası değil; aynı zamanda müsadere, el koyma, para cezaları, lisans iptali gibi geniş bir yaptırım ağı devreye girer.

a) Adli Yaptırımlar

• Hapis cezası

• Adli para cezası

• Eşyanın müsaderesi
  (Suça konu eşya doğrudan el konulabilir. Gümrükte saklanır veya imha edilir.)

b) İdari Yaptırımlar

• Gümrük işlemlerinin geçersiz sayılması

• İzin ve ruhsatların iptali

• Tüzel kişilere faaliyetten men cezası

• İlgili eşyaya el konulması

• Gecikme faizi ve vergi ziyaı cezası

---

4. Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi (Madde 5)

5607 sayılı Kanun, kaçakçılık suçu işleyen kişilere etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanma imkânı tanımaktadır.

Etkin Pişmanlık Şartları:

• Suç işlendikten sonra vergi ziyaı giderilmişse,

• Gümrük vergileri ve para cezaları ödenmişse,

• Suça konu eşya iade edilmiş veya teslim edilmişse,

• Bu durumda mahkemece verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir, hatta bazı durumlarda ceza verilmeyebilir.

---

5. Yargılama Süreci ve Usul Kuralları

a) Soruşturma ve Yetkili Mahkeme

Kaçakçılık suçları, savcılığın resen başlattığı soruşturma ile başlar.
Genellikle asliye ceza mahkemeleri, ağırlaştırılmış hallerde ise ağır ceza mahkemeleri görevlidir.

b) Delil Toplama

• Gümrük beyannamesi

• Taşıma evrakları (CMR, konşimento)

• Fatura, ödeme belgesi

• Kamera kayıtları, gümrük memuru ifadeleri

• Kolluk tutanakları

c) Uzlaştırma ve HAGB

• Alt sınırı 5 yılın altında olan suçlarda uzlaştırma mümkündür.

• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilebilir.

---

6. Tüzel Kişilerde Sorumluluk

5607 sayılı Kanun’un 3/22. maddesi uyarınca, kaçakçılık suçunun tüzel kişilerin yararına işlenmesi durumunda aşağıdaki tedbirler uygulanabilir:

• Faaliyet izninin iptali

• Belirli alanlarda ticaret yasağı

• Vergi avantajlarının geri alınması

• Şirket mallarına el koyma

Bu uygulamalar, Türk Ceza Kanunu m.20/2 uyarınca cezai değil; güvenlik tedbiri olarak uygulanmaktadır.

---

7. Yargıtay Kararları Işığında Uygulama Sorunları

(Yargıtay 7. Ceza Dairesi – Karar: 2015/179).

Sanığın yolcu olarak bulunduğu Diyarbakır’dan Elazığ’a gitmekte olan otobüste yapılan aramada, sanığa ait 18 karton kaçak sigara yakalandığı, sanığın soruşturma ve yargılama aşamasındaki alınan beyanlarında, yakalanan davaya konu sigaraları içmek için satın aldığını savunması karşısında, ele geçen sigaraların miktarı ve ticari amaçla bulundurduğuna dair bir delil elde edilmediği nazara alınarak beraat kararı yerine yazılı şekilde mahkumiyet yönünde hüküm tesisi kanuna aykırıdır .

---

8. Sonuç ve Değerlendirme

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, gümrük suçlarını hem cezai hem de idari yönüyle düzenleyen özel bir kanundur. Suçun işlenme biçimi, failin kastı, kaçakçılığın organizasyonel niteliği gibi unsurlar, yaptırımların derecesini belirlemektedir.

Gümrük işlemleri yapan gerçek ve tüzel kişilerin;

• Profesyonel danışmanlık alması,

• Beyanname, evrak ve fatura işlemlerinde hassasiyet göstermesi,

• Gümrük mevzuatını düzenli olarak takip etmesi,
  hukuki ve mali riskleri minimize etmek açısından hayati öneme sahiptir.

Aksi durumda, kaçakçılık suçunun faili olmanın ötesinde, yüksek para cezaları, ticaret yasağı ve hapis cezalarıyla karşı karşıya kalmak kaçınılmazdır.